1 Топографиялық анатомия пәні, мақсаттары, міндеттері
Бөксе аймағының топографиялық анатомиясы. Талшықты кеңістіктің ақпараттандырылуы. Қанмен қамтамасыз етілуі және иннервациясы
жүктеу/скачать 1.71 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бүлшықеттер.
| 18. Бөксе аймағының топографиялық анатомиясы. Талшықты кеңістіктің ақпараттандырылуы. Қанмен қамтамасыз етілуі және иннервациясы.
Бөксе аймағы regio glutea- аяқтық топографиялық аймағы. Шекаралары : жоғарғы — мыңын ңыры (crista іlіаса); төменгі — бөксе ( sulcus gluteus) қыртысы; ішкі —сегізкөз бен құйымшақ; латералды — spina iliaca anterior-мен үлкен ұршықты қосатын сызық. Бөксе аймағының сүйектік жалғама- негізі жамбас сүйектері мен оның жалғамаларынан, жіліктен және жамбас-сан буынынан қүрылған болып келеді. Қабаттары. Бөксе аймағының терісі қалың, май бездері көп болады. Дәнекер тін талшықтары теріні, оның астында жатқан шандырмен байланыстырады. Тері асты шел қабаты көлемді, одан өтетін беткей фасция (f. superficialis) шел қабатты 2-ге бөледі: беткей және терең. Терең қабаты белдің шел қабатына айналып, боксе аймағының жоғарғы бөлімінде орналасқан — бел-бөксе май қабаты (massa adiposa lumbo-glutealis) деп аталады. Шел қабатында үсақ веналар, бөксе артерияларының тармақьары жэне беткей нервтер (пп. clunium superior, medialis, et inferior) орналасқан. 1) nn. clunium superior, (бөксенің жоғарғы нервтері) жоғарғы үш бел нервтерінен басталады. Мықын қырында, боксе фасциясын тесіп отіп, тері астына шығады; 2) nn. clunium medii (бөксенің ортаңғы тармағы) жоғарғы үш сегізкөз нервтерінен құрылған. Бүл нервтер боксе фасциясын, аймақтың медиалды бөлігінде тесіп өтіп, латералды жағының тері астылық май қабына өтеді. 3) nn. clunium inferior, санның артқы терілік нервісінен тарайды. . Бүл нервтер тармаңтары боксе фасциясын аймаңтың төменгі бөлігінде тесіп шығып, тері астында жоғары бағытталып тарайды. Меншікті шандыр-бөксе фасциясы (f. glutea) тығыз, сіңір тал- шықтарынан қүралған. Бүл шандыр жоғары жағынан белдің мен- шікті шандырына (f. lumbo-dorsalis), ал төменгі жағынан санның жалпаң шандырына (f. latae) айналады. Бүлшықеттер. Беткей, ортаңғы, тереңдегі болып үш қабат орналасады: 1) беткей қабаты: үлкен бөксе бүлшықетімен, ортадағы бұлшықеттің сыртқы бөлігінен (т. gluteus minimus) түрады. Оның астында үлкен үршың (trochanter major) аймағында кілегей ңалта —bursa trochanterica орналасады; 2) ортаңғы қабаты: ортаңғы бүлшыңеттің ішкі бөлігінен, ал- мүрт тәрізді бүлшықет (т. piriformis), ішкі жапңыш бүл- шықет (т. obturatorius internus), егіз бүлшықеттер (тт. gemeli) және санның төртбүрышты бүлшықетінен (т. qua dratus femoris) ңүралған; 3) терең ңабаты екі бүлшыңеттен түрады: жоғарыда —бөксенің кіші бүлшықеті (т. gluteus minimus); төменінде —сыртқы жапңыш бүлшықет ( т. obturatorius externus). Тамырлар мен нервтер. For. suprapiriforme —арқылы жамбас қуысынан бөксенің жоғарғы артериясы және нерві (a. glutea supe rior жэне а. gluteus