№35 ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МӘДЕНИЕТ-БҰЛ АДАМНЫҢ ӘЛЕМІ

Бұл идеология Мемлекеттік білім беру стандартында адамның әлеуметтік-
экономикалық қайта құрулар жағдайында өмір сүруіне мүмкіндік беретін ең 
маңыздысын, қажеттісін ғана бөліп көрсетуге мүмкіндік береді. Бұл күрделі 
әлеуметтік-экономикалық мәселелерді сәтті шешіп жатқан жас мұғалімдер 
мен жұмысшылар контингентін сақтап қалуға мүмкіндік береді. 
Келесі кезекте кәсіби-педагогикалық қызметтің құндылық немесе 
аксиологиялық құрамдас бөлігі туралы айту керек. Әрбір мұғалім өз 
шәкірттеріне бере алатын адам жасаған тәжірибенің құндылықтарын 
сақтайды. Бұл аксиологиялық компонентпедагогикалық жұмыс. Құнды, адам 
қолымен жасалған тәжірибені бүгінгі күн талабына сай ретке келтіруге 
болады. Құндылық құрылымының бұлай аудармасы педагогикалық 
мәдениеттің ерекшелігі болып табылады. 
Бүгінгі таңда мұғалімнің инновациялық құндылықтарды алып жүруі өте 
маңызды: оқу үдерісін ұйымдастырушы, менеджер, маркетолог. 
Педагогикалық мәдениеттің бұл құрамдас бөлігі сенсорлық-практикалық деп 
аталады. Жұмысшылардың – токарьлардың, фрезерлердің, слесарлардың, 
аспаздардың, тігіншілердің және т.б. кәсіптік дағдыларын қалыптастырудағы 
табыстарды негізінен кәсіптік мектеп мұғалімінің таза «аспаптық» жеке 
қасиеттері анықтайды. 
Педагогикалық мәдениеттің практикалық құрамдас бөлігі міндетті түрде 
кәсіптік мектеп мұғалімінің кәсіптік мектептер мен лицейлердің 
студенттеріне, ересек жұмыссыздарға және т.б. оқытатын жұмысшы 
мамандығын меңгеруіне байланысты таза кәсіби негіздер жатады. Мұғалім өзі 
оқытатын 
жұмысшы 
мамандығын 
меңгермейінше, 
педагогикалық 
мәдениеттің қандай да бір шеберлігі туралы айту мүмкін емес. Бұл әсіресе 
кәсіптік педагогикалық және өндірістік педагогикалық колледждерде білім 
алатын өндірістік оқыту шеберлеріне қатысты. Педагогикалық мәдениеттің 
технологиялық құрамдас бөлігі үгіт арқылы емес, оқыту арқылы тәрбиеленеді. 
Жалпы кәсіптік және арнайы пәндерді оқытуды жетілдіру жұмыстары 
студенттердің оқу жұмысының тиімділігін арттыру үшін шығармашылық 
ізденістері сияқты әрекеттерімен байланысты. Мұнда мұғалімнің өз күші мен 
шығынын үнемдеу, педагогикалық діңгек тиімділігін арттыру мүмкіндігі 
көрінеді. 
Педагогикалық еңбек мәдениетінің практикалық құрамдас бөлігі оқу 
кабинетін жобалауда көрінеді, мысалы, арнайы оқу шеберханасы (токарь, 
слесарь, ағаш ұстасы, тігінші, аспаз және т.б. үшін). Кәсіптік мектептің 

болашақ мұғалімдері оқитын кәсіптік педагогика ғылым мен өнердің 
қосындысы, педагогикалық мәдениеттің ең маңызды құрамдас бөлігі болып 
табылатын педагогикалық өнер. Ол мұғалімнің педагогикалық шеберлігін 
меңгеруінде: сөйлеу қабілетінде (А.С. Макаренко бойынша), қарым-
қатынаста, сыныпта қозғалуында, педагогикалық әдепті меңгеруде, «үйреткен 
адамды кітап сияқты оқуда» көрінеді. 
Кәсіби мектеп мұғалімдері өте нақты. Тәжірибе көрсеткендей, олардың 
біліктілік деңгейі неғұрлым жоғары болса, қарым-қатынас стилі соғұрлым 
күрделі болады. Олардың таза техникалық, технологиялық процестермен 
байланыстылары көбінесе олардың артында тұрған адамды көрмейді. Бұл 
«технократияның» өмір сүруі өте қиын. 
шығармашылық 
компонентпедагогикалық 
мәдениет 
практикалық 
(технологиялық) 
тығыз 
байланысты. 
Өнертапқыштықпен 
және 
рационализациямен айналыса отырып, мұндай мұғалімдер өз шәкірттерін осы 
процестерге тартады. Бұл соңғысына үлкен пайда әкеледі. Әртүрлі 
байқауларда тамаша өнім жасайтын болашақ жұмысшылардың техникалық 
шығармашылығының қадір-қасиетін төмендетпей, кәсіби-педагогикалық 
қызметтегі табыс көбіне педагогикалық мәдениеттің шығармашылық 
құрамдас бөлігімен, яғни педагогикалық шығармашылықпен анықталатынын 
түсіну керек. 
Педагогикалық мәдениеті жоғары мұғалім көптеген оқу бағдарламаларының, 
әдістемелерінің, әдістемелері мен оқу құралдарының, педагогикалық 
жаңалықтардың авторы. Ең бастысы, ол «үлгі бойынша», «басқалар сияқты» 
жұмыс істеуге дағдыланбаған, ол шынымен де болашақ қызметкерлердің оқу-
тәрбие іс-әрекетін жоспарлап, ұйымдастырып, бақылап, басқаны емес, өз 
алдына мақсат қойғысы келеді. өз жолымен. Кәсіптік мектептің шығармашыл 
мұғалімі болашақ жұмысшыларды оқытуды, олардың оқу-тәрбие жұмысын, 
өзіндік жұмысын шебер ұйымдастыра алады, жеке тәсілді жүзеге асырады, 
сабақты жол бойында қайта құрылымдайды, оқушыларға білім беру 
рефлексиясын, білім алуға, өз бетімен жұмыс істеуге баулу. білім беру. 
Эвристикалық оқытудың арқасында мұғалім оқу әрекетінің түріне сәйкес 
келетін жаңа білім өнімін жасайды. 
Педагогикалық мәдениет кәсіби-педагогикалық қызметкерлер контингентін 
сақтаудың кепілі болып табылады, өйткені ол педагогикалық құндылықтарды, 
теориялық және педагогикалық құндылықтарды, нысандарды, әдістер мен 
құралдарды меңгеруге, беруге және жасауға бағытталған кәсіби 
педагогикалық қызметтің әртүрлі түрлерінде олардың өзін-өзі реттеуіне ықпал 

етеді. өндірістік (практикалық) оқыту. Ол кәсіптік оқыту мұғаліміне қоршаған 
педагогикалық іс-әрекеттен өзінің кәсіби «Менін» бөліп көрсетуге, оның 
педагогикалық іс-әрекетіне, сөйлеуіне, педагогикалық ой қозғалысының 
барысына ой жүгіртуге мүмкіндік береді. Педагогикалық мәдениеттің жоғары 
деңгейінің жетістіктерінің арқасында мұғалім белгілі бір дәрежеде белсенді, 
дербес, өзінің педагогикалық іс-әрекетіне жауапты болу мүмкіндігін алады, 
оның педагогикалық іс-әрекетке, оның өмірдегі орны мен рөліне басқаша 
көзқарасы бар. қоғам, оның жеке тұлғасының дамуы. 
Тұлға мәдениеті кәсіптік оқыту мұғалімінен тыс өмір сүре алмайды. Ол 
мұғалімнің үнемі өз ісінің мәнін іздеуге, өзін және өзі өмір сүріп жатқан 
педагогикалық ортаны жетілдіруге ұмтылуынан туындайды. Сонымен, 
кәсіптік оқыту мұғалімінің педагогикалық мәдениеті тек жеке тұлға 
тұрғысынан, оның өзін-өзі жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысынан 
қарастырылуы керек. Сонымен бірге оның даму деңгейі «ұзақ мерзімді 
тұрақтылықпен», яғни. ұмтылыстың ұзақтығы, тұлғаның өзі белгілеген 
бейнелерге қол жеткізуге күш салу. Жеке дамуда тұлғалық деңгейлердің, 
шекаралардың болуы мұндай педагогтың өзінің ішкі механизмдерін 
(қажеттілік, мотивтер, мақсат, қабілеттер, белсенділік, ерік-жігер, эмоция, 
интеллект) белсендіруге мүмкіндік беретін өзіндік критерийлері бар екенін 
көрсетеді. Бұл кәсіптік оқыту мұғалімі өзінің тұлғалық дамуында тоқтап 
қалмайды деген сөз. Оның педагогикалық мәдениетінің дамуының негізгі 
критерийі ретінде оның өзіндік «қозғалысына» қатынасын белгілі бір 
дәрежеде алуға болады. Өзін-өзі дамытпай кәсіби мектеп мұғалімінің 
педагогикалық мәдениетін дамыту мүмкін емес. 

жүктеу/скачать 1.35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: