Орындалуда
кәсіби өзін-өзі тәрбиелеуді жобалаубірнеше кезеңдері бар:
1-кезең: мотивациялық – кәсіптік ниеттерін қалыптастыру, мамандық таңдау;
2 кезең: концептуалды – алдағы қызметтің
мәні мен мазмұнын ашу, қазіргі
даму деңгейін диагностикалау негізінде кәсіби өзін-өзі жетілдіру
бағдарламасының жобасын әзірлеу;
3-кезең: жобаны жүзеге асыру – өзін-өзі жетілдіруге арналған практикалық іс-
әрекеттер;
4-кезең:
рефлексиялық-диагностикалық:
аралық
және
қорытынды
диагностика,
нәтижелерді
талдау,
рефлексия,
өзін-өзі
жетілдіру
бағдарламасын түзету, кәсіби деңгейге көшу және педагогикалық шеберлікке
қол жеткізу.
Кезеңдердің әрқайсысы жеке тұлғаның кәсіби дамуының негізгі
сапалық
өзгерістерін қамтиды. Кезеңдер нақты тапсырмалары мен мазмұны бойынша
ерекшеленеді. Проблемаларды шешудің тиімді жолдары психологиялық
механизмдер мен кәсіби маңызды қасиеттер түрінде бекітіледі. Осы
ұстанымдардан мұғалім тұлғасының кәсіби дамуы кәсіби педагогикалық
міндеттерді шешудің құрылымы мен мазмұнының (әдістерінің) сапалық
өзгерістерімен сипатталады. Мұғалім тұлғасының кәсіби дамуы аталған
кезеңдердің барлығы жүзеге асырылған кезде толық (үйлесімді) болуы мүмкін
немесе мұғалім олардың кейбіреулерінен ғана өткенде шектеулі болуы
мүмкін.
Мотивациялық кезеңде – кәсіптік ниетті қалыптастыру – студенттер таңдаған
мамандығының әлеуметтік мәні, кәсіптік оқытудың нысандары мен әдістері,
еңбек жағдайлары, материалдық сыйақы,
еңбек мазмұны, кәсіби талаптар
туралы барабар түсінік алуы керек. осы кәсіби рөлді орындаушы.
Екінші кезеңде кәсіби өзін-өзі анықтау басталады - адамның кәсіптер
әлеміндегі өз орнын іздеудің күрделі және ұзақ процесі, белгілі бір қызметтің
субъектісі ретінде өзіне деген көзқарасын қалыптастыру, оның физикалық
және физикалық мүмкіндіктерін салыстыру. интеллектуалдық күштер,
қабілеттер, қызығушылықтар, бейімділіктер,
құндылық бағдарлар, кәсіптік
қызмет талаптарымен қарым-қатынастар. , кәсіби дамудың жеке
траекториясын анықтау
Бастапқы кезеңде педагог тұлғасының кәсіби дамуында шешуші рөл
әлеуметтік жағдай мен жетекші іс-әрекетке тиесілі болса, кейінгі кезеңде –
тұлғаның өзіне, оның
шығармашылық белсенділік
.
Үшінші кезеңде кәсіптік-педагогикалық бағыт, жүйе
кәсіби білім
, қабілеттері,
дағдылары, типтік кәсіптік міндеттерді шешу жолдары.
Кәсіби бейімделу
кезеңі нормативтік іс-әрекеттердің дамуымен, кәсіби білім мен дағдының және
іс-әрекетті
орындаудың
жалпыланған
тәсілдерінің
жетілдірілуімен
сипатталады.
Төртінші кезең өзін-өзі диагностикалауды және кәсіби дайындықтың жоғары
деңгейіне өтуді қамтиды. Кәсібилік сатысында нормативтік қызметтің
тұрақтануы, кәсіби ұстанымның қалыптасуы, сонымен қатар шығармашылық
деңгейде іс-әрекетті орындаудың ең оңтайлы стилін дамытуға әкелетін білім,
дағды және жеке қасиеттердің интегративті кешендері орын алады.
Жеке тұлғаның интегралды кәсіби маңызды қасиеттерін қалыптастыру
меңгеру кезеңінде жалғасады. Оларды тәрбиелеудегі шешуші рөл
педагогикалық іс-әрекетті жүзеге асырудың оңтайлы және шығармашылық
жолдарын табуға бағытталған жеке тұлғаның белсенділігіне жатады. Артық
белсенділікті
көрсете отырып, адам әрекетті орындаудың қалыптасқан
тәсілдерін жеңеді, оны түрлендіреді, жетілдіреді, т.б. өз шеберлігінің жоғары
деңгейіне – шығармашылыққа өтеді, бұл жеке тұлғаның өзін-өзі көбірек
танытуына әкеледі.
Кәсіби дамудың белгілі бір деңгейіне жеткен адам өзінің прогрессивті дамуын
тоқтата алатынын атап өткен жөн. Бұл жағдайда тоқыраудың басталуы
мүмкін. Мұғалім тұлғасының кәсіби дамуының тоқырауына ықпал ететін
фактор,
атап айтқанда, оқу-тәрбие процесінде педагогикалық жүйенің
оқшаулануы болып табылады. Тоқырауды еңсеру мұғалімнің оқу-тәрбие
үрдісінен тек студенттердің ғана емес, сонымен қатар өзінің жеке тұлғасына
қайта бағдарлануымен мүмкін болады. Нормативті түрде берілген қызметті
түрлендіре отырып, әр түрлі кәсіби позицияларды таңдай отырып, тұлға өзін
дара тұлға ретінде көбірек айқындайды.
Айтылғандардан мынадай қорытынды шығады
Мұғалімнің білімі үздіксіз
процесс болуы керек,онда базалық білім тек бастапқы нүкте ретінде қызмет
етеді және оның маңызды мақсаттарының бірі
өзін-өзі тәрбиелеуге деген
көзқарасты қалыптастыру, өз бетінше жұмыс істеу дағдылары мен
дағдыларын дамыту болуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: