Қондырғы жабдықтарының сипаттамалары

Тапсырма

Есеп беру кестесі (есептеу нәтижелері бойынша толтырылады)

3.Қоюлануды есептеу

Қалдықтарды қоюландыру сүзу үрдісінің алдында жүзеге асады. Қоюлатуды жайпақ табанды немесе түбі конус тәріздес цилиндрлік аппараттарда жүргізеді.

Қоюлату үрдісін сипаттайтын тұну беті:

G_Н – тұндырғышқа түсетін қалдықтың бастапқы мөлшері, кг/с;

1,3 – суспензияның тұну ауданы бойынша әркелкі таралуын ескеретін коэффициент.

1 – корпус;

2 – араластырғышы бар белдік (3 айн/мин);

3 – сақиналы астауша;

4 – патрубок ортасы;

5 – бөлшектерді шығаруға арналған түсік;

6 – түссізденген суды бұру.

Есептеу әдістері

I. 1) қатты бөлшектерді тұндыру үрдісі күшті сұйылтылған қатты қалдықтар үшін анықтаушы болады:

Бұл кезде жылдамдық мына формула бойынша анықталады:

а) егер , онда (жоғарғы формула үшін);

б) егер , онда , сонда

в) , онда .

d – шартәріздес бөлшектердің диаметрі, м;

g – еркін құлау үдеуі, ;

2) шартәрізді формадағы емес бөлшектерді жуықтап есептеу үшін түзету енгізіледі:

Тұндырғышты есептеуді ең ұсақ бөлшек үшін қабылдайды ( .

II. Түндыруды ығыстыру шарттары әдісі сұйықтың қатты бөлшектер арасында қозғалу шартына негізделген. Сондықтан қозғалысты ығыстыру жылдамдығы әрқашан осы бөлшектердің еркін қозғалу жылдамдығынан аз болады.

Шартәрізді формадағы бөлшектердің тұнуды ығыстыру жылдамдығы келесідей анықталады:

4.Сүзуді есептеу

Суспензияны бөлуде сүзу материалдары ретінде әртүрлі құрылымды сүзгілер қолданылады.

Сүзгіш бетті таңдау мыналарға негізделген:

1. 
   кеуектілікке (кеуек мөлшері тұнба бөлшектерімен салыстырғанда аз болу керек);
   
2. 
   ортаға химиялық тұрақтылығына;
   
3. 
   жеткілікті механикалық беріктілігіне;
   
4. 
   сүзу температурасындағы жылутөзімділігіне
   
5. 
   тұнба құрылымына (аморфты, қысылатын тұнбалар нашар сүзіледі, ал минералды кристалды заттар жақсы сүзіледі).
   

а) суспензия концентрациясы;

б) аралықтың гидравликалық кедергісі.

Сүзу үрдісінің негізгі заңдылықтарын мынадай түрде жазуға болады:

R – сүзудің кедергісі, .

V – сүзу көлемі, м³;

С – залалсызданған тұнба мөлшері.

№ 3Тәжірибелік жұмыс
КҮЛДІ ҚҰРЫЛЫС МАТЕРИАЛДАРЫН ҚОЛДАНУ

Жұмыстың мақсаты – қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының негізгі параметрлерін анықтауға үйрету.

Есептеулер жинақталатын қалдықтардың келесі негізгі түрлері үшін жүргізіледі:

- байыту өнеркәсіптерінің қалдықтары;

- бос жыныстардың опырылымы;

- свалок ТБО;

- тұнба, қорыс аудандарында орналасқан тқнбалар, қорыстар.

1.Қалдық сақтайтын орын

Қалдық сақтау орындарында байыту қалдықтарын орналастыру көлемін есептеуге арналған бастапқы мәліметтер:

- полиметалдық кендерді қайта өңдеудің жобалық көлемі (М_пр) -1500000 т/жыл;

- концентрат бойынша өнімділікті жобалау (П^об_пр) - 300000 т/жыл;

- концентрат бойынша реалды өнімділік (П^0б_ф - 275000 т/жыл;

- полиметалдық кендерді қайта өңдеу көлемі (М^об_ф) -1375000 т/жыл;

- байыту фабрикасында кендерді қайта өңдеу кезіндегі концентраттың шығымы (А^об_ф)-20%

- қалдықтардың нормативті жылға дейінгі қалдықтардың әс-жүзінде жиналуы (М^об_фнак.ф) -8332532,893;

- қалдықтардың түзілуі басталған жыл (Т_к) -1989 ж.;

- қалдықтарды нормалау жылы (Т_н) - 2001 ж.;

- Өндіріс қалдықтарын жинақтаушыда орналастыру көлемін есептеуді орындау байыту фабрикасында кендерді қайта өңдеудің қалдықтары жинақтаушының қолданылуының барлық уақытында халық шаруашылығында қолданылмады (М^об_исп.0| =0);

- консервация коэффициенті К_конс⁼1;

- жер ресурстарын рационалды қолданудың коэффициенті К_р.н.з.=1;

- рекультивация коэффициенті К_р=1.

Нормалау жылының басындағы жағдай бойынша өндіріс қалдықтарының жинақталуының іс-жүзіндегі мөлшері мына формула бойынша анықталады:

М_{іс-ж жин}=М_мак-М_қол= 8332532,893-0= 8332532,893 т

мұндағы: М_жин = 8332532,893т – нормалау жылының басындағы, жинақтаушыға оның ашылуынан бастап жеткізілген өндіріс қалдықтарының толық мөлшері.

М_қол.қ.= 0 т – оның бүкіл пйдаланылуы кезеңіндегі қалдықтардың мөлшері

Қалдықтардың түзілуінің жобалық көлемі:

мұндағы: А_ф = 20% - кенді қайта өңдеу кезіндегі концентраттың шығымы;

М_пр = 1500000 т – қайта өңделген кеннің массасы

Қалдықтардың түзілуінің жылдық көлемі:

мұндағы: М_пр = 1200000 т/жыл - өндіріс қалдықтарының түзілуінің жобалық көлемі; I

П_ф = 275000 т/жыл - өнеркәсіптің концентрат бойынша нақты өнімділігі;

П_пр= 300000 т/жыл - өнеркәсіптің концентрат бойынша жобалық өнімділігі; ,

К_конс⁼ 1 – қалдықтарды консервациялау коэффициенті.

Қалдықтарды сақтайтын орынға жіберілетін қалдықтардың жалпы жылдық мөлшері:

М_норм= 1/3М^обт8з_обр (Кв + Кп + Ка) К_рнз Кр=

= 1/3 1100000 (0,521 + 0,371 + 0,775) 1,1= 611233 т.

мұндағы: К_в =0,521; Кп = 0,371; К_а = 0,775 – қалдықтарды сақтайтын орындардан ластаушы заттардың, сәйкесінше жер асты суларына, топыраққа және ауаға миграциясын ескеретін төмендкіш коэффициенттер;

К_рнз - 1 – жер ресурстарын рационалды пайдалануды тіркеу коэффициенті;

К_р = 1 - рекультивация коэффициенті.

Өндіріс қалдықтарының орташа жылдық жинақталу мөлшерін тіркеу коэффициенті:

мұндағы: М_накф = 8332532,893 т – қалдықтардың нақты мөлшері;

Т_к = 2001 г. – жинақталатын қалдықтардың нормалану жылы;

Т_н = 1989 г. – өндіріс қалдықтарын жинақтау басталған жыл Қалдықтарды жинаудың нормадан тыс мөлшері:

Алынған нәтижелерден қалдықтарды сақтауыштың топырағы (Кп = 0,371) мен жер асты сулары (К_в =0,521) ең көп ластануға ұшырайтыны анықталды. Қалдықтарды сақтайтын орындар орналасқан ауданның атмосфералық ауасы (К_а = 0,775) аз ластанады, қоршаған ортаға зиянсыз сақтауға жіберілетін қалдықтардың (1100000т) 56 % (611233 т) ғана қаттауға болады. Қалдықтарды нормадан тыс қаттау 517116 тоннаны құрайды.

