1. Анатомия пәніжәнемаңызы. Клиникадажәне медицина практикасында анатомия пәнініңмаңызы. Анатомиялықтексерістердіңшараларыжәнеәдістері. Адам анатомиясы
жүктеу/скачать 1.09 Mb.
|
| Үлкен шарбы, omentum majus, бүктеліп, алжапқыш тәрізденіп, асказан мен тоқ ішектің көлденең жиек ішегінін арал ығында орналаскан 4 қабатты ішастар. Одан әрі, ұйқыбездің алдыңғы бетін жауып орналаскан ішастардың жоғарылаған бөлігі кокетке карай бағыт алса, төмендеген бөлігі кері бағытта өтіп, тоқ ішектің көлденең жиек ішегін интраперитонеалді жағдайда жауып, шажырқайын, mesocolon transversum, құрап, іш
куысының арткы кабырғасы ішастардын париеталді болігіне жалғасады. Ток ішектін шажыркайы, mesocolon transversum, бүктеліп орналаскан 2 кабатты сірлі қабықтың аралығында орналаскан қантамырлардан тұрады. Үлкен шарбынын аралық куысы кабысып, май қатпарының орналасуына байланысты, асқазан мен тоқ ішектің көлденең жиек ішегінің ішастарымен бірігіп, асказан — ток ішек байламын, lig. gastrocolicum, кұрайды. Үлкен шарбыны көтергенде ток іш ектің колденен жиек ішегінің ілесіп котерілуі сол себепті. - Іштің артқы қабырғасының париеталді ішастары төмендеп, жіңішке ішектін аш және мыкын боліктерін барлық жағынан жауып, оның шажырқайын, mesenterium, және киғаш орналаскан жіңішке ішек шажыркайының түбірін, radix mesenterii,кұрап, тоқ ішектің соқыр ішегін және оның құрттәрізді өсіндісін барлықжағынан жауып, құрттәрізді осіндінің шажыркайын, mesoappendix, кұрайды. Одан әрі ток ішектің жоғарылаған және төмендеген бөліктерін мезоперитонеалді жауып, кейін ішектің сигматәрізді жиек ішегін интраперитонеалді жауып, кіші жамбас куысына өтеді. - Жамбас қуысында тік ішектің жоғарғы бөлігі сигматәрізді жиек ішектің тікелей жалғасы болғандықтан, барлық жағынан интраперитонеалді, аралык бөлігі үш жағынан мезоперитонеалді, төменгі бөлігі тек кана алдыңғы жағынан, экстраперитонеалді жабылып, әйел адамдарда жатыр мен несепқуықты (несеп толык кезінде) үш жағынан жауып, аралығында ұңғыл (шүңқыр) кұрап, іш куысының алдыңғы қабырғасының париеталді бөлігіне жалғасады. Құрсақ қуысының сол шажырқайлық қойнауы, sinus mesentericus sinister, жіңішке ішектің шажыркайының, mesentericum, сол жағында үшбүрыш тәрізденіп орналаскан . Шекарасы: сол қабырғасы - тоқ іш ектін төмендеген бөлігі мен сигматәрізді ішекпен; оң қабырғасы жіңішке ішектің шажырқайының түбірімен шектелген. Төменгі кабырғасы жоқ, жамбас қуысына қарай бағыт алып, құрсақ қуысының төменгі қабатына жалгасады. Ток ішектің төмендеген жиек ішегі, colon descendens, ішастармен мезоперитониалді жағдайда жауып орналаскан. Тоқ ішектің төмендеген жиек ішегі мен кұрсак қуысының сол қабырғасының аралығында бойлай орналаскан және құрсақ қуысының жоғарғы қабатымен өзара жалғаспайтын сол тоқ ішектік жүлге, sulcus paracolicus sinister, орналаскан. Ток ішектің сигматәрізді жиек ішегі, colon sigmoideum, ішастармен интерперитониалді жағдайда орналаскан. Шажыркайы жақсы дамыған. Шажырқайының сол қапталында шағын келген сигматәрізді ішектің аралық қалтасы, recessus intersigmoideus, орналаскан. 107.