1. Пәннің мақсаты міндеттері



Дата09.07.2016
өлшемі165.83 Kb.
#187681
1. Пәннің мақсаты міндеттері

Генетика ғылымы биологиялық ғылымдардың ішінде тірі ағзалардың өзгергіштік және тұқымқуалаушылық қасиеттерін зерттейді. Тұқым қуалаушылық дегеніміз тірі ағзалардың қасиеттерін белгілерін, өздеріне ғана тән биосинтезді зат алмасуды ұрпақтан ұрпаққа беріп отыруы. Ал өзгергіштік дегеніміз ұрпақтың ата тегінің айнымайтын көшңрмесң болмауы, ол ұрпақ арасындағы ұрпақ пен ата тек арасындағы тұқым қуу арқылы немесе қоршаған орта әсерінен пайда болатын өзгерістер. Тұқым қуалаушылықтың және өзгергіштіктің универсалды заңдары кез келген ағзалар үшін әділ және генетика ғылымы біріктіруші ғылым ретінде барлық биологиялық ғылымдар жүйесінде қолданылады.



Пәннің міндеттері

Білімге, икемділікке және машықтарға қойылатын талаптар

Курсты оқу нәтижесінде студенттер табиғатта өтетін процесстерге генетикалық ғылыми тұрғыда түсініктеме бере алуы қажет. Тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын, хромосомалық теория негіздерінг, жыныс, популяция генетикасын, ген, геном, генофонд, белгі, тұқым қуалау, өзгергәштік, мутация ұғымдарын түсініп, мутация түрлерін және генетика заңдылықтарын тәжірибеде қолдануды білуі керек.



2. Пререквизиттер:

  • Цитология;

  • Биохимия;

  • Биометрия;

  • Экология;

3. Постревизиттер:

Курсты соңында студенттер табиғатта өтетін процесстерге генетикалық ғылыми тұрғыда түсінікиеме бере алуы қажет. Тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын, хромосомалық теория негіздерінг, жыныс, популяция генетикасын, ген, геном, генофонд, белгі, тұқым қуалау, өзгергәштік, мутация ұғымдарын түсініп, мутация түрлерін және генетика заңдылықтарын тәжірибеде қолдануды білуі керек.


4 Пәннің мазмұны


4. 1 Пәннің тақырыптық жоспары

ЖОБ негізінде іштей оқитын студенттерге

№ р/б

Тақырыптың аталуы

Сабақ түрлері бойынша қарым-қатынастық сағаттар саны

Дәрістер

Зерт.

СӨЖ

1

Кіріспе. Генетика пәні, тарихы.

0,5

-

2

2

Тұқым қуалау және оның өзгергіштігі. Тұқым қуалау және оның әр түрде көбеюдегі өміршеңдігі.

1

1

3

3

Жыныссыз көбеюдің цитологиялық негіздері. Кариотиптің түрлік ерекшелігі

1,5

1

3

4

Жыныстық көбеюдің цитологиялық негіздері. Өсімдіктегі ретсіз жыныстық көбеюдіңтүрі

1

1

4

5

Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтары мен принциптері. Гибридологиялық әдіс. Тұқым қуалау және будандастыру мен телудегі өзгергіштігі.

2

1

4

6

Тұқым қуалағыштың молекулалық негіздері. Тұқым қуалаушылықтың химиялық негізі.

3

2

10

7

Генетикалық код. Ген жаратылысы. Белок синтезі.

1

3

10

8

Өзгергіштік, себептері және зерттеу әдістері. Өзгергіштіктің түрлері және оның пайда болу себептері.

2

1

4

9

Жыныс генетикасы. Жыныстың анықталуының хромосомалық механизмі.

1

1

5

10

Онтогенездің генетикалық негіздері. Экспрессивтілік және пенетранттылық

1

1

5

11

Популяциялық генетика және эволюцияның генетикалық негіздері. Популяция және оның генетикалық құрылымы. Генетикалық гомеостаз

1

3

10




БАРЛЫҒЫ :

15

15

60

ОКБ негізінде сырттай оқитын студенттерге

№ р/б

Тақырыптың аталуы

Сабақ түрлері бойынша қарым-қатынастық сағаттар саны

Дәрістер

Зерт.

СӨЖ

1

Кіріспе. Генетика пәні, тарихы.

-

-

5

2

Тұқым қуалау және оның өзгергіштігі. Тұқым қуалау және оның әр түрде көбеюдегі өміршеңдігі.

-

1

8

3

Жыныссыз көбеюдің цитологиялық негіздері. Кариотиптің түрлік ерекшелігі

1

-

8

4

Жыныстық көбеюдің цитологиялық негіздері. Өсімдіктегі ретсіз жыныстық көбеюдіңтүрі

1

-

7

5

Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтары мен принциптері. Гибридологиялық әдіс. Тұқым қуалау және будандастыру мен телудегі өзгергіштігі.

1

-

6

6

Тұқым қуалағыштың молекулалық негіздері. Тұқым қуалаушылықтың химиялық негізі.

1

-

10

7

Генетикалық код. Ген жаратылысы. Белок синтезі.

1

1

10

8

Өзгергіштік, себептері және зерттеу әдістері. Өзгергіштіктің түрлері және оның пайда болу себептері.

1

1

4

9

Жыныс генетикасы. Жыныстың анықталуының хромосомалық механизмі.

-

1

5

10

Онтогенездің генетикалық негіздері. Экспрессивтілік және пенетранттылық

-

1

5

11

Популяциялық генетика және эволюцияның генетикалық негіздері. Популяция және оның генетикалық құрылымы. Генетикалық гомеостаз

-

1

10




БАРЛЫҒЫ :

6

6

78

4.2 Пән тақырыптарының мазмұны


1. Кіріспе. Генетика пәні, тарихы.

Генетика – тұқым қуалағыш және өзгергіштікті зерттейтін ғылым. Генетиканың зерттеу әдістері. Генетика пәнінің даму кезеңдері. Генетиканың биологиялық ғылымдар жүйесінде алатын орны.



2. Тұқым қуалау және оның өзгергіштігі. Тұқым қуалау және оның әр түрде көбеюдегі өміршеңдігі.

Тұқым қуалаушылық дегеніміз тірі ағзалардың қасиеттерін белгілерін, өздеріне ғана тән биосинтезді зат алмасуды ұрпақтан ұрпаққа беріп отыруы. Ал өзгергіштік дегеніміз ұрпақтың ата тегінің айнымайтын көшңрмесң болмауы, ол ұрпақ арасындағы ұрпақ пен ата тек арасындағы тұқым қуу арқылы немесе қоршаған орта әсерінен пайда болатын өзгерістер.



3. Жыныссыз көбеюдің цитологиялық негіздері. Кариотиптің түрлік ерекшелігі.

Генетика ғылымының зерттеу бағыттары. Цитогенетика. Генетиканың тәжірибелік маңызы. Жасушаның бөліну жолдары. Хромосоманың құрылымы, морфологиясы және құрамы. Кариотип.



4. Жыныстық көбеюдің цитологиялық негіздері. Өсімдіктегі ретсіз жыныстық көбеюдіңтүрі. Генетиканың тәжірибелік маңызы. Гаметагенез. Өсімдіктің ретсіз жыныстық көбеюі..

5. Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтары мен принциптері. Гибридологиялық әдіс. Тұқым қуалау және будандастыру мен телудегі өзгергіштігі.

Г. Мендельдің үшінші заңы. Ди- және полигибридтік будандастыру кезіндегі байқалатын ажырау заңдылықтары. Гибридологиялық талдау әдісінің негізгі қажеттілігі және символикасы. Г. Мендельдің бірінші және екәншә заңдары. Доминанттылық, рециссивтілік ұғымдары.



6. Тұқым қуалағыштың молекулалық негіздері. Тұқым қуалаушылықтың химиялық негізі. Молекулалық генетика тарихы, жетістіктері. Биологиялық макромолекулалар ДНҚ, мРНҚ, тРНҚ, рРНҚ, АТФ, ақуыздар, олдарды зерттеу әдістері.

7. Генетикалық код. Ген жаратылысы. Белок синтезі. Генетикалық код, оның қасиеттері. Белок синтезі. ДНҚ молекуласының жаңғырылуы, репликация, сплайсинг, элонгация. транскрипция, рибосомадағы процестер. Жакоб-Мано ұсынған оперон моделі.

8. Өзгергіштік, себептері және зерттеу әдістері. Өзгергіштіктің түрлері және оның пайда болу себептері. Өзгергіштіктің эволюциялық маңызы. Гендік өзгергіштік. Геномдық (хромосомалық) өзгергіштік. Комбинативтік өзгергіштік. Полиплоидиның өсімдіктер селекциясындағы маңызы. Модификациялық өзгергіштік. Реакция нормасы. Мутациялық өзгергіштік. Мутациялардың пайда болу себептері.

9. Жыныс генетикасы. Жыныстың анықталуының хромосомалық механизмі.

Жыныс генетикалық белгі реінде. Жыныстың хромосомалық механизмі. Жыныспен тіркес берілетін белгілер. Белгілердің тіркесіп тұқым қуалауы. Толық және толық емес тіркесу.



10. Онтогенездің генетикалық негіздері. Экспрессивтілік және пенетранттылық.

Онтогенез түсінігі. Гендердің дифференциалды белсенділігі. Гендердің структурасы мен функциялары. Гендер және морфогенез. Цитоплазмалық тұқым қуалау. Экспрессивтілік және пенетранттылық.



11. Популяциялық генетика және эволюцияның генетикалық негіздері. Популяция және оның генетикалық құрылымы. Генетикалық гомеостаз Харди – Вайнберг заңы. Популяцилардағы генетикалық эволюцияның негізгі факторлары. Популяциядағы генетикалық салмақ. Гендер дрейфі. Генетикалыұ гомеостаз.

4.3 Зертханалық сабақтардың мазмұны және тізімі


1. Тұқым қуалау және оның өзгергіштігі. Тұқым қуалау және оның әр түрде көбеюдегі өміршеңдігі.

- Тұқым қуалаушылық ұғымы.

- Өзгергіштік ұғымы.

- Тұқым қуалау мен өзгергіштіктің биологиялық маңызы.

- Ген, рецессивті аллель, доминантты аллель ұғымдары.

- Белгілердің айқындалуына аллельдің әсері.

- Аллельдердің көптілігі

2. Жыныссыз көбеюдің цитологиялық негіздері. Кариотиптің түрлік ерекшелігі.

- Генетика ғылымының зерттеу бағыттары.

- Цитогенетика.

- Жасушаның бөліну жолдары. Митоз.

- Мейоз, мейоздың биологиялық маңызы.

-Хромосоманың құрылымы, морфологиясы және құрамы.

- Кариотип.

3. Жыныстық көбеюдің цитологиялық негіздері. Өсімдіктегі ретсіз жыныстық көбеюдіңтүрі.

- Овогенез, кезеңдері, ерекшеліктері.

- Сперматогенез, кезеңдері, ерекшеліктері.

- Өсімдіктегі ретсіз жыныстық көбеюдіңтүрі.



4. Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтары мен принциптері. Гибридологиялық әдіс. Тұқым қуалау және будандастыру мен телудегі өзгергіштігі.

- Г. Мендельдің тәжірибесі. бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік заңы.

- Г. Мендельдің ажырау заңы.

- Гибридологиялық талдау әдісінің негізгі қажеттілігі және символикасы

- Г. Мендельдің үшінші заңы.

- Пенетт торын толтыру.

- Толық және толық емес доминанттылау.

- Летальді гендер.

- Г. Мендельдің заңдарының бар тіршілікке ортақтылығы.

5. Тұқым қуалағыштың молекулалық негіздері. Тұқым қуалаушылықтың химиялық негізі.

- Нуклеин қышқылдары, қасиеттері.

- ДНҚ құрамы және қүрылысы.

- РНҚ құрамы және қүрылысы. РНҚ түрлері, атқаратын қызметтері.

- Белок құрылысы.

6. Генетикалық код. Ген жаратылысы. Белок синтезі.

- Генетикалық код, оның қасиеттері.

- Белок синтезі. ДНҚ молекуласының жаңғырылуы, репликация, сплайсинг, элонгация.

- Транскрипция, рибосомадағы процестер.

- Жакоб-Мано ұсынған оперон моделі.



7. Өзгергіштік, себептері және зерттеу әдістері. Өзгергіштіктің түрлері және оның пайда болу себептері.

- Өзгергіштіктің эволюциялық маңызы.

- Гендік өзгергіштік.

- Геномдық (хромосомалық) өзгергіштік.

- Комбинативтік өзгергіштік.

- Полиплоидиның өсімдіктер селекциясындағы маңызы.

- Модификациялық өзгергіштік. Реакция нормасы.

- Мутациялық өзгергіштік.

