1. ПӘн туралы жалпы мәліметтер: Пән оқытушысы

1. Өмір сүру ортасындағы өндірістік улы заттардың қауіптілігі

2. Бейорганикалық улардың адам ағзасына әсері

3. Өндірістік органикалық улардың токсикологиясы

4. Өндірістік биологиялық және өсімдік уларының токсикологиясы

Дәріс тезисі:

Органикалық емес улы заттардың саны жеткілікті және олардың улары да бір-бірінен ерекше қасиеттерімен ажыратылады. Органикалық емес заттар уларының организмге енуі, уландыру жақтары да тҥрлі-тҥрлі. Олардың тек токсикологиялық қабілеттіктері еш өзгермейді – улы болып қала береді.

Органикалық көптеген ӛндірістік емес улардың организміне әсер етуі барлық қоғамдар ҥшін ерекше проблемалық сҧрақтарға жатады. Ал, бҧған қарамай органика емес заттарды пайдалану ӛсе береді екен. Улану дәрежелері жӛнді ӛлшенбейді-тексерілмейді, сондықтан ораникалық емес заттардың улары адамға әсер етуі, деңгейі де кейбір региондарда жоғары болып қала береді. Тағы органикалық химиялық ластағыштар да қосылады. Қатты уланулар, тҧрақты аурулар; мутагенді, канцерогенді және тератогенді әсерлер химиялық ластағыштардан туындалады. Бірнешеуі адам организміне әсер ететінін қарастырамыз.

Ауыр металдар ӛсімдіктер және жануарлар ткандарында жиналып шоғырланады, токсикалық әсер етеді.

Экожүйені зерттеу екіге бөлінеді: аналитикалық (экожҥйенің бӛліктері зерттеледі); синтетикалық – бұл алдымен тҥгел барлық жҥйені зерттейді. Зерттеу жолдарының екеуі де бір-бірін толықтап отырады.

Экологиялық пирамида, немесе тамақтану пирамидасы мектептің биология сабақтарынан есте қалады.

Экожүйені ҥш тірі және ҥш ӛлі компоненттері құрайды:

1) азот; СО2, су – табиғаттық айналуларға қатысатындар;

2) органикалық заттар (белоктар; углеводтар және тағы басқа);

3) климат режимі (температура, жарық; дымқылдық т.б.);

4) автотрофтық организмдер – негізінде жасыл ӛсімдіктер, тамақтарын қарапайым органика емес заттардан қҧрайды;

5) макроконсументтер – гетротрофтық организмдер негізінде жануарлар басқа организмдерді жейді;

6) микроконсументтер немесе редуценттер – гетеротрофтық организмдер кӛбінесе бактериялар мен саңырауқҧлақтар. Сынап Hg–химиялық элемент. Периодтық жҥйенің екінші группасының элементі; атомдық номері 80; атомдық массасы 200,59. Органикалық сынап препараттарды – гербецидтер ретінде қолданады
Бекіту сұрақтар

1. Өмір сүру ортасындағы өндірістік улы заттардың қауіптілігі қауіпсіздік шаралары

2. Бейорганикалық улардың адам ағзасына әсері қандай?

3. Өндірістік органикалық улардың токсикологиясы сипаттаңыз

1.Токсикология : оқулық / Е. М. Корабаев, Н. А. Заманбеков [и др.]. - Алматы : Дәуір, 2011. - 320 б. – Ирбис