1 дәріс. Педагогикалық психология – ғылыми білімнің пәнаралық саласы ретінде (2 сағ)
жүктеу/скачать 488 Kb.
|
| К. Бальмонт
Пәндік және субъектілік – педагогикалық әрекеттің негізгі мінездемесі болып табылады. Субъектілік белсенділіктен, педагог бейнесіне келісуден, қажеттіліктерден, нұсқаудан, сезімнен, мақсаттан, бағытталғандықтан, таңдалып алынған әрекеттен, жеке мағынада, т.б. қызығушылықтан µз бейнесін табады. Пәндік (предметность) – адамның әлеуметтік келісуінен, оның санамен байланыстылығымен, белгіленген және сызбамен бекітілген түсінікте, әлеуметтік рольдерде және әлеуметтік ережелерде сипатталады. Педагогикалық әрекет таңқаларлық кµпқырлы, тіпті оның қызметі толық емес тізіммен расталады: ақпараттық, - дамытушылық, - сауаттылық, - танымдық, - шығармашылық, - тәрбиелік, - µзгертілгендік, - мобилизациялық, - зерттеушілік, - болжамдық, - құрастырушылық, - коммуникативтік, - сµздік. Бұл психикалық және тәндік сипаттамалар педагогтың белгілі бір қызметіндегі сәйкестікті бағалауға жол береді. Мұғалімнің профессиограммасы сондай-ақ, назарды, жадыны, сананы бағалау сәйкестігі, психотипті, сыртқы келбетті нықтайды. Профессиограмма – бұл психофизикалық талдау, мамандық арқылы кµрсетілетін кәсіптенген маңызды сапаны бейнелеу және сипаттау. Профессиограмманы адамның нақты мінездемесімен салыстыру сарапты комиссияға оның кәсіпшілдік жарамдылығын талқылауға құқық береді. Қазіргі күнде “кәсіпкерлік жарамдылық” ұғымы не жоғарғы, не орта мектепті қанағаттандыра алмайды, яғни Т.Ф. Белоусовтың сыныптауы бойынша ол тµменнен немесе соңғы жағдайда – педагогикалық мәдениеттің ортаңғы деңгейіне бара-бар (теңбе-тең). ЮНЕСКОның сипаттамасы бойынша кәсіпкерлік шеберлік жайлы жиі айтпаймыз, енді біз кәсіпкерлік жете білушілік жайында айтамыз. Мұғалімге, оқушыларға және олардың ата-аналарына ұсынылатын, яғни ақиқатты елемеуге болмайтын, аз емес субъективтік талаптар бар: Балаларға деген махаббат, - эмпатия, - кµпшілдік, - шыншылдық, - әдептілік, - талап етушілік, - мейірімділік, - шыншылдық, - рухани байлылық, - әділеттілік, - сµзіне дәлдік және т.б. Мұғалім педагогикалық қабілеттің кµптүсті бояу тақтайшасына ие болуы қажет. Қажеттіліктер – басқаларға сондай-ақ, оқитындарға нәтижелі әсер етуді қамтамасыз ететін жеке адамның қасиетінің жүйесі. Педагогикалық қабілеттің ең маңыздыларын бµліп кµрсетуге болады: - академиялық (білімдік), - шығармашылық, - дидактикалық, - сµздік, - перцептивтік (адамды адам ретінде қабылдау), - коммуникативтік, - болжамдық, - сезімдік, - ұйымдасқандық. Дегенмен, әдемі сµйлей алу, пәнді білу, логикалық ойлай білу, µзін-µзі епті ұстауы жақсы мұғалім болып саналуы үшін жеткіліксіз екенін есте сақтау керек. Жақсы педагог – ол педагогикалық әрекеті µміріне мағына берелік деңгейде болатын адам. Педагогикалық тәжірибеде “іскерлік” термині жиі кездеседі. Іскерлік – бұл адамның осы немесе басқа тапсырманы сапалы қажеттілігі, тап осы жағдайда педагогикалық әрекетті жүзеге асыру: - жағдайды талдау, - педагогикалық тапсырманы дұрыс тұжырымдау, - тұрақты иапсырманы тәжірибе жүзінде іске асыру, - әрекеттің нәтижесін талдау және бағалау. Педагогикалық әрекеттің формалары сабақтық және сабақтан тыс (сыныптан тыс) болып ажыратылады. Орыс классикалық гимназиясында бұл форма жұмыстары түрлі орындаушыларға жүктелді: педагог – пән мұғалімдеріне және жетекші –тәрбиешілерге. Балаларды үй тәртібінде оқытқанда мұғалім-пән оқытушысы және тәрбиеші-гувернердің функциялары анықталды. Тіпті жоғарғы деңгейдегі білім беретін оқу орындарында (мысалы, Мейірбан қыздар институтында) сыныптық және коридорлық штаттық қызметін беру қарастырылған, яғни ондағы тапсырмаға жақсы манераға тәрбиеленуді, барлық жағдайда және талапта µнегелілік пен сыпайылыққа үйрету кіреді. Соңғы он жылда Ресей мектептерінде сынып жетекшілігінен босатылған, не жеке сыныптарға, не параллель сыныптарға бекітілген қызмет түрі пайда болды. Дегенмен, мектептегі тәжірибе қатары білім берудің бірінші этапында сыныпта бір педагог – мұғалім және тәрбиешіні ұстаған дұрыс екендігіне кµз жеткізеді, сондай-ақ балалар осы жаста мұғалімге анасына талпынғандай талпынады. Дегенмен, ресейге тән білім беру мен тәрбиелеудің дифференциациясы басқа елдерге ереже болып табылмайды. ¤йткені, тіпті жалпыға таныс “education” деген ағылшын сµзі µзіне білім беру және тәрбиені кірістіреді. Ия, біздің де педагогикалық тәжірибеде бәрінен жиірек қолданылатын сµз тіркесі “оқу-тәрбиелілік құбылыс”. Білім беру және тәрбиелеу бірлігі – штаты кестеде барлық мектепте сыныптан тыс жұмыс бойынша, директордың орынбасары қызметіндегі, оқу процесін жүргізетін, оқу-тәрбие жұмысы жµніндегі директордың орынбасары деген қызметтің болуы керек. жүктеу/скачать 488 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|