Шекті мүмкіндік тастамалар есебі

Атмосфераның жер қабатының тазалығын қамтамасыз ету үшін істеп тұрған кәсіпорынды реконструкциялау және жаңалап жобалау кезінде атмосфераны әр ластану көздеріне шекті мүмкіндік тастамалар (ШМТ) қоюдың , сондай – ақ қоршаған ортаға келтіретін экономикалық зияндылығын бағалаудың үлкен мәні бар.

Мүмкіндік-шектік тастамалар ғылыми-техникалық норматив деп аталады, бекітілген жағдайда, оның жерге қонардағы ластандырылған концентрациясы сол көзден шығып жатқан нормасынан аспауы керек, халыққа өсімдік және жануарлар өміріне, тигізетін зияндылығына байланысты. [10]

Мүмкіндік-шектік концентрациясы-жағдайсыз заттың ауадағы мөлшері, күнделікті адамға тигізер зияндылығы уақытқа байланыссыз патологиялық өзгерісіне және қандайда бір ауруға душар етпеуі керек, ауада халық тұратын жерде бір мезгілде және күндік тәулік мерзімінде бекітіледі.

ШМТ – ды қарастырған ластау көздерінен ауа қабатында ластаушы заттардың концентрациясы елді – мекен , өсімдіктермен жануарлар әлемі үшін ауа сапасының нормативінен аспайтын жағдайға тастамалардың ғылыми – техникалық нормативін айтамыз. [15]
5.2 Бір көзден шығатын тастамалармен атмосфера ластануын есептеу.

Трубадан шығып жатқан газ қоспалары, бір көзбен қарағанда, оның жерге қону концентрациясы С (мг/м³): [10]

мұнда: А - ауаның температуралық статификациясына байланысты

коэффицент.

M (г/с) - бір кездегі, ауаға лақтырылып жатқан ластықтың салмақ

(масса) мөлшері.

Ғ - ауадағы ластықтың қону жылдамдығын көрсететін өлшемсіз

коэффицент.

m, n - газ қоспаларының бастапқы шығып жатқан кездегі

жағдайларына байланыстығын коэфицент .

Н(м) - газ көздерінің биіктігі.

ойлы-қырлы), 1км қашықтықта оның биіктігі 50-м-денаспайтын

болса, -1.

- газ қоспаларының ауаға шығу кезіндегі Т температурасы мен

ортаны қоршап тұрған ауа температурасының (Т)айырмашылығы.

Ол мына формуламен анықталады.

мұнда: Д(м/с) - газ шығып жатқан құбырдың диаметрі (жуандығы)

жылдамдығы.

А - коэффицентінің мәні, метрологиялық жағдайға байланысты ауадағы оның ең жоғарғы концентрациясы (қошлығы) ауданға байланысты. Орталық Азия, Оңтүстікте 40⁰, Бурят АССР-інде және Читин облыстарында 250.

200 – СССР-дің Европалық аудандарында 50⁰ С. Шығыс және басқа аудандарда, Төменгі Поволжья, Кавказ, Молдова, ТМД-елдерінің Азия төңрегінде, Қазақстанда, Қиыр Шығыс және Орта Азия мен Сібірдің қалған бөліктерінде.

180 – ТМД-ның Европалық төңірегінде және Уралда 50-52⁰6. Осы аудандардың жоғарғы жағында және Украинада.

160 – ТМД-ның Европалық және Уралдың Солтүстік жағында 52⁰С

шамасында.

140 – Москва, Тула, Рязань, Владимир, Калужа, Иваново облыстарында.

F – мәнінің өлшемсіз мәні мына жағдайға байланысты қабылданады:

а) газ түріндегі ластықтарға ; F -1

ә) майда дисперсиялық аэрозольдарға (шаң, күл,т.б.) орта тазалау коэффиценттеріне ластандырудың мынадан төмен болмауы керек: 90% - 2; 75 – 90% - 2,5; 75%-дан төмен болған жағдайда және төмен болған жағдайда - 3.

m және п коэффиценттерінің мәндері мына параметрге байланысты анықталады:

Vm==0.33

V¹m=1.3=0.18

m коэффиценті - ке байланысты мына формуламен анықталады :

кем болса,

Егер , онда =0.8

Егерде болғанда мен анықталады n коэффициенті егер болса - ге байланасты мына формулармен есептеледі:

егер . (3.11)

Егер , онда =1.5

Бірдей мезгілде шығып жатқан газдардың мөлшері , г/с :
М_і=;

мұнда: М_і – і-затының массалық тастамалары , г/с ;

V_Г – газ шығыны , г/с ;

С_і – і-затының концентрациясы , мг/м³ .

МSO₂ = =0.012 г/с

МNO₂ ==0.008 г/с

МСО₂ = =0.06 г/с

МҚ.З. = =0.002 г/с

ШМТ-мен ШМК-ны салыстыру:
М=;

∆Т=Т₁-Т₂

мұнда : Т₁- газ температурасы , °С ;

Т₂- қоршаған орта температурасы , °С.

∆Т=40-20=20°С

М SO₂==2.3 г/с

2.3>0.012

М NO₂==0.4 г/с

0.4>0.008

М CO₂==14.3 г/с

14.3>0.06

М Қ.З.==1.1 г/с

1.1>0,002

Газдардың жерге қону концентрациясы :

Егер , онда = 3.46

Желдің қауіпті жылдамдығында газдардың жерге қону концентрациясы С (мг/м³/ әртүрлі ауа қашықтығында Хм/м) фанел осі бойынша мына формулармен есептеледі:
С= S_i*C_M ;

мұнда: S_i - өлшемсіз коэффициент, Х/Хм және F қатынастарына байланысты анықталады.

SO₂ , NO₂ ,СО – газдары үшін келесідей:

Егер Х = 50 , Х/Х_М= 0.9 ≤ 1 болса , онда 0.9≤ 1 :

= 0.93

Егер Х = 100 , Х/Х_М= 1.8 болса , онда 1<1.8≤8 :

Егер Х = 200 , Х/Х_М= 3.6 болса , онда 1<3.6≤8 :

Егер Х = 400 , Х/Х_М= 7.2 болса , онда 1<7.2≤8 :

Егер ; Х = 600 , Х/Х_М= 10.8 болса , онда 10.8 > 8:

Қалқыма затты шаң-газдар үшін келесідей:

Егер Х = 50 , Х/Х_М= 12болса , онда 1<1.2≤8 :

=0.95

Егер Х = 100 , Х/Х_М= 2.4болса , онда 1<2.4≤8 :

Егер Х = 200 , Х/Х_М= 4.8 болса , онда 1<4.8≤8 :

Егер , Х = 400 , Х/Х_М= 9.6 болса , онда 9.6 > 8:

Егер , Х = 600 , Х/Х_М= 14.5 болса , онда 14.5 > 8:

SO₂ :

С₁ = 0.93*0.003 = 0.0028 ;

С₂= 0.79*0.003 = 0.0024 ;

С₃ = 0.42*0.003 = 0.0013;

С₄= 0.15*0.003 = 0.00055;

С₅ = 0.0012*0.003 = 0.00004.

NO₂ :

С₁ = 0.93*0.002 = 0.0019 ;

С₂= 0.79*0.002 = 0.0016;

С₃ = 0.42*0.002 = 0.0008;

С₄= 0.15*0.002 = 0.0003;

С₅ = 0.0012*0.002 = 0.00003.

CO₂ :

С₁ = 0.93*0.0125 = 0.0116;

С₂= 0.79*0.0125 = 0.0098;

С₃ = 0.42*0.0125 = 0.0052;

С₄= 0.15*0.0125 = 0.0018;

С₅ = 0.0012*0.0125 = 0.0002.