superior) шығады. Жамбас қуысынна бөксенің жоғарғы венасы ( v. glutea superior) жэне лимфа тамырла- ры (vasa lymphatica) кіреді. Осы жерде бөксенің жоғарғы лимфа түйіндері (lymphonodi glutei superior) орналасады. For. infrapiriforme арқылы жамбас ңуысынан бөксенің төменгі артериясы (a. glutea inferior), ішкі жыныс артериясы (a. pudenda interna), шонданай нерві ( n. ischiadicus), санның артқы нерві ( n. cutaneus femoris posterior), бөксенің төменгі нерві ( п. gluteus inferior) жэне жыныс нерві (п. pudendus) шығады. Жамбас қуысына и. glu tea жэне vasa lymphatica кіреді. Тесіктің өзінде бөксенің төменгі лимфа түйіндері (lymphonodi glutei inferior) орналасады. A. glutea superior қүрсаң асты артериясының (a. hypogastrica) тармағы, бөксе аймағында өзінің соңғы тармақтарын береді. V. glutea superi oi біреу немесе екеу, үсақ веналардың жиналуынан пайда болад. Жоғарғы боксе атериясының үш бөлігін ажыратады: 1) «жамбас ішілік» —басталған жерінен, алмүрт тәрізді бүл- шықет үсті тесікке дейін (2 —4 см); 2) «өзекшелік» бөлігі—алмүрт тәрізді бүлшықет үсті тесікте орналасқан бөлігі (3 —4 см); 3) «жамбастан тыс» бөлігі —алмүрт тәрізді бүлшықет үсті те- сіктен шыңқан жерінен, оның тармаңтанған бөлігіне дейін. Жоғарғы боксе нерві алмүрт тәрізді тесіктен шыңңан соң жоғарғы артериядан сыртңары жэне томен орналасады. Нерв ортаңғы жэне кіші боксе бүлшыңеттерін және жалпаң фасцияны керуші бүл- шыңетті нервтейді. Ж арақат салдарынан, нерв кіш і боксе бүлшың- ет, алмүрт тәрізді бүлшыңет пен мықын сүйегі арасында қысылуы мүмкін. Бүл кезде боксе бүлшыңеттерінің атрофиясы және санды әкету функциясы жоғалады. Томенгі алмүрт тәрізді бүлшықет тесігінің қүрылысы күрделі, одан —vasa pudenda inferior, п. ischiadicus, п. gluteus inferior, n. cu taneus femoris posterior, vasa pudenda interna, n. pudendus шығады. Осы қүрылымдардың, іштен сыртңа қарай орналасуы: —жыныс нерві (п. pudendus) орналасқан; —ішкі жыныс қантамырлары (a. et v.pudenda interna)', —төменгі боксе нерві (п. gluteus inferior)-, —сан артының тері нерві (n. cutaneus femoris posterior)', —бөксенің төменгі қантамырлары (a. et v. gluteus inferior)', —шонданай нерві (п. ischadicus). 22.Аяқ өзектерінің топографиялық анатомиясы. Шап және шап өзегінің топографиялық анатомиясы 5 Аяқтық топографиялық құралаымдары:
25.Аяқтың тамыр-нерв түзілімдерінің проекциялық сызықтары.19 Ішпердеден тыс ашу үшін (Н. И. Пирогов бойынша), пупарт байламынан 2 см жоғары, байламға параллел- ді ұзындығы 12 - 15 см-дей жүргізілген сызық бойы. Артерияның проекциясы: кіндік пен шап байламының ортасын қосатын сызықтың ортасы. Сан артериясы (a. femoralis) Аяқты сыртқа ротация жасап, тізе және жамбас буынында сәл бүгіп, мықынның алдыңғы-жоғарғы төмпегі мен симфизді қосатын сызықтың ортасын санның медиалды айдаршығымен қосатын сызық бойы (Кэн сызығы) Тізе асты артериясы (а. poplitea) Тақым ортасынан вертикалды жүргізілген сызық бойы v. saphena-parvae-ны зақымдамау үшін, кесуді сәл қапталынан жүргізