Құ республ жə а ұрылы ликасы əңгір ха аграрлы ыс өн

98 
Қарастырып отырған əдіс белгісіз қорлық коэфициеттер əдісі 
атауына ие (БҚКƏ). Оның негізгі мазмұны берілген уақыттық, 
топологиялық жəне қорлық шектеулер кезінде, күнтізбелік жоспарда 
«қуат» типті қорлардың тиімді сандық құрамын анықтауға бағытталған. 
Сонымен қатар, берілген əдіс оның құрылысты ағындық ұйымдастырудың 
заманауи əдістерімен бірлесуіне бағытталған.
Келесі мəселе сипаттамасына қолдана отырып алгоритм затын 
қарастырайық. Олардың минималды жəне максималды санына шектеулері 
(қорлық шектеулер қойылған) белгілі орындаушылардың көптеген түрі 
берілген.
Орындаушылардың əрбірі олардың топологиясы (топологиялық 
шектеулер қойылған) жəне еңбек сыйымдылығы берілген жеке жұмыс 
аймақтарының көбінде жұмыс атқаруда.
Берілген уақыт ішінде (уақыттық шектеу қойылған) жəне 
жұмыстарды ұйымдастырудың берілген ағындық əдісіне (əдіске шектеу 
қойылған) сəйкес жұмыстар кешенінің орындалуын қамтамасыз ететін 
орындаушылардың минималды санын анықтау қажет.
Сурет 3.2. БҚКƏ орындаушыларын оңтайландыру үшін бастапқы 
мəліметтер – еңбек сыйымдылығы, адам-күн; – қор, адам 
Бастапқы мəліметтері сурет 3.2-де көрсетілген нақты мысалды шешу 
арқылы алгоритм затын қарастырайық.
Қолданылатын қорларға келесі қорлық шекетеулер салынған 1 ≤ 
≤ 
3; 1 ≤ 
В
≤ 5. 
Алайда, ұзақтықты есептеу формуласынан (
/ )оның ( ) 
орындаушылар ( ) санымен сызықтық емес байланысқаны көрініп тұр. 
Сондықтан, бұл тəуелділікті сызықтандыру үшін қорларға қарама-қарсы 
қорлық коэффициенттер деген атауға ие шамалар енгіземіз 
1/ . Онда 
жұмыстар ұзақтығы 
формуласы арқылы есептеледі, яғни, 
ұзақтықтар анықталмаған қорлық коэффициенттерге қарағанда сызықтық 
функциялар арқылы анықталатын болады.

99 
Қорлық шектеулерді анықталмаған қорлық коэффициенттерге 
салынатын шектеулерге айналдырамыз: 0,33 ≤ ≤ 1; 0,2 ≤ 
В
≤ 1. 
Жұмыстардың берілген топологиясымен жəне жұмыстарды 
ұйымдастыруды есептеу əдісімен байланысты шектеулер жүйесін 
қалыптастырайық.
АҮИƏ-нен шығатыны екінші жеке жұмыстар аймағының қызу кезеңі 
келесі теңсіздіктермен анықталатын болады: 
≥ 28 ; 
≥ 12 +45
. 
Дəл солай АҮИƏ-нен шығатыны үшінші жеке жұмыстар аймағын қызу 
кезеңі 
келесі 
теңсіздіктермен 
анықталатын 
болады: 
≥16 ; 
≥4 +18
. 
АҮИƏ үшін жалпы ұзақтықты есептеу формуласы екінші жəне 
үшінші қызу кезеңдерінің жəне үшінші жеке жұмыстар аймағының барлық 
жұмыстарының ұзақтығының қосындысы арқылы анықталады: 
+
+12 +45
.
Енгізілген барлық шектеулерді біріктіре отырып жəне оларды бір 
формаға отырып сызықтық теңсіздіктер арқылы сипатталған шектеулер 
жүйесін аламыз: 
1) 
1; 
2) 
0,25; 
3) 
0,5; 
4) 
0,1; 
5) 
38-56 -9
0; 
6) 
38-28 -72
0; 
7) 
38-44 -27
0; 
8) 
38-40 -54
0; 
(3.7) 
Жүйеде (3.7) 1-ден 4-ге дейінгі теңсіздіктер қорлық шектеулерді 
сипаттайды, ал 5-ден 8-ге дейінгілер, атап айтқанда, күнтізбелік 
жоспардың 
топологиясына 
байланысты 
уақыттық 
шектеулерді 
сипаттайды.
Экстремумы жұмыстарды орындаушылардың минимумына сəйкес 
келетін мақсаттық функция, əрбірінің «бағасы» еңбек шығындарының бір 
бөлігіне сəйкес келетін анықталмаған қорлық коэффициенттер арқылы 
жеткізілуі тиісті.
Берілген мақсатты функцияның формалды көрсетілуі келесідей: 
56
72
→
3.8
Берілген мақсатты функцияның экономикалық талдауы барлық 
жұмыстарды орындаудың қосынды уақытының максималды болатын, 
сонымен қатар, бұл жұмыстар арасындағы үзілістердің минималдануына 

100 
сəйкес келетін, анықталмаған қорлық коэффициенттерді табуға 
бағытталады. 
Бұл 
тапсырма 
жиынтығында 
сызықтық 
бағдарламалаудың 
стандартты тапсырмасына келтірілгені көрініп тұр. Екі белгісізі бар 
берілген мысал үшін мəселе сурет 3.3-те көрсетілген графикалық əдіспен 
шешілуі мүмкін.
Сурет 3.3-те қорлық шектеулер арқылы анықталатын мүмкін 
болатын шешімдер облысы көрсетілген. Мүмкін болатын шешімдердің 
соңғы əрі нақты облысы уақыттық шектеулерді көрсететін 6 жəне 8 
теңсіздіктерімен жəне 2 жəне 4 теңсіздіктер арқылы анықталатын қорлық 
шектеулермен анықталады.
Оңтайлы қорлық коэффициенттер 
1/2; 
1/3 жəне 
сəйкесінше оңтайлы қорлар 
2; 
3, ал мақсатты функцияның 
экстремалды мəні 
52 күн.
Алынған шешімді кесте 3.4-те көрсетілген жеке жұмыстар аймағын 
үздіксіз игеру əдісі арқылы есептелген матрица көмегімен тексереміз.
Дəл осылай қиын жол əдісін қолдануды есекере отырып тапсырма 
шешілуі мүмкін. 
Сурет 3.3. Оптимумды анықтаудың графикалық əдісі 
Бұл үшін əрбір мүмкін болатын қиын жолдардың ұзақтығы жалпы 
ұзақтық шектеуінен 
38 күн аспайтындығы қолданылады. Онда 
сызықтық теңсіздіктер (3.7) жүйесінде соңғы төрт теңсіздік келесі үш 
теңсіздікпен алмастырылар еді: 
5) 
38-56 -9
0; 
6) 
38-44 -27
0; 
(3.9) 

101 
7) 
38-28 -72
0; 
Берілген мəселенің шешімі алдыңғы шешімнен өзгеше болатынын өз 
бетімен тексеріп қөруге болады.
Жекелеген жағдайларда мүмкін болатын мəндер аймағы болмайтын 
шектеулер жүйесінің кездесетінін айта кеткен жөн. Бұл жағдайда 
шектеулер жүйесі үйлесімсіз деп танылады. 

жүктеу/скачать 1.57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: