Тақырып 2 Экспериментте иондардың белсенді тасымалдануын зерттеу Мақсаты: натрий иондарының белсенді тасымалын бақылау.
Тапсырмалар:
- теориялық материалдарды оқу;
- схеманы монтаждау;
- терінің потенциалын өлшеу;
- бақа терісіндегі қысқа тұйықталу тогын өлшеу.
Зертханалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқаулар: Ұсынылған оқулықтар бойынша келесі сұрақтарды оқыңыз:
1. Электрохимиялық потенциал.
2. Пассивті және белсенді көлік.
3. Теорелл Теңдеуі.
4. Фик Заңы.
5. Тәжірибе Уссинга.
6. Ионды сорғылардың түрлері, олардың тірі ағзаның қызмет етуіндегі рөлі.
Тәжірибе бақа терісінде жүргізіледі. Бұдан басқа, тәжірибе бақа қуығында, асқазан мен ішектің шырышты қабығында жүргізілуі мүмкін. Жұмыстың бірінші кезеңінде қондырғының электрлік сұлбасы жиналады. Камераны монтаждау аяқталғаннан кейін және оны толтырғаннан кейін милливольтметрді қосады және терінің потенциалын өлшейді. Потенциалдың полярлығына назар аударады. Терінің потенциалының мәнін 30 минут ішінде жазады (Әрбір 5 минут сайын) және нәтижелер кесте түрінде көрсетеді: ординат осі бойынша терінің потенциалының шамасы және абсцисс осі бойынша уақыт.
Бақа терісіндегі қысқа тұйықталу тогын өлшеу үшін ток тізбегін қосады және терінің потенциалын нөлге дейін өтейді. Компенсация тогын өлшейді және оның мәнін жазады. Ток тізбегін өшіреді, терінің әлеуетін өлшейді және оның мәнін жазады. Өлшеулер әрбір 5 минут сайын 40 минут бойы жүргізіледі және кестеге жазылады..
Әдебиеттер:Н.:1-2, Қ.: 1-3, ИР.: 1-2
Тақырып 3 Жасушалардағы электрогенез. Тыныштық потенциалы, әрекет потенциалы Мақсаты: биопотенциалдарды өлшеудің микроэлектронды әдісімен танысу.
Тапсырмалар:
- теориялық материалдарды оқу;
- ситуациялық есептерді шешу
Зертханалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқаулар: Мына сұрақтарға талдау жасаңыз
1. Электр потенциалы, потенциалдар айырымы, олардың өлшем бірліктері деген не?
2. Биологиялық мембрана арқылы К+, Na+ және С1- иондарының тасымалдануының себебі қандай, осы процестер қандай теңдеулермен сипатталады?
Ұсынылған әдебиеттерден бойынша келесі сұрақтарды оқыңыз:
1. Потенциалдардың трансмембраналық әртүрлілігі дегеніміз не?
2. Потенциалдардың тепе-теңдігі дегеніміз не, оны иондардың осы сорты үшін қалай есептеуге болады?
3. Жасушаның тыныштық әлеуеті қалай қалыптасады? Тыныштықтағы жасушалар үшін әртүрлі иондардың салыстырмалы өткізгіштігінің арақатынасы қандай?
4. Жасушаның ішіндегі және сыртынан тыныштықтағы электрохимиялық (р) және электрлік (Аф) потенциалдардың арақатынасы қандай?
5. Экспериментте трансмембранды потенциалды қандай тәсілмен өлшеуге болады?
6. «Жасушаның қозуы» процесі неде? Түрлі иондарға арналған мембрананың салыстырмалы өткізгіштігі қалай өзгереді? Неліктен?
7. Әрекет потенциалының графигін сызыңыз. Мембрананы деполяризациялау және реполяризациялау кезінде қандай иондар және қандай бағытта қозғалады? Бұл кезде иондар пассивті немесе белсенді қозғалады?
8. К+ және Na + токтарын қалай бөлуге болады? Бұл үшін қандай заттар қолданылады?
9. Аксонның әрекет потенциалының негізгі қасиеттері қандай?
10. Жасушаның қозуы кезінде Na+ және К+ токтарының потенциалының синхронды графиктерін сызыңыз.
Берілген тірек фрагменттерін пайдалана отырып, тапсырманы орындаңыз.
Әдебиеттер:Н.:1-2, Қ.: 1-3, ИР.: 1-2