2.Бос қалдықтардың опырылымы

Қалдықтарды орналастырудың көлемін есептеуге арналған бастапқы мәліметтер:

- бос жыныстың түзілуінің әс-жүзіндегі көлемі (М_түз) - 75000 т/жыл;

- бос жынысты қолданудың жылдық массасы (М_қол)-25000 т/жыл;

- жылдың басындағы бос жынысты нормалаудың күйі бойынша түзілген қалдықтардың толық көлемі( - l 177445 т/жыл;

- қалдықтардың түзілуі басталған жыл (Т_к) -1974 ж.;

- қалдықтарды нормалау жылы (Т_н) - 2001 ж.;

- консервациялау коэффициенті К_конс=1;

- жер ресурстарын пайдаланудың рационалдылық коэффициенті К_рнз= 1;

- рекультивация коэффициентті К_р=1.

1.1 Нормалау жылының басындағы жағдай бойынша өндіріс қалдықтарының жинақталуының іс-жүзіндегі мөлшері мына формула бойынша анықталады:

М_нак._ф= – М_исп =1177445- 0=1177445т

Мұндағы : = 1177445 т - нормалау жылының басындағы жағдай бойынша түзілген қалдықтардың толық көлемі;

М_қол.0 ⁼0 т - бос жынысты қолданудың жылдық массасы;

Бос жыныстың түзілуінің жылдық мөлшері

= М_түз - М_қол|=75000 - 25000 = 50000 т/жыл

Орналастырылуға жіберілген қалдықтардың жалпы жылдық мөлшері:

М_норм = 1/3 (К_в + К_п + К_а) К_рнз К_р =

-1/3 50000(1+0.431 +1,0) 1 1=40517т

мұндағы: К_в = 1

К_п = 0,43 1

К_а = 1,0 – жер асты суларына, топыраққа, суға сәйкесінше ластаушы заттардың миграциясын ескеретін төмендеткіш коэффициенттер;

К_р.н.з ⁼ 1- жер ресурстарын қолданудың рационалдылығына есеп жүргізетін коэффициент; К_р = 1- рекультивация коэффициенті. Өндіріс қалдықтарының орташа жылдық қорлануына есеп жүргізетін коэффициент:

мұндағы: М_қорф = 1 177445 т – қалдықтардың іс-жүзіндегі мөлшері;

М_түз=75000т/жыл – бос жыныстың түзілуінің іс-жүзіндегі көлемі;

Т_к = 2001 ж. – сақталатын қалдықтарды нормалаған жыл;

Т_п = 1989 ж. – өндіріс қалдықтарын қаттауды бастаған жыл Қалдықтарды қаттаудың нормадан тыс мөлшері:

М_тысх= (М_түз - М_норм) К_хр - М_қол=

= (75000 - 40517) 1,06 - 25000 =1 1552 т/жыл.

Алынған нәтижелерден қалдықтарды сақтауыштың топырағы (К_п = 0,431) ең көп ластануға ұшырайтыны анықталды. Қалдықтарды сақтайтын орындар орналасқан ауданның атмосфералық ауасы (К_а = 0,775) мен жер асты сулары(К_в =1) іс-жүзінде ластанбайды, қоршаған ортаға зиянсыз сақтауға жіберілетін қалдықтардың (50000т) 81 % (40517т) ғана қаттауға болады. Қалдықтарды нормадан тыс қаттау 1 1552 т/жыл құрайды.

- ҚТҚ түзілуінің іс - жүзіндегі көлемі (М_түз) - 20000 т/жыл;

- ҚТҚ қолданудың жылдық массасы (М_қол) - 0,0 т/жыл;

- жанған қатты тұрмыстық қалдықтардың жылдық массасы (М_жыл ) - 0,0 т/жыл;

өндіріс қалдықтарының жинақталуының іс-жүзіндегі мөлшерін мына формула бойынша анықталады:

- қатты тұрмыстық қалдықтарды нормалаған жылдың басындағы жағдай бойынша түзілген қалдықтардың толық көлемі ( ) - 45975 т/жыл (өнеркәсіптің мәліметі бойынша);

3. Қатты тұрмыстық қалдықтар тасталатын жер

	д. изм.	мөлшер	Қалдықтардың түзілу нормасы	Түзілген қалдықтардың мөлшері
				м3	т
1	2	3	4	5	6
Тұрғындар саны	ел.	25 00	1,06	2650	848
Тұрғындар саны	ел.	75 00	2,27	17063	5448
Жұмыс істеушілер саны	ел.	35 00	0,719	2517	805
Сметаланатын беттің ауданы	2	25 0000	0,0079	1975	632
Сметаланатын беттің ауданы	2	40 000	0,0079	316	101
Құмды тұнба				391	664
құрылыс	2			6766	11502
барлығы				31678	20000

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастырудың көлемін есептеуге арналған бастапқы мәліметтер (кесте түрінде келтірілген):
- қалдықтардың түзілуі басталған жыл (Т_к) - 1994 жыл;

- қалдықтарды нормалау жылы (Т_п) - 2001 ж.;

- консервация коэффициенті К_конс = 1;

- жер ресурстарын рационалды пайдалану коэффициенті К_рнз = 1;

- рекультивация коэффициенті К_р = 1.

Қатты тұрмыстық қалдықтардың түзілу көлемін есептеу:

M = N_i - q

мұндағы: N_i — адам саны (сметаланатын беттің ауданы);

q – жылына бір адамға келетін қатты тұрмыстық қалдықтардың түзілу нормасы 1 адам/жыл М2/жыл).

Шаруашылық-тұрмыстық ағындарды тазалау құрылыстарының құмтұтқышында түзілген қалдықтың мөлшері мына формула бойынша анықталады :

M_түз=Q(C₁C₂) x 365 x 10^-6

мұнда: М_түз – қалдықтардың түзілуінің іс-жүзіндегі көлемі;

Q – тазалау қондырңыларына келіп түсетін ақаба сулардың шығыны;

Q = 3136,18м³ тәулігіне;

С₁ – ақаба сулардағы құмдарды тұтқанға дейінгі өлшенген заттардың мөлшері;

С₁ = 755мг/дм³;

С₂ – ақаба сулардағы құм тұтқаннан кейінгі өлшенген заттардың мөлшері;

С₂ = 175мг/дм³;

М_түз = 3 136,929 (755 - 175) х 365 х 10^-6 = 664т /жыл.

Нормалау жылының басындағы жағдай бойынша өндіріс қалдықтарының жинақталуының іс-жүзіндегі мөлшері мына формула бойынша анықталады:

М_қор._ф = ( ) – М_қол - М_жан = 45975 - 0,0 - 0,0 = 45975т

мұндағы: М_түз = 45975 т - нормалау жылының басындағы жағдай бойынша өндіріс қалдықтарының түзілуінің толық көлемі;

М_қол = 0,0 т - ҚТҚ қолданудың жылдық массасы;

М_жан ⁼ 0,0 т – жанған ҚТҚ жылдық массасы.

Қалдық тасталатын жерге орналастыруға жіберілетін қалдықтардың жалпы жылдық мөлшері:

М_нор= 1/3 ( ) (К_в + К_п + К_а) К_рнз Кр =

= 1/3 20000 (1,0 + 0,431 + 1,0) 1 1- 16207т

мұндағы: К_в = 1; К_п = 0,431; К_а = 1,0 - жер асты суларына, топыраққа, және атмосфералық ауаға сәйкесінше ластаушы заттардың миграциясын ескеретін төмендеткіш коэффициенттер;

К_рнз ⁼ 1 – жер ресурстарын рационалды пайдалануды есептейтін коэффициент;

К_р = 1 - рекультивация коэффициенті.

Өндіріс қалдықтарының орташа жылдық қорланған мөлшерін есептейтін коэффициент:

мұндағы: М_{мак ф} = 45975 т – қалдықтардың іс-жүзіндегі мөлшері;

М_түз =20000 т/жыл – қалдықтардың түзілуінің іс-жүзіндегі мөлшері;

Т_к = 2001 ж. – қатталатын қалдықтарды нормалаған жыл;

Т_н= 1994 ж. – өндіріс қалдықтарын қаттау басталған жыл.

Қалдықтарды қаттаудың нормадан тыс мөлшері:

= (20000 - 16207) 1,033 - 0,0 = 3,91 Вт/жыл.

Алынған нәтижелерден қалдықтарды сақтауыштың топырағы (К_п =1,0) ең көп ластануға ұшырайтыны анықталды. Қалдықтарды сақтайтын орындар орналасқан ауданның атмосфералық ауасы (К_а =1,0) мен жер асты сулары(К_в =1) іс-жүзінде ластанбайды, қоршаған ортаға зиянсыз сақтауға жіберілетін қалдықтардың (20000т) 80 % (16027т) ғана қаттауға болады. Қалдықтарды нормадан тыс қаттау 3,918 т/жыл құрайды.

4.Қоқыс ауданы

Қалдықтарды орналастыру көлемін есептеуге арналған бастапқы мәліметтер:

- қалдықтардың түзілуінің іс-жүзіндегі көлемі (М_түз) - 20 т/жыл; қалдықтарды қолданудың жылдық массасы (М_қол) - 0,0 т/жыл;

- нормалау жүргізілген жылдың басындағы жағдай бойынша түзілген қалдықтардың толық көлемі ( ) - 0,0 т/жыл;

- қалдықтардың түзілуі басталған жыл (Т_к) -1989 ж.;

- қалдықтарды нормалаған жыл (Т_п) - 2001 ж.;

- консервация коэффициенті К_конс = 1;

- жер ресурстарын рационалды қолдану коэффициенті Крнз=1

- рекультивация коэффициенті К_р = 1.

Қалдықтардың түзілу көлемін есептеу:

Шаруашылық тұрмыстық ағындардың тазалау құрылғыларында түзілген қоқыстардың (тұнбалардың) мөлшері мына формула бойынша анықталады:

M_түз = Q(C₁ - C₂) x 365 x 10^-6

мұндағы: М_түз – қалдықтардың түзілуінің әс-жүзіндегі көлемі;

Q – тазалау құрылғыларына келіп түсетін ақаба сулардың шығыны;

Q = 3136,18м³/тәулігіне;

C₁ – біріншілік тұндырғыштарға дейінгі ақаба сулардағы тұз мөлшері;

С₁=1688,5мг/дм³;

С₂- екіншілік тұндырғыштардан кейінгі ақаба сулардағы тұз мөлшері; мг/дм³;

М_түз = 3136,9 (1688,5 - 16711) х 365 х 10^-6 = 20 т/жыл.

Нормалау жылының басындағы жағдай бойынша өндіріс қалдықтарының жинақталуының іс - жүзіндегі мөлшері мына формула бойынша анықталады:

М _{әс-жүз қор} = - М_қол = 20 - 0,0=20т

мұндағы: М_түз 20 т – нормалау жылының басындығы жағдай бойынша түзілген қалдықтардың толық;

М_қол._қ - 0,0 т – пайдаланылған қалдықтардың жылдық массасы;

Орналастырылуға рұқсат етілген қалдықтардың жалпы жылдық көлемі:

М_норм = 1/3 х (К_в + К_п + К_а) х К_ри, х К_р =

=1/3 х 20(1,0+1,0+1,0) х 1 х 1 - 20 т

мұндағы: К_в =1,0; К_п=1,0; К_а= 1,0- - жер асты суларына, топыраққа, және атмосфералық ауаға сәйкесінше ластаушы заттардың миграциясын ескеретін төмендеткіш коэффициенттер;

- жер ресурстарын рационалды пайдалануды есепке алу коэффициенті;

- рекультивация коэффициенті.

Өндіріс қалдықтарының орташа жылдық қорланған мөлшерін есепке алу коэффициенті:

мұндағы: М_қорф = 0 т – қалдықтардың іс-жүзіндегі мөлшері;

М_түз ⁼ 20 т/жыл – қалдықтардың түзілуінің іс-жүзіндегі мөлшері;

Т_к = 2001 ж; - қатталатын қалдықтарды нормалаған жыл;

Т_п = 1994 ж. – өндіріс қалдықтарын қаттау басталған жыл.

Қалдықтарды қаттаудың нормадан тыс мөлшері:

М_тыс = (М_түз - М_норм) К_хр - М_қол =

= (20 - 20) 1 - 0,0 = 0,0 т/жыл.

№ 4 Тәжірибелік жұмыс