инвестиция-инновациялық цикл схемасы

Технологияларды коммерцияландыру пішіні

1. 
   Технологияларды коммерцияландыру пішіні
   

Жалпы алғанда келтірілген тізімді 2ге бөлуге болады. Біріншісі адам және техника-технологиялық ресурстар ұйымымен байланысқан және заң бойынша осыдан бөлініп шыға алмайды. Екіншісі тасымалдаушылардан бөлінеді, яғни сол ресурсқа жекешелендіру құқығы ұйымға тиісті және табыс көзіне қызмет етеді және халықаралық технологиялармен алмасуда қатысу құралы болып табылады.

• 
  кеңес беру қызметі
  
• 
  мамандандырылған білім беру қызметі
  
• 
  тезникалық, аналитикалық және конструкторлық қызметі
  
• 
  Тапсырыстарды істеу
  

• 
  Ғылыми-техникалық және конструкторлық құжаттарды сату;
  
• 
  Лицензиялау, сонымен бірге интелектуалды жекешелендірудің әр түрлі құқықтарын беру (Патент, тауар белгісі және басқалар.), ноу-хау беру
  
• 
  Компанияның «spin-out» -тін жасау сонымен қатар компанияда жасалған арнай технологияларды жасаған меншік иелерінің коммерциялары;
  
• 
  Біріккен ұйымдарды құру;
  
• 
  өндіріс және өнімді сату
  

• 
  қайта құрылған компания – спин-аут және біріккен кәсіпорын
  
• 
  істеп тұрған компанияға
  
• 
  басқа да зерттеу ұйымдары кейінгі зерттеулер үшін
  

Технологияларды құқығына қарай орналастырып біз осы негізде технологиялардың деңгейін салыстырып нақты және нарықтың сұранысын біліп, қандай этапта дамып жатқанын және нарықтан қаншама ара қашықтықта екенін білу қажет. Осылай баға бергенде ғана біз технологиялардың стратегиялық алға басуынын қалыптастырамыз. Технологиялардың істей алу мүмкіндіктеріне, яғни тауар түрін, қызмет түрлерін, белгіленген басқа да нарықтық сегменттер, осылардың барлығы көрсетілген анализдің стратегиялық жоспарын қажет етеді: көлемін бағалау, тұрақтылық, ұзаққа шыдамдылық және жетер жетістігі. Тек осыдан соң ғана дәл потенциалды серіктесті таңдап, мүдделер технология жылжуы осыған байланысты болады.

Көрсетілген көп кезеңді инновациялық үдеріс тәртібінде «нарық күші» және «технологиялық серпіліс» технология трансфер түрлерін өзгешілікке әкеледі. Ол оның тәртіп және сатысына байланысты, яғни трансферлердің келісімі және потенциалды серіктеске. Осыған байланысты жағдайладың өзгеретіндігі, мақсаты және түрлері технологиялық аудиті, сонымен қатар оны қөлданыдағы нәтиже де өзгеретіні анық.

2. 
   технологияның екі жақтылығы жиынтық білім сияқты, техникалық шешім және коммерцияда қолдануға құқық беру, инновациялық монополияны жүйелеу.
   

Бұндай келісімнің механизмі шығарушыға технологияны жасаушыға және иеленуші субектіге, өзінің өндірісінде қолданушыға да байланысып отырады. Егер технологияның өзіндік құнын ақтауның білімі және құқық арқылы жасалған «тапсырыс», технологияны жасап шығарған адамға қандайда бір молшерде сатылымнан төлем ақы беріліп отырады. Осыдан кейин ғана тапсырыс беруші технологияны қолдану құқығына ие болады. Осындай «технолгиялық серпіліс» құқық иесі заңды болып табылады. Ал тапсырыс берушіге келетін болсақ технологияға (лицензия алушы), механизм генерациясында арнайы технологиядан тусетін табыстан бир болігін құқық иесіне беріп отырады. Осылай технология трансферінде табыс – инновациялық монополияны жүйелеудің механизмі болады. Бұндай көзқарас технологиялық аудитті жүргізгенде маңызды және нәтижені қолданғанда.

3. 
   Коммерциялық пайданы шығаруда фундаментальды екі стратегияны шығару (технологияның коммерциялизациясы).
   

• 
  нарықта бәсекелестікке қабілеттілік артықшылығын алу үшін өндіріс жобасын шығару және нарықта жаңа өнім сату
  
• 
  технология трансфері процесіне қосу үшін, құқық беру жүйесімен қорғалған объектіге нарықта басқа біреудің қызығушылығы біреуден көп болуы мүмкін.
  

Нақты бұл қызметтер ұйымның квалификациясын қорғайды және оның жалпы технологиялық құралын. Барлық мамандар бұндай трансферге мақсат қоймайды. Кейде істелінген жұмыс қызметі тек жұмысшылар жалақысын және ұйымдастырушылық және шығындарын ғана құрауы мүмкін. Нақты тапсырыс беруші құқық иеленіп сатушы арасынта қомақты қаражатпен келісім шартқа отырып нақты уақытта жақсы тапыс алып жатқан жағдайда табыстан құқық иеленушіге арнайы қаражат төлеп отырады. Сонымен қатар бұл қаражат кейінгі зерттеулерге де септігін тигізеді, және нақ уақытта өндіріс саласы бойынша. Бұның негізі жаңа құқық иеленушінің консултациялық, инжинерлік, білім және басқа да қызметтерге бағытталып отырады.

Осы салада негізінен саркетингтік зерттеулер жүргізу аса маңызды мәселе болып табылады. Сонымен қатар жалпы технологиялық мүмкіндіктерді демонстрациялау және зерттелген технологияның сапасы, оны зерттеу методикасы, оны жалпы технологияда басқару және дамыту. Сонымен қатар кадр жуйесин дұрыс қалыптастыру.

4. 
   Технологиялық аудит ұйымның қажетті элементтерін жүйелеп коммерциялық пайдаға стратегиялық жоспармен шығарады.
   

Жалпы қабылданған анықтау технологиясы аудитының бұнда қатысы болмайды. Бұл айтылған үлкен әр түрлілік мақсатқа бағытталады. Бірақ та жоғары және шыдамдылық мамандардың түсінігі және технологиялық аудит және бірнеше әр түрлі мақсат, міндеті және методикасы.

Орыс маманы алғашқы осы коммерциялизация технологиясы сферасындағы басылымдарда мақалалар жазған және осының жүзеге асуына көптеген септігін тигізген ресей мамандарының және ұсыныстарын жасаған атақты маман А.Бретт технологиялық аудитке өз түсінігін былай дейді: «Технология аудитінің арқасында біз технология анализін тұспалдаймыз, анализ тәжірибесін, жасалуы және білімі, зерттеу институттарының, лабороториялардың, университет және сонымен қатар коммерциялизацияландырудың потенциялды мүмкүндіктерін».

Ресейдің ғылыми және инновациялық федералды агенттігі технологиялық аудитті «коммерциялизация обьектісінің инновациялық потенциялын бағалау жүйесі» деп.

Қызықты әрі нақты кітаптарда технологиялық аудит түсінігі « трансфер технологиясы обьектісінің потенциялын бағалау операциясы деп».

Технологиялық аудит соңғы басылымдағы кітаптарда «фирма немесе ұйымды комплексті зерттеу, технологияны анықтауға бағытталған және трансфер технологиясының бағытының потенциялын жүйелеу» деп түсіндіріледі.

Осы баспаларда мақсатты жүйелеуге цитаталар келтіріледі және сонымен қатар технологиялық жұйенің мақсатына.

Жарияламаларда анықтама берілмейді, бірақ технологиялық аудиттің негізгі мақсаты жүйеленеді:

• 
  нақты коммерциялизациялық потенциялы бар технологияларды табу
  
• 
  осы технологияларды дұрыс қолданып нарыққа шығару
  
• 
  ұйымға қажетті қызметтерді табу.
  

Жалпы маңызды мамандардың технологиялық аудитті шығарудағы негізгі тортеуі мыналар:

• 
  технологиялық аудит тек сыртқы кеңес берушілермен тиімді жүзеге асады,
  
• 
  компания немесе ұйым технологиялық аудитке өтетіндігін өзі мәлімдеу керек,
  
• 
  технологиялық аудит басшылықтың шартсыз қолдауымен жүргізілуі қажет және сомен біріккен түрде
  
• 
  технологиялық аудит қызметкерлердің тығыз байланысымен жүзеге асу керек, яғни аудиттің мақсаттары мен методтарынан хабардар болу керек.
  

Технологиялық аудитті жүргізудің реті нақты мәнді қажет етеді және келесі сатыларды өзіне қосады: ұйымды аудитке дайындау, ақпарат жинау, классификациялау және анализдеу, ұсыныстар дайындау, отчет дайындау, отчетті ұсыну.

Әдетте мақсатқа келгенде және технологиялық аудиттің ерекшелігін мамандар компанияның немесе ұйымның тұрімен байланыстырады. Сонда да тәуекел логиканы жүйелейді және технологиялық аудитке негізгі қадамдар жеткізіледі.

Шынында да егер технологиялық аудитті негізгі этап деп алатын болсақ технологияның трансфер жобасы оның структурасына қызмет етеді. Ал коммерциялық стратегия технология өндірістің өзінде қолдануға және сонымен қатар коммерциялық стратегия технология құрамының техникалық құқықтарын шығаруға және шешуге бағытталады. Осыдан әр түрлі жүйедегі қарым қатынастар тек бір ғана технологиялық жобаларды қолдануға және табыс алуға бағытталады.

Шын мәнінде қызметтің негізі сатып алушы және сатушы арасындағы қатынас. Келісім тек мына жағдайда болады, егер олар бір – бірін таба алса, нақты өзінің ұсыныстарын көрсете алса және екі жақ та көнсе келісім тиімді болып табылады.

Осыған байланысты технологиялық аудит компанияның технологияларын өзінде қолдана алады және негізінен келесілерді қамтиды:

• 
  Егер компанияның технологиялық даму саласы бизнес-пікірді шығара ала ма?
  
• 
  Компанияның бизнес-пікірінің әр қайсысын шығаруда технологиялары бола ма?
  
• 
  Дамудың сатысының қай бөлімінде тұрады?
  
• 
  Қолданғанға дейін осы жоба қатты қажет етіле ма?
  
• 
  Қанша және қандай құралдар керек?
  
• 
  Коммерциялық тұжырым бере алады ма?
  
• 
  Компания оны тиімді қолдануға шамасы жетеді ма?
  

• 
  Кандай тәжірибелік қолданыстар техникалық жаңалықтарды шешеді?
  
• 
  Технология құрамындағы интелектуалды құқық иеленуші дұрыс бағытта жасады ма?
  
• 
  Тағы осы сияқты қандай бизнестер бар және олар осы жобаға қосылды ма?
  
• 
  Осы шығарылған технология негізінде жаңа кәсіп түріне ашуға болады ма?
  
• 
  Нарыққа дейінгі қашықтығы қанша және қандай қосымша қажеттіліктер бар?
  
• 
  өздігімізше серіктестерді қажет етпей қадам жасай аламыз ба?
  
• 
  Кім және қандай қадамда бізге серіктес бола алады?
  

• 
  Технологияларды компания және ұйым сатып алады өйткені нарықта лидер болу үшін және бәсекелестерді қуып жетіп, олардан озу үшін. Сондықтан да біз бұл технологияны нарықта сұрай ма, қай салада қолданады ж.т.б.
  
• 
  Технология р қашан қорапталған болып сатуға дайын тұруы қажет. Өйткені бұл болмаса біз сатып алушыға ұсынатын еш нәрсеміз жоқ дегенді білдіреді. Сонымен қатар технологияның түсіндірмелі парағы сатып алушы қалаған форматта болу қажет, олай болмаған ағдайда кері мәселелер туындауы мүмкін.
  
• 
  Технология барлық жағынан қаралып дұрыс бағасы шығарылу керек. Өйткені осы келісім шарттан соң ол бізге қандай табыс әкеледі немесе сатып алушыға.
  
• 
  Технология нарықта жүруі қажет. Өйткені бұнсыз потенциалды сатып алушылар бұл құралдың өмірде бар екенін білмейді және біз бұл тауарды сатып алуға көндіре алмаймыз.
  
• 
  Сонымен қатар сату механизмі болу керек, яғни сатудан кейінгі жеткізіп берулер
  

Өйткені технологияны бұны тұтынушы оны тиімді қолдана алмайды және осы сатылымнан кейін ол бізге қайта келмейді.

Өйткені трансфердің бір бөлімі тасымалдау мервисімен байланысты.

Кез-келген технологиялық аудиттің түрі оның костатациясын және анализ жағдайын және ұйым мүмкіндіктерін, трансфер технология процесіне қатысушыларды табуға бағытталған. Екінші жағынан ұйымның технологияны қолданғаннан түсетін табысты жобалауға , өзіндік өндіріс процесіне қажет етілетін технолгияларды шығаруға бағытталған. Осының барлығын жұргізу үшін маркетингтік зерттеу жүргізіліп отырады.

5. 
   Технологияны трансферлеу кезіндегі трансляциялық тосқауылдар
   

Трансляциялық тосқауылдар әр тұрлі өмірлік тәжірибелерге, білімге, әлеуметтік статусқа және адамдардың ұзақ мерзімді мақсаттарынан құралады және осылардын барлығы технология трансферінің процесіне қатысушылары болып табылады. Төменде көрсетілген кесте тосқауыл мысалында.

Технологияны инвестор және жасап шығарушы тілінде ұсыну Кесте 2,3