11. Қатты дененің қозғалмайтын осьті айналуы. Қатты дененің осьті айнала қозғалғандағы айналмалы қозғалысының динамикасының негізгі теңдеуі. Инерция моменті. Штейнер теоремасы.
Бекітілген Oz осін қатты дене айналып қозғалады делік. Денеге күш түсірілген. Oz осіне қатысты күш моменті деп О нүктесіне қатысты күш моментінің Мz проекциясын айтады. Ол берілген күштің берілген осьті айналдыру қабілетін сипаттайды және , (3.6) тең болады, мұндағы l – R sin -ға тең күшінің иіні; – оське перпендикуляр жазықтықта осьтен күш түсірілген нүктеге дейін жүргізілген радиус-вектор; – күштің осы жазықтыққа жүргізілген проекциясы.
Дененің оське қатысты импульс моментін анықтау үшін осы дененің барлық бөлшектерінің О нүктесіне қатысты қорытқы импульс моментінің осы оське проекциясын алу қажет (3.3 суретті қара) . (3.7) (3.7 ) өрнегін мына түрге оңай түрлендіруге болады: , (3.8) (3.9)
шамасын оське қатысты дененің инерция моменті деп атайды. Инерция моменті дене массасының осьті айнала орналасуына тәуелді және айналмалы қозғалыс кезіндегі дененің инерттілік қасиетін сипаттайды. Осылайша, , немесе . (3.10)
(3.10) –ды ескере отырып, (3.4) және (3.5) –тен , (3.11)
мұндағы – Z осіне қатысты денеге түсірілген барлық күштің моменті; – берілген оське қатысты дененің инерция моменті; – айналып қозғалған дененің бұрыштық үдеуі.
(3.1 1) өрнегі қозғалмайтын оське қатысты айналып қозғалған қатты дененің айналмалы қозғалысының динамикасының негізгі заңын береді.
12 Инерциалды санақ жүйелері дене тыныштықты немесе бір қалыпты түзу сызықты қозғалыс болатын санақ жүйелері. Бұл жүйенің бар болуы жөніндегі тұжырымды Ньютонның І заңы түрінде белгілі.
Ньютонның І егер берілген денеге басқа дене әсер етпесе немесе солардың әсері теңгерілетін болса онда дене тыныштықта болады немесе түзу сызықты және бір қалыпты өозғалыспен қозғалады.
Достарыңызбен бөлісу: |