1. Физиология пәнінің мазмұны мен маңызы
Синапс, құрылысы мен қызметі
жүктеу/скачать 0.99 Mb.
|
| 50.Синапс, құрылысы мен қызметі.
Жүйке жүйесінің құрылысы мен функциялық негізі – жүйке жасушасы. Жүйке жасушасын нейрон деп атайды. Нейронның денесін сома деп атайды. Оның денесі әртүрлі сопақша, ұршық тәрізді. Миелин-ақ май тәрізді липидтен тұрады. Нейронның көптеген ұсақ өсінділерін - дендриттер, ал ұзын бір ғана өсіндісін – аксон (нейрит) деп атайды.Аксонның саны көбіне біреу-ақ болады, кейде екі аксон кездеседі. Олар ұзын болады 1-1,5м дейін жетеді. Аксонның сыртын миелин қабығы қаптап тұрады. Ол әрбір 1,5-2 см сайын үзіліп, Ранвье белдеуіне айналады. Нейрондар бір-бірімен өсінділер арқылы байланысып, синапстарды (грекше “synapsis” - байланыс) түзеді. Синапста бір нейронның аксоны екінші нейронның дендритімен байланысады. Синапс екі бөлімнен тұрады: пресинапстық және постсинапстық. Пресинапстық бөлімнің пресинапстық мембранасы бар, ол аксонның жуандаған ұшы – синапс түймешесінің қабығы. Синапс түймешесінің іші синапстық көбікке толы болады. Бұл көбік медиатор деп аталатын белсенді химиялық заттан тұрады. Қозуды қабылдайтын дендриттің қабығын постсинапстық мембрана деп атайды. Пресинапстық және постсинапстық мембраналардың арасында синапс аралығы болады. Ол – клектааралық сұйыққа толы кеңістік. Әр нейронның денесіндегі синапстардың саны 100, тіпті бірнеше мыңға дейін болуы мүмкін. Ал, әрбір талшық 10 мыңға дейін синапс түзеді. Синапстардың екі түрі бар: қоздырушы және тежеуші. Жүйке талшығы арқылы келген қозу синапстық көбіктегі медиатордың пресинапстық мемранасынан өтіп синапс аралығына құйылады. Медиатор синапс аралығына тарап, постсинпстық мембрананы тітіркендіреді. Пост.синапстық мемб. қозуға айналады. Адамның миы нәтижелі еңбек еткен сайын оның синапстары көп болады. Сондықтан жаңа туған нәрестелерде синапстар аз болып, ержеткен сайын көбейе түсіп, ересек адамдарда көп болады. Қызметі: синапс ақпаратты беру де, өңдеу де жүзеге асырылатын түйіспе қызметін атқарады Нейрондарды бір-бірімен байланыстыру. жүктеу/скачать 0.99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|