1. Атом құрылысының заманауи теориясы атомдағы электрондар күйі, квант саны

3. Алкиндердің алынуы 
1. 
Өнеркәсіпте
 ацетиленді көп кездесетін химиялық шикізат — табиғи газдан алады. 
Метанды пиролиздесе (жоғары 
температурада
 қыздырса), ол көміртек
пен 
сутекке
  айы рылатынын білесіңдер. Реакцияны жүргізу 
жағдайына
 байланысты 
метанды айырғанда, ацетилен аралық өнім ретінде түзіледі: 
2СН
4
→ С
2
Н
2
+ ЗН
2
Егер түзілген ацетиленді 
реакция
 жүретін ортадан тез алып кетіп салқындатпаса, ол әрі 
қарай 
көміртек
 пен сутекке айырылып кетеді. 
2. Алкиндерді сәйкес алкандарды дегидрлеп алуға болады. Мысалы, 
этанды
 1200°С-қа 
дейін қыздырғанда, ацетилен мен сутекке айырылады:
С
2
Н
6
→ С
2
Н
2
+ 2Н
2
3. 
Лабораторияда
 және күнделікті тұрмыста ацетиленді кальций карбидін сумен 
әрекет- тестіріп алады. Ал 
кальций
 карбидін электрпеште сөндірілмеген әк пен коксті 
жоғары  
температурада
 (2000°С) әрекеттестіру арқылы алады: 
СаО + ЗС → СаС
2
+ CO 
СаС
2
+ 2Н
2
О → Са(ОН)
2
+ С
2
Н
2 

Физикалық қасиеттері 
Ацетилен түссіз, улы, суда аз, органикалық еріткіштерде жақсы ериді, судан 
жеңіл. Мr= 26, ауада оттекпен жанғанда копарылыс береді; 
Бастапқы үш мүшесі – газдар; 
С5Н8-ден бастап - сұйық заттар; 
С16Н30-дан бастап - қатты заттар; 
Гомологтық қатардың салыстырмалы молекулалық массаларының өсуіне 
байланысты қайнау және балқу температуралары артады.
 
Химиялық қасиеттері 
Физикалық қасиеттеріне тоқталмаймыз, оны үйден өз беттеріңше оқисыңдар. Құрамында 
еселі байланыс болғандықтан алкиндердің химиялық қасиеттері алкендерге ұқсастау келе 
ді. Оларға қосылу, тотығу, полимерлену және орын басу реакциялары тән. Біз бүгін осы 
қасиеттерінің тек бірнешеуімен танысамыз, өзге қасиеттерін келесі сабағымызда өтетін 
боламыз. Құрамында еселі байланыс болғандықтан алкиндердің қасиеті алкендерге ұқсас 
келеді. Оларға қосылу, тотығу, орын басу реакциялары тән. Қосылу реакциясына тоқталай 
ық. Алдымен келесі тәжірибеге назар аударайық. (Электрондық оқулықтан ацетиленнің 
бром суымен және калий перманганатымен әрекеттесуі көрсетіледі.) Гидрлеу реакциясы 
алкендердегі сияқты еселі байланыс есебінен гидрлеу реакциясы жүреді. Тақтаға этилен 
мен ацетиленнің гидрленуін жазыңдар.

жүктеу/скачать 1.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: