1 билет Математика тарихы мен методологиясы пәні мақсаты және міндеті
билет Ертедегі Вавилон математикасы ерекшелігі
жүктеу/скачать 183.79 Kb.
|
| 10 билет
Ертедегі Вавилон математикасы ерекшелігі. Вавилон математикасы жөнiндегi негiзгi деректердi бiз олардан мирас болып қалған сына жазуларды талдау арқылы бiлемiз. Өткен ғасырда ежелгi ассирия патшасы Ашшурбаниполдың кiтапханасынан табылды. Бұл кiтапхана вавилондықтардың мәдени өмiрiнiң түйiндi буыны болғандығын көрсетедi. Мұнда бiздiң заманымыздан бұрын 2000-3000 жылдар шамасында күйдiрiлген қыш табақшаларындағы жұмбақ белгiлер, яғни бүкiл жазудың шығуына негiз болған жиырма мың сына жазуы қалған. Олардың бiр сыпырасы математикаға арналған. Ертедегi Мысыр елiндегi сияқты Вавилон мемлекетiнде де “жазғыштар” немесе “көшiрмешiлер” дайындайтын оқу орындары көптеп ашылған. Вавилонда “Кесте үйi” деп аталатын осындай мектептерде оқу, жау, есептеу өнерлерiн үйретуге үлкен мән берiлген. Мұнда сабақ әтудiң негiзгi әдiсi – жаттау әдiсi болған. Бiзге жеткен сына жазулардағы математика сол кездегi оқушыларға арналса керек. Математика тарихшылары ғылым, әсiресе, математика тарихы үшiн осы бiр аса маңызды бұл құжаттарды аударып, жарыққа шығарды. Вавилондықтар санаудың алпыстық жүйесiн қолданған. Бұл жүйе бойынша барлық оң бүтiн және бөлшек сандар сына тәрiздес екi таңбаның жәрдемiмен өрнектелетiн боған, бiр үшiн ▲, ал он үшiн ◄ таңбасы қолданған. Вавилондықтардың таңбалау жүйесiнiң ерекшелiгi – ол бiр таңба арқылы көптеген сандарды өрнектеуге мүмкiндiк бередi. Сан алпысқа дейiн негізгі ондық принцип жазылады да, алпыстан бастап күрт өзгеретін болван. Атап айтқанда 60, 602, ..., 60n үшін қайтадан бірдің таңбасы алынады. Вавилондықтардың позициялық санау жүйесін жасауы жалпы мәдениет тарихы үшін баға жетпес зор еңбек болды. Осыдан бастап, әрбір сан үшін арнайы таңбалау қажет болмай, кез-келген санды белгілі бір таңдап алынған таңбалардың орнын ауыстыру арқылы өрнектеуге мүмкіндік туди. Бұл мысырлықтардың сандарды иероглиф таңбалау тәсілінен әлдеқайда да тиімді болды. Сондықтан да Вавилон математиктері алгебралық-арифметикалық есептеулер жөнінде өздерініңғ мысырлық әріптестерінен көш ілгері. . жүктеу/скачать 183.79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|