-кесте 2004 жылдағы көшіп-қонушылардың ұлттық құрамы

Ал республика ішіндегі көші-қонға келер болсақ,ең көп бөлігін,яғни 75,3%-ін немесе 239407 адамды қазақтар құрайды, 15,4%-ін орыстар құрайды.Қалған 4,7%-ін немесе 14929 адам басқа да ұлттар .ТМД елдері арасында көшіп-қонушылардың 67,0%-ін қазақтар құрайды екен,яғни бізге көшіп келушілер қалған 19,4%-ті орыстар, 7,8%-і өзге де ұлттар.Ал ТМД-дан тыс елдер көші-қонына келер болсақ ең үлкен үлесі 79,7%-ы бізге көшіп келушілер-қазақтар, 6,5%-орыстар, 7%-өзге де ұлттар.

Қазақстан Республикасына көшіп келуші оралмандарға адресті көмек беріледі,яғни жұмыспен қамтуда,классификациясын көтеруде,жаңа мамандық алуға,мектептер мен бала-бақшаларда орын бөлінеді,сонымен бірге әлеуметтік көмек мекемелерінде тегін медициналық және басқа да көмектер алуға кепілдендірілген оралмандар тұрғылықты тұрмысы нашар халықпен бірдей деңгейде жергілікті бюджеттен,әртүрлі қайырымдылық қорларынан көмек алады.Осының барлығы олардың көбіне көшіп келу жеріне тез сіңісіп кетуіне көмектеседі.

Эммигранттардың көп бөлігін еңбекке жарамды жастағы жастар құрайды.Соңғы он жылда олардың саны басқа қоныс аударушылардың 2/3 бөлігін алған.Сөйтіп еңбекке жарамды жастағы эммигранттар 1994-2000 жылы -63 -65% құрайды.Шамамен 12%эммигранттар еңбекке жарамды жастан өтіп кеткендер.Еңбекке жарамды жастағы иммигранттар 2004 жылы 73,4% құрады,ал эммигранттар санының -71,9% құрады.Негізінен әрбір еңбекке жарамды жастағы иммигрантқа 1,1 еңбекке жарамды жастағы эммигрант келеді.

Қазақстан тарихында,яғни саяси және әлеуметтік ерекшеліктерімен оның 19-20 ғасырлардағы дамуында(Орталық Азия елдері арасында)көші-қон тән болды.Аймақ демографиялық экспансияға ұшырады,колонизация кезеңінде Қазақстанға патша саясаты мен бағытталған ұйымдастырулы түрде миллиондаған адамдардың империя қалаларына көші-қоны әсер етті.Сонымен бірге қазақтар арасында арнайы түрде ұйымдастырылған аштық салдарынан 20 ғасырдың 30 жылдары жүз мыңдаған қазақтар мен басқа да халықтар Қазақстан шекарасынан өтіп кетті. 30 жылдардың ортасында Қазақстан территориясына келесі миллиондаған адамдар көшіріліл әкелінді:бірінші кезеңде (30 жылдардың 2 жартысы және 40 жылдардың бірінші жартысы)-жүз мыңдаған репрессияға ұшыраған және әскери әрекеттер аудандарына орналастырғандар,2-қезеңде(50 жылдардың екінші жартысы 60 жылдардың бірінші жартысы).Мұнда 1,5 миллионға жуық көшіп келушілер Қазақстанның 26 миллион гектар тың жерлерін,және жарты миллионға жуық республиканың жаңадан индустриалды дамуында ұйымдастырылған арнайы таңдау бойынша өнеркәсіптер мен басқа да ел аймақтарына қоныстандырылды.Мұның бәрі Қазақстан халқының ірі ұлттық демографиялық өзгерістеріне әсер етті,жетілу кезеңінде 8 миллионға жуық адамдар көшіп кетті.Бірақ өткен ғасырдың 70 жылдары ортасынан бастап көршілес елдер арасындағы аймақ аралық халық көші-қонында өзгеріс болды,70 жылдардан бастап және одан ары қарайғы онжылдықта Қазақстандағы халық ағымы динамикасы келесідей болады.

7-кесте Қазақстандағы халық ағымының динамикасы.

Жылдар	Халық санақтары аралығы,кезеңдері.
	1959-1969	1970-1978	1979-1988	1989-1998
Көші қон өсімі (+) немесе кемуі (-) мың адам
Барлық кезеңдерде	759,0	-601,2	-784,0	-1882,0
Бір жылға орта есеппен	69,0	-66,8	-66,8	-188,2

Кестеден көріп отырғанымыздай 60 жылдардың соңында республикада көші-қон сальдосы оң болды,Қазақстанға көшіп келгендердің жалпы саны шет елге көшіп кеткендерден асып кетті. 1950-1959 жылдары жылына орта есеппен(100 адамға шаққанда)республикада,халықта өсім оң болды-12 адамнан,ал 1960-1967 жылдары 5 адамнан , 1970-1979 және 1980-1989 жылдары орташа жылдық көші-қон 5-7 адамды құрады.егер 1970 жылы Қазақстан халқының миграциялық ағын көлемі тек 35 мың адамды құраса,1988 жылы ол 95мыңға дейін өсті.