| Биосфера құрамы:
– аэробиосфера –атмосфераның төменгі бөлігі,
– гидробиосфера – барлық гидросфера˸ мұхит, теңіз, құрлық беткі сулары,
– террабиосфера – құрлық беті,
– литобиосфера – литосфера:˸қатты жер қыртысының беткі горизонттар. Биосфера құрамында екі категория қабаттар бөлінеді: тікелей биосферада тірі зат тұрақты шоғырланған (эубиосфера), және де биосферадан жоғары орналасқан (парабиосфера) және одан төмен болатын (метабиосфера): бұнда тірі ағзалар кездейсоқ болады. Эубиосфераның жалпы тік ұзындығы 12…17 км.
Биосфераның жоғары шекарасы (парабиосферамен бірге) - озон қабаты, озонның ең жоғары тығыздығына 22-26 км биіктікте. Полюстарда озон қабатының биіктігі 7-8 км, экваторда – 17-18 км, озон кездесуінің максималды биіктігі – 45-50 км. Озон қабатынан жоғары арнайы қорғаныссыз тіршілік болуы мүмкін емес күннің қатты үльтракүлгін сәулеленуі есебінен.
Эубиосфераның төменгі шекарасы болып қазіргі уақытта немесе өтіп кеткен жағдайда тірі ағзалардың әсерінде болатын мұхиттардыңшөгінді қаббатары және литосфераның беткі горизонттары есептеледі. Метабиосфера 10-15 км төмен болмайды. Биосфера құрамына, мысалы, пайдалы қазбаларды жатқызады , жеке айтқанда тас көмірді – ол өткен геологиялық ғасырларда өсімдік фотосинтезінің өнімі.
Аталмыш қалындығы есебімен биосфераның жалпы тік қалындығы 33-35 км бағаланады.
ҚО химиясы дегеніміз:
– атмосфера химиясы,
– гидрохимиясы,
– топырақ химиясы,
– геохимиясы,
– биологиялық шығу тегімен табиғи қосылыстардың химиясы.
2 Ғаламдық экологиялық ситуация өткірленген сайын әлем аймақтарында дағдарыс сипаты кеңейу тенденцияны көрсету нәтижесінде жаңа ғылыми пән – экологиялық химияны – бөлунуі пайда болды.
Экологиялық химия пәні болып, адамның түрлі шаруашылық әрекетімен (өндіріс, әскери және т.б.) еңгізілген өзгерістердің әсерінен қоршаған ортадағы химиялық процестер. Предметом экологической химии являются химические процессы в окружающей среде в связи с изменениями, вносимыми в них деятельностью человека (хозяйственной, военной и иной). Бұл адамзаттың тікелей немесе жанама әсерінен пайда болған геосфералардағы (атмосфера, гидросфера және басқа) химиялық процестер. «Экологиялық химия» сөздің ұғымы тірі ағзалардың тіршілігін анықтайтын химиялық процестерді зерттейтін ғылым.
Экологиялық химия биология, химия, химиялық технология, ауыл шаруашылық және т.б. биосфераны зерттейтін ғылымдармен тікелей байланысты. Химиямен экологияның өзара қатынасу аспектілері екі бағытта шешіледі:
1) тірі ағзалармен өлі табиғат арасындағы химиялық әрекеттесулер туралы ғылым – химиялық экология; химиялық экология міндеттері: тірі табиғатқа түрлі антропогендік әсерлердің дәрежесін зерттеу, химиялық ластанулардың зардаптырын болжау
2) антропогендік химиялық ластанулар және олардың биосферада айналу механизмдері туралы ғылым – экологиялық химия; экологиялық химия міндеттері: өндіріс және ауылшаруашылық көздерінен антропогендік ластанулардың сапалық және сандық құрамы, қоршаған ортада ластаушы заттардың химиялық айналымдарының механизмі.
Достарыңызбен бөлісу: |