Қалқыма заттар :

С₁ = 0.95*0.0008 = 0.0008;

С₂= 0.65*0.0008 = 0.0005;

С₃ = 0.35*0.0008 = 0.0003;

С₄= 0.17*0.0008 = 0.0001;

С₅ = 0.026*0.0008 = 0.00002.
5.3. Газ қалдықтары пештен атмосфераға бір мезгілде шығып жатқанын анықтаймыз

Ол келесі формуламен анықталады: [15]

М _і= ;

мұнда: Т – жұмыс істеп тұрған қондырғының уақыты ,жыл , сағат , секунд.

Т = 320 ; 24 ; 3600 .

320 – жұмыс істеп тұрған күн саны;

24 – 1 күеде жұмыс істеп тұрған сағат саны;

3600 – 1 сағаттағы секунд саны.

М SO₂= =0.33 т/жыл

М NO₂= =0.21 т/жыл

М CO₂= =1.6 т/жыл

М қ.з.= =0.055 т/жыл .

ӨҚК=;

мұнда : М_і – тастамалар саны ;

ШМК_і – і-затының орташа тәуліктік ШМК-сы ;

n – ластайтын заттар саны ;

L_i – константа.

Кірпіш күйдіру цехының ӨҚК-ын анықтаймыз : [15]

ӨҚК= ()^1.0 + ()^1.0 + ()^0.9 + ()^1.3= 4.59

Басқа цехтардың ӨҚК-ын анықтаймыз :

ӨҚК= ()^1.0 + ()^1.0 + ()^1.0 + ()^1.0 +()^1.0 + ()^1.0 +()^1.0 + ()^1.0 + ()^0.9 + ()^1.3 +()^1.0 + ()^1.0 +()^0.9 + ()^1.3 +()^1.0 + ()^0.9 +()^1.0 + ()^0.9 +()^1.3 + ()^1.0 +()^1.0 + ()^1.0 = 20.8

ӨҚК_ж.ц. = ӨҚК_к.к. + ӨҚК_б.ц.

ӨҚК_ж.ц. = 4.6 + 20.8 = 25.3

Егер 25.3 ≤ 10³ болса , онда өндірістің қауіптілік категориясы (ӨҚК) - 4.

СҚЗ мына формуламен анықталады : [15]

L = L_{0 ,} (м).

мұнда : L₀ – СҚЗ-ның өлшемі , 100м –ге тең ;

Р - желдің орташа жылдық қайталануы , 8 румбалы арқылы жел

бағытын табамыз ;

Р₀- айналмалы жел бағаты кезіндегі бір румбадағы жел бағытының

қайталануы:

Р₀ = = 12.5

Кесте - 4 .

Жел бағыты	С	СШ	Ш	ОШ	О	ОБ	Б	СБ
Р	6	12	23	21	9	11	10	8
L	48	96	184	168	72	88	80	64

L_С = 100 =48 ; L_СШ = 100 =96 ;

L_Ш = 100 =184 ; L_ОШ = 100 =168 ;

L_О = 100 =72 ; L_ОБ = 100 =88 ;

L_Б = 100 =80 ; L_СБ = 100 =64 .

СҚЗ –сы 14 – суретте көрсетілген.

У= 410 , тг/жыл ;

Кірпіш күйдіру цехы үшін: [10]

У_к.к.=410 ( + + + ) =1558 тг/жыл

Басқа цехтар үшін:

У_б.ц.=410(+++++++++++++++++++++ +) = 8724.39тг/жыл

Жалпы цехтар үшін:

У_ж.ц.= У_к.к. + У_б.ц.

У_ж.ц.= 1558 + 8724.39 = 10282.39 тг/жыл

Сурет – 14 . Санитарлы қорғау зонасы.

1- 100м-ге санитарлы қорғау зонасы ;

2- Өндірістік кәсіпорын ;

3- Өндірістік кәсіпорынның санитарлы қорғау зонасы.