1 Деректер қорына кіріспе
дәріс. Деректер қорында деректер туралы әртүрлі ұсыныстар
жүктеу/скачать 1.23 Mb. Pdf көрінісі
|
|
4 дәріс. Деректер қорында деректер туралы әртүрлі ұсыныстар. Деректер қорын жобалаудың негізгі сатылары Мақсаты: деректермен жұмыс жасайтын, әртүрлі тұлға топтарындағы деректер туралы (түрлі үлгідегі) әртүрлі ұсыныстардың бар болуын көрсету. Осы ұсыныстардың бейнесін деректер қорының үш деңгейлі архитектурасында (сыртқы деңгей, концептуальды деңгей, ішкі деңгей) қарастыру, үш деңгейлі архитектураның жетістіктерін құрастыру. Жоғарыда көрсетілген үлгілерді тұрғызудың үрдісі ретінде деректер қорын жобалаудың негізгі сатыларын айрықшалап көрсету. Деректер қорын құру, әртүрлі қолданушылардың бірнеше қолданбалы есептерін шешу үшін арналған, деректердің интеграцияларын болжайды. Демек, деректерді иентеграциялау кезінде, деректер туралы ұсынысына және олардың арасындағы байланысқа негізделген, әр қолданушының деректерге қойылатын талабы ескерілуі қажет. Әрі қарай бұл талаптар бір деректер қорын тұрғызу үшін қызмет ететін, бір ұсынысқа біріктірілуі қажет. (4.1 сурет). Деректер туралы барлық қолданушылардың ұсынысын жинақтау ДҚ концептуальды үлгісі (сұлбасы) деп аталады. Концептуальды үлгі логикалық байланыс есебінен пәндік аймақтың ақпараттық сипаттамасын білдіреді, сондықтан оны кейде инфологиялық (информациялы-логикалық) үлгі деп те атайды. Үлгіде ЭЕМ-мен, ЭЕМ жадымен, ЭЕМ жадында деректерді орналастырумен байланысты қандай да бір ұғымдар болмайды және мәні бойынша, бұл үлгі тек пәндік аймаққа арналған. 4. 1 сурет – Деректер туралы қолданушы ұсыныстарын жинақтау Жоғарыда аталып өткендей, деректер қорын құру және онымен жұмыс жасау үшін деректер қорын басқару жүйесі қолданылады. Әр нақты ДҚБЖ, 20 ДҚБЖ деректерінің үлгісі деп аталатын, нақты деректер түрін ұстанады (жазбалар мен қатынастар форматы). Деректер қорын жасақтаудың келесі сатысы нақты ДҚБЖ деректерінің үлгісінің көмегімен үлгіні ұсынуды таңдау. Осындай жолмен алынған концесптуальды үлгінің ұсынысы ДҚ логикалық үлгісі деп аталады. Немесе басқаша сөзбен айтқанда, логикалық үлгі – бұл, нақты ДҚБЖ тілінде айрықшаландырылған, концептуальды сұлба. Логикалық үлгі деректерді және деректер элементтерін олардың мазмұнына және сақтау ортасына тәуелсіз ұсынады. Әрі қарай жүйені жасақтаушы ДҚБЖ құралдарыменн ДҚ алынған логикалық үлгісін ЭЕМ жадысында бейнелейді және рұқсат әдісін анықтайды. ЭЕМ жадындағы алынған деректер ұсынысы ішкі ұсыныс немесе сақтау құрылымы деп аталады. Қолданбалы бағдарламалар логикалық үлгілермен жұмыс жасайды, әр қолданушыға, оның пәндік аймағы туралы ұсынысын бейнелейтін, осы логикалық үлгінің ішкі жиындары (ішкісұлба) беріледі. Әр қолданбалы бағдарлама өзіне қажетті деректерді ғана "көреді" және өңдейді. Қолданбалы бағдарламалармен (қолданушылармен) деректердің сәйкес «көрінуі» сыртқы ұсыныстарды білдіреді. Жоғарыда көрсетілген үлгілердің арасындағы өзара байланыс бейнеленген (4.2 сурет). 4.2 сурет – ДҚ деректер туралы әртүрлі ұсыныстар Берілген сұлбада деректерді сипаттаудың үш әртүрлі деңгейі (сыртқы, концептуальды, ішкі) айрықшаланған. Бұл үш деңгей, 1975 жылы АҚШ стандартизациясының Ұлттық институтымен (American National Standards Institute – ANSI) Стандарттарды және SPARC (Standards Planning and Requirements Committee) нормасын жоспарлау комитетімен ұсынылған, ANSI/SPARC үшдеңгейлі архитектурасын құрайды. Бұл архитектураның негізгі мақсаты деректер қорында қолданушылардың деректер туралы ұсынысын 21 олардың физикалық ұсынысынан ажыратудан тұрады. Деректер туралы мұндай ұсыныстарды қолдану ДҚ қойылатын негізгі талаптарды – бағдарламалар мен деректердің тәуелсіздігін орындауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Қолданбалы бағдарламаларды өзгерту кезінде сәйкес сыртқы ұсыныстар өзгеруі мүмкін, бірақ деректердің логикалық үлгісі өзгермейді және демек, басқа қолданбалы бағдарламалар өзгермейді. Ішкі ұсынысты өзгерту кезінде (сақтау құрылымы) логикалық үлгі өзгермейді, демек, қолданбалы бағдарламаларда өзгермейді. Сәйкес ұсыныстарды қолдану сонымен қатар, деректер қорымен жұмыс жасайтын, әртүрлі тұлғалардың өкілеттілігін нақты шектеуге мүмкіндік береді. Сәйкес ұсыныстар деректер қорының «көрінуін» олармен жұмыс жасайтын түрлі тұлғалармен сипаттауға мүмкіндік береді: - сыртқы ұсыныс – пәндік аймақ маманының (қолданушы) ұсынысы; - ішкі ұсыныс және логикалық үлгі – қолданушы үшін нақты қосымша жасақтайтын, қолданбалы бағдарламалаушының ұсынысы; - логикалық үлгі және ішкі ұсыныс – деректер қорын әкімшілендіретін, жүйелік бағдарламалаушы ұсынысы. Деректерді (деректер қорын) жобалау зерттелетін нақты өмір құбылыстарын ЭЕМ жадында деректер түрінде тізбектей бейнелеу үрдісін білдіреді (4.3 сурет). 4.3 сурет – Жобалаудың ортақ сұлбасы Жүргізілетін зерттеулер үшін мүдделерді ұсынатын, нақты өмірдің нақты құбылыстарын пәндік аймақ деп атаймыз. Деректер қорын жобалау (үлгілеу) көп сатылы үрдіс болып табылады. Бұл үрдістің негізгі сатылары 4.4 суретте келтірілкен. |