Шарбылық қапшық , шекаралары, қатынасы. Шарбы қабы, bursa omentalis, ол жалпы кұрсақ куысының бір бөлігі болып саналады. Алдынғы қабырғасы: кіші шарбы мен асқазанның арткы беті; жоғарғы кабырғасы: бауырдын кұйрыкты үлесі, lobus caudatus', төменгі қабырғасы: үлкен шарбының арткы беті мен тоқ ішектің көлденең жиек іш ектің ш ажырқайы, mesocolon transversum', артқы қабырғасы: іш куысының арткы қабыр-ғасын, сол бүйрекүсті безін, ұйкыбезді жауып орналаскан париеталді ішастар табағы кұрайды. Шарбы кабының өзі фронталді жазықтыктың бойында орналаскан. Шарбы қабының кіреберіс бөлігі және жоғарғы, төменгі тесіктері ажыратылады. Бұл каптың кіреберіс бөлігі іштің ішастарлық қуысымен шарбылық тесік немесе Винслоев тесігі, foramen еріріоісит, арқылы байланыскан. Құрамында: бауырдың екі қабатты ішастарынан құралған оң үшбұрышты байламы, lig. triangulare dextrum, мен орактәрізді байламы, lig. falciforme hepatis, және бір қабатгы ішастардан кұралған тәждік байламы, lig. coronarium hepatis, орналаскан. II. Шарбылар туралы түсінікті жоғарыда окыдыңыз. III. Байламдар (іш астардың жолында түзілген) : А. Бауыр байламдары: 1. Бауырдың жұмыр байламы, lig. teres hepatis. 2. Орақтәрізді байламы, lig. falciforme. 3. Тәждік байламы, lig. coronarium. 4. Он және сол үшбұрышты байламдары lig. triangulare dextrum etsinistrum. Б. Мүшелер аралығындағы байламдар: 1. Бауыр-асқазан байламы, lig. hepatogastricum. 2. Бауыр-он екі елі ішек байламы, lig. hepatoduodenale. 3. Бауыр-бүйрек байламы, lig. Hepatorenale 4. Көкет-асқазан байламы, lig. phrenicogastricum. 5. Асқазан-көкбауыр байламы, lig. gastrolienale. 6. Асқазан-жиек байламы, lig. gastrocolicum. 7. Көкбауыр-бүйрек байламы, lig. lienorenale. 8. Көкет-көкбауыр байламы, lig. phrenicolienale. 9. Көкет-жиек ішек байламы, lig. phrenicocolicum. 10. Он екі елі ішек байламы, lig. duodenorenale. 108.Құрсақ қуысы ағзаларының құрсақ қуысының жоғарғы қабатындағы топографиясы Іш (қүрсақ) қуысы, cavitas abdominalis, немесе гректің құрсақ, lapara, деген сөзінен алынған. Лапаротомия операция кезінде құрсақты жару деген мағынаны білдіреді. Іш қуысының жоғарғы қабырғасы көкетпен, алдыңғы бүйір қабырғасы іш бұлшықеттерімен, артқы қабырғасы бел омыртқалармен және үлкен бел бұлшықетімен, т. Psoas major, шаршы бұлшықетімен, т. guadratus lumborum, шектеледі. Жамбас астау қуысына келсек, cavitas p elvis, артқы кабыргасы сегізкөз сүйегінің алдыңғы бетімен және алмұрттәрізді бүлшықетпен, т. pirifomis', алдыңғы және бүйір қабырғалары жамбас сүйегімен және ішкі жапқыш бұлшықетпен, т. obturatorius intemus, және оның фасциялдык қабықшасымен шектеледі. Төменгі қабырғасы тік ішекті көтеруші бүлшықет, mm. levatores ani, пен кұйымшақ бүлшықеттерімен, mm. coccygei, шектеледі. Іш куысы мен жамбас астау қуысының ішкі беті тұйық фасциялдық кабықшамен жабылған. Фасциялдық қабықша, топографиялық орналасуына қарай мүшелердін бетін жауып орналасқан мүшелердің атымен аталады. Сонымен катар, іш қуысындагы мүшелердің куыска қараған беті, қозғалыс кезіндегі үйкелесті жеңілдету үшін сірлі қабықпен немесе ішастармен, peritoneum, жабылған. 109.Бауырлық және асқазаналды қапшықтары, оның шекаралары және құрамы. - Жамбас қуысында тік ішектің жоғарғы бөлігі сигматәрізді жиек ішектің тікелей жалғасы болғандықтан, барлық жағынан интраперитонеалді, аралык бөлігі үш жағынан мезоперитонеалді, төменгі бөлігі тек кана алдыңғы жағынан, экстраперитонеалді жабылып, әйел адамдарда жатыр мен несепқуықты (несеп толык кезінде) үш жағынан жауып, аралығында ұңғыл (шүңқыр) кұрап, іш куысының алдыңғы қабырғасының париеталді бөлігіне жалғасады. - Іш қуысы ішастарының туындыларына жекелеп талдау жасап, олардың топографиялык орналасу орнына және практикалык мәніне тоқталу үшін іш куысын 3 кабатқа: а) жоғарғы кабат — кокеттен тоқ ішектін көлденең жиек ішегіне дейін; ә) ортаңғы кабат — ток, ішектің көлденең жиек ішегінен кіші жамбас куысына дейін; б) кіші жамбас қуысына боледі. -Іш қуысынын жоғарғы кабаты, кокет пен ток ішектің көлденен жиек ішегінің аралығында орналаскан. Ішастардын іш қуысынын жоғарғы кабаттағы туындыларына катпар, жалғамалар, шарбылар жатады I. Топографиялық орналасуына қарай өзара бір-бірінен шектеліп орналаскан: бауыр, шарбы және асказаналды қапка бөлінеді. а) Бауыр қабы, bursa hepatica, жоғарғы қабырғасы - көкетпен; медиалді қабырғасы - ішастардың орақтәрізді байламымен, lig. falciforme hepatis', арткы кабырғасы — тәждік байламмен, lig. coronarium шектеледі. Құрамында: бауырдың оң үлесі. ә) Асқазаналды қабы, bursa pregastrica, ол бауырдын орақтәрізді байламының, lig. falciforme hepatis, сол жағында орналаскан. Құрамында: бауырдын сол үлесі, асказан, кокбауыр жэне ұйкыбез. 110.Құрсақ қуысының ортаңғы қабатындағы ішастар жолының топографиясы: шажырқайлардың, шажырқайлық қойнаулардың, өзектердің, қалталардың пайда болуы, олардың практикалық маңызы Іш қуысының ортаңғы қабаты, ток ішектің көлденен жиек ішегінен кіші жамбас қуысының аралығында, үлкен шарбыны көтерген кезде айқын байқалады. Ортанғы қабатта жіңішке ішектің аш және мықын бөліктері, тоқ ішектің соқыр ішек және құрттәрізді өсіндісі, жоғарылаған, көлденең, төмендеген және сигматәрізді жиек ішектері және іш қуысының артқы қабырғасынын маңында орналаскан ірі қантамырлар мен несеп жүйесі мүшелері орналасқан. Ішастардың іш қуысының ортаңғы қабатындағы туындыларына: 1. Қалталар; 2. Қойнаулар; 3. Өзектер; 4. Шажырқайлар жатады. Он екі елі ішектің жоғарылаған бөлігі, омыртқа бағанасының сол жағында 1 — бел омыртқаның тұсында шұғыл томен карай бұрылып, он екі елі-аш ішек иілімін, flexura dudenojejunalis, түзіп, жіңішке ішектің аш бөлігіне жалғасады. Бүл иілімнің сол жақ капталында, иілімнің төбесінен іш қуысынын артқы қабырғасына бағыттылған ішасарлықон екі елі — аш ішек катпарының, plica duode-nojejunalis, маңында жоғарғы және төменгі он екі елі ішек қалталары, recessus duodenojejunalis superior et inferior, орналаскан . Ж іңішке іш ектің аш және мыкын бөліктері ішастармен интраперитонеалді жабылып орналаскан. Аш ішек пен мыкын ішектің шажыркайы, mesenterium, бүктеліп орналаскан екі қабаггы ішастардан тұрады. Шажыркайлардың бекитін жері шажырқайлардыңтүбірі, radixmesenterii, деп аталады. Ол II бел омыртқаның сол жағынан басталып, он жақ мыкын шұңқырына дейінгі аралыкта орналаскан . Шажырқайдың түбірі арқылы іш қуысының ортаңғы қабаты: оң және сол жақ қойнауға, sinus mesentericus dexter et sinister, немесе үшбұрыштарға бөлінеді. -Он шажырқайлық қойнау, sinus mesentericus dexter, үшбүрыш тәрізденіп, ұшы жоғары қарап, табаны томен қарап, аш ішек пен мықын ішек шажырқайының оң жақ капталында орналаскан. Қабырғалары: оң қабырғасы тоқ ішектің жоғарылаған жиек ішегімен; жоғарғы қабырғасы тоқ ішектің көлденең жиек ішегінің шажырқайымен; медиалді кабырғасы аш және мықын ішектің шажырқайының түбірімен шектелген. Бұл қойнаудын томенгі бөлігінде мықын ішектің дисталді бөлігі орналаскан. Мықын ішектің, intestinum ilium, соқыр ішекпен, caecum, жалғасқан жері мықын — сокыр ішек бұрышы, angulus iliocaecalis, деп аталады. Мыкын ішектің жоғарғы беті мен төменгі бетінде жоғарғы және төменгі мықын — соқыр ішек қатпарлары, plicae ileocaecales su-perior et inferior, аралығында қалталар, recessus iliocaecalis superior et inferior, орналаскан. Қалталардын маңында соқыр ішектің құрттәрізді өсіндісінің орналасуы жиі байкалады. Сокыр ішек, caecum, ішастармен интраперитонеалді жабылған, шажырқайы жоқ. Соқыр ішектін арткы капталында сокыр ішек артындағы қалта, recessus retrocaecalis, орналаскан. Бұл жерде, соқыр ішектің құрттәрізді өсіндісінің орналасуы жиі кездеседі. Тоқ іш ектің жоғарылаған жиек ішегі, colon ascendens, ішастармен мезоперитониалді жағдайда орналаскан. Тоқ ішектін жоғарылаған жиек ішегі мен оң бүйір қабырғалардың аралығында, кұрсак куысының ортаңғы қабатын жоғарғы қабатымен өзара жалғастырушы бойлай орналаскан оң тоқ ішектік жүлге немесе саңылау, sulcus paracolicus dexter, орналаскан. 111.Құрсақ қуысының төменгі қабатындағы ішастар жолының топографиясы. Ұңғыл пайда болуы, олардың практикалық маңызы, кіші жамбас астауы ағзаларының ішастарға қатынасы Он екі елі ішектің жоғарылаған бөлігі, омыртқа бағанасының сол жағында 1 — бел омыртқаның тұсында шұғыл томен карай бұрылып, он екі елі-аш ішек иілімін, flexura dudenojejunalis, түзіп, жіңішке ішектің аш бөлігіне жалғасады. Бүл иілімнің сол жақ капталында, иілімнің төбесінен іш қуысынын артқы қабырғасына бағыттылған ішасарлықон екі елі — аш ішек катпарының, plica duode-nojejunalis, маңында жоғарғы және төменгі он екі елі ішек қалталары, recessus duodenojejunalis superior et inferior, орналаскан . Ж іңішке іш ектің аш және мыкын бөліктері ішастармен интраперитонеалді жабылып орналаскан. Аш ішек пен мыкын ішектің шажыркайы, mesenterium, бүктеліп орналаскан екі қабаггы ішастардан тұрады. Шажыркайлардың бекитін жері шажырқайлардыңтүбірі, radixmesenterii, деп аталады. Ол II бел омыртқаның сол жағынан басталып, он жақ мыкын шұңқырына дейінгі аралыкта орналаскан . Шажырқайдың түбірі арқылы іш қуысының ортаңғы қабаты: оң және сол жақ қойнауға, sinus mesentericus dexter et sinister, немесе үшбұрыштарға бөлінеді. -Он шажырқайлық қойнау, sinus mesentericus dexter, үшбүрыш тәрізденіп, ұшы жоғары қарап, табаны томен қарап, аш ішек пен мықын ішек шажырқайының оң жақ капталында орналаскан. Қабырғалары: оң қабырғасы тоқ ішектің жоғарылаған жиек ішегімен; жоғарғы қабырғасы тоқ ішектің көлденең жиек ішегінің шажырқайымен; медиалді кабырғасы аш және мықын ішектің шажырқайының түбірімен шектелген. Бұл қойнаудын томенгі бөлігінде мықын ішектің дисталді бөлігі орналаскан. Мықын ішектің, intestinum ilium, соқыр ішекпен, caecum, жалғасқан жері мықын — сокыр ішек бұрышы, angulus iliocaecalis, деп аталады. Мыкын ішектің жоғарғы беті мен төменгі бетінде жоғарғы және төменгі мықын — соқыр ішек қатпарлары, plicae ileocaecales su-perior et inferior, аралығында қалталар, recessus iliocaecalis superior et inferior, орналаскан. Қалталардын маңында соқыр ішектің құрттәрізді өсіндісінің орналасуы жиі байкалады. Сокыр ішек, caecum, ішастармен интраперитонеалді жабылған, шажырқайы жоқ. Соқыр ішектін арткы капталында сокыр ішек артындағы қалта, recessus retrocaecalis, орналаскан. Бұл жерде, соқыр ішектің құрттәрізді өсіндісінің орналасуы жиі кездеседі. Тоқ іш ектің жоғарылаған жиек ішегі, colon ascendens, ішастармен мезоперитониалді жағдайда орналаскан. Тоқ ішектін жоғарылаған жиек ішегі мен оң бүйір қабырғалардың аралығында, кұрсак куысының ортаңғы қабатын жоғарғы қабатымен өзара жалғастырушы бойлай орналаскан оң тоқ ішектік жүлге немесе саңылау, sulcus paracolicus dexter, орналаскан. Құрсақ қуысының сол шажырқайлық қойнауы, sinus mesentericus sinister, жіңішке ішектің шажыркайының, mesentericum, сол жағында үшбүрыш тәрізденіп орналаскан . Шекарасы: сол қабырғасы - тоқ іш ектін төмендеген бөлігі мен сигматәрізді ішекпен; оң қабырғасы жіңішке ішектің шажырқайының түбірімен шектелген. Төменгі кабырғасы жоқ, жамбас қуысына қарай бағыт алып, құрсақ қуысының төменгі қабатына жалгасады. Ток ішектің төмендеген жиек ішегі, colon descendens, ішастармен мезоперитониалді жағдайда жауып орналаскан. Тоқ ішектің төмендеген жиек ішегі мен кұрсак қуысының сол қабырғасының аралығында бойлай орналаскан және құрсақ қуысының жоғарғы қабатымен өзара жалғаспайтын сол тоқ ішектік жүлге, sulcus paracolicus sinister, орналаскан. Ток ішектің сигматәрізді жиек ішегі, colon sigmoideum, ішастармен интерперитониалді жағдайда орналаскан. Шажыркайы жақсы дамыған. Шажырқайының сол қапталында шағын келген сигматәрізді ішектің аралық қалтасы, recessus intersigmoideus, орналаскан. Ішастар жамбас қуысына карай өтіп, жамбас қуысының кабырғаларын және сол жерде орналаскан мүшелерді, әсіресе несеп жыныс мүшелердін түр ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі жағдайда жауып орналаскан. Тік ішектің жоғарғы бөлігі сигматәрізді ішектің тікелей жалғасы болғандықтан, интраперитонеалді орналасса, ортаңғы бөлігі мезоперитонеалді, төменгі бөлігі экстраперитонеалді орналаскан. Ер адамдарда ішастар тік ішектен несепқуықтын арткы бетіне қарай өтіп, тікішек—қуық ұңғылын, excavatio rectovesicalis, құрады. Несепқуық несеппен толған жағдайда байкалмай, толмаған жағдайда байқалатын, көлденең бағытта тік ішек пен несепкуықгың аралығында көлденең қатпар, plica vesicalis transversa, орналаскан. Эйел адамдарда тік ішек пен несепқуықтың аралығында жатыр, uterus, орналасқандықтан, ішастардың орналасуы өзгешелеу. Әйел адамдарда ішастар тік ішектің алдыңғы бетіне карай өтіп, қынаптың, vagina, жоғарғы бөлігінің артқы бетін экстра перитонеалді жағдайда жауып, одан әрі жоғары көтеріліп, жатырды мезоперитонеалді, жатыр түтігін, tuba uterina, интраперитонеалді, аралығында тікішек—жатыр ұңғылын, excavatio rectouterina, кұрап, несепқуықка қарай бағыт алады. Несепкуықішастармен мезоперитонеалді жабылған, жатырқуық ұңғылын, excavatio vesicouterina, кұрап, іш қуысының алдыңғы қабырғасының ішастарына жалғасады. 91. Өңеш: топографиясы, құрылысы, тарылулары. жүктеу/скачать 1.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|