Қ азақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
-тақырып. Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931)
жүктеу/скачать 360 Kb.
|
| 6-тақырып. Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931).
Шәкәрім шығармашылығының қазақ әдебиетіндегі Абайдан кейінгі ірі құбылыс екендігі. Шығыс, Батыс шығармашылығын жете танып, терең игерген ақын екендігі. Мұсылмандық ілім-білімді еркін меңгерген, түркі халықтарының тарихын жақсы білген, діни, тарихи тақырыптарға еңбектер жазған («Мұсылмандық шарты», «Түрік, қырғыз, қазақ һәм ханлылар шежіресі», т.б.) ғұлама ғалымдығы. Шығармашылығының басты тақырыптары сол кездегі қазақ қоғамының бар саласын қамтуы. Әсіресе, Абай үлгісін насихаттауда үлгілі еңбек еткені. Алғашқы жинағы «Қазақ айнасындағы» өлеңдері қамтитын тақырыптарының бастысы – адам тағдыры, адам өмірінің мәні, адамгершілік тәрізді философиялық категориялар болуы. Жанға, тәнге, көңілге, өлім мен өмірге байланысты өлеңдерінің молдығы. («Өзіме», «Өмір», «Талап пен ақын», «Адамшылық», «Адам немене», «Көңіл», «Тәңірі мен жан», т.б.) өлеңдеріндегі ой тереңдігі мен ақындық танымның кеңдігі. Білімдарлығы. Тәрбие алған рухани бастаулары. Өз бетімен білім жинап, Шығыс, Батыс тілдерін мкңгергендігі. Әлемдік әдебиеттің көрнекті өкілдерімен шығармашылық байланыста болуы. Ойшылдығы. Философиялық түсінік-толғамдары. Өмір құбылыстарына, дінге көзқарасы. Меккеге бару сапары. Лирика жанрында өнімді еңбек еткені. «Сәнқойлар», «Еріншек», «Қазақтың жаманы болмас». Сыншыл сарындағы лирикасындағы ой-толғамдардың, көркемдік құралдардың Абай дәстүрімен үндестігі. «Шын сырым», «Арман», «Жастық туралы» атты шығармалары. Поэмалары - «Қалқаман-Мамыр», «Еңлік-Кебек», «Нартайлақ-Айсұлу» поэмалары жазба әдебиетке тән тарихи-әлеуметтік, әдеби-эстетикалық талаптарға толық жауап беретіндігі. Поэмаларына айрықша шырай беріп, оның соны сипатын танытатын басты ерекшелік – тарихи дерек пен көркемдік шешімнің үйлесіп жатуы екендігі. Жалпы поэмаларында жеке адам мен қоғам арасындағы қайшылықтың биік деңгейде ашып көрсетілуі. Шәкәрім аудармасының өзіндік ерекшелігі («Дубровский әңгімесі», «Боран», «Крез патша», т.б.). Шәкәрімнің қазақ прозасындағы үлесі. «Әділ-Мария» романындағы қазақ өмірінің этнографиялық болмысын терең ашуы. Шығыстың әйгілі шығармасы «Шаһнаманы» аударуы. жүктеу/скачать 360 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|