- Мутациялардың пайда болу себептері.



8. Жыныс генетикасы. Жыныстың анықталуының хромосомалық механизмі.

- Т. Морган еңбектері.

- Хромосомалардың құрылысы, құрамы, түрлері.

- Гендердің хромасомада орналасуы, локустарды есептеу.

- Цитогенетикалық талдау әдістері.

- Жыныс белгі ретінде.



9. Онтогенездің генетикалық негіздері. Экспрессивтілік және пенетранттылық.

- Онтогенез түсінігі.

- Гендердің дифференциалды белсенділігі.

- Гендердің структурасы мен функциялары.

- Гендер және морфогенез.

- Цитоплазмалық тұқым қуалау.

- Экспрессивтілік және пенетранттылық.

10. Популяциялық генетика және эволюцияның генетикалық негіздері. Популяция және оның генетикалық құрылымы. Генетикалық гомеостаз.

- Харди – Вайнберг заңы.

- Популяцилардағы генетикалық эволюцияның негізгі факторлары.

- Популяциядағы генетикалық салмақ. Гендер дрейфі.

- Генетикалыұ гомеостаз.



4.4 Студенттің өздік жұмысының мазмұны

4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі



СӨЖ-дің түрі

Есептік формасы

Бақылау түрі

Сағат саны

1

Дәріс сабаққа дайындау

Оқу жетістіктерін тіркеу журналы

Сабақтарға қатысу

15

2

Зертханалық сабаққа дайындалу

Жұмыс дәптері

Тәжірибелік жұмыстарды істеу және қорғау

20

3

Аудиториялық сабақтың мазмұнына кірмейтін тақырыптарды оқу

реферат

Ауызша сұрау

15

4

Бақылау шараларға дайындалу

Оқу жетістіктерін тіркеу журналы

РК 1, РК 2

10

Барлығы

60

4.4.2 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі

1. Гендердің өзара әрекеттесуі.

2. Микрорганизмдер генетикасы.

3. Генетикалық аурулар.

4. Иммунитеттің генетикалық негіздері.

5. Селекцияның генетикалық негіздері.


5 Әдебиеттер тізімі
Негізгі:

1. Стамбеков С.Ж. Генетика.-ТҰзетiлiп,толы·тырыл•ан 2-басылымы.-Новосибирск: 2002.-463б.

2. Бегімкұл Б. Генетика. Практикум. Алматы. – Рауан. - 2008. 224 с.

3. К.Х Нуржанова, Н.Б. Бурамбаева, А. Ж. Мустафина. Биометрия. Жоғарғы оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. – Алматы.- 2010. – 146 б.



Қосымша:

4. Биометрия негiздерi: "Зоотехния" маманды∙ы студенттерiне


арнал∙ан оқу құралылы құраст.: Т. К. Бексеитов, А. А. Темиржанова,
М. Е. Жагипарова.-Павлодар:С. Торайғыров атындағы ПМУ, 2007.-76 б


Мамандық жұмыс оқу жоспарынан көшірме




ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

5В080100 «Агрономия»



мамандығының(тарының) жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Генетика


Оқу нысаны

Пәннің көп еңбекті қажет етуі

Семестр бойынша бақылау нысандары

Семестр

Семестр бойынша студенттердің жұмыс көлемі

кре-дит-тер

академиялық сағат

кре

дит


тер

Аудиториялық сабақ

(ак. сағат)



СӨЖ

(ак. САғат)



Бар-лығы

ауд

СӨЖ

емт

сын

КЖ-а

КЖ-с

бар-

лығы


дәр

пр.

зерт

бар

лығы


ОСӨЖ

ЖОБ базасында күндізгі

2

90

30

60

4










4

2

30

15




15

60




















































ОКБ базасында

сырттай


2

90

12

78

4










3

2

6

6







78




4

2

6







6






























Кафедра меңгерушісі ______ Бурамбаева Н.Б. 2011ж. «___» ________




Жұмыс оқу жоспарының келісу парағы




ПМУ ҰС Н 7.18.3/35


201- 2012 оқу жылына арналған
Генетика пәнінің жұмыс оқу бағдарламасының келісу парағы

КЕЛІСУ ПАРАҒЫ


Шығарушы

кафедра

Кафедра меңгерушісінің А.Ж.Т.

Қолы

Келісу күні

1

2

3

4






































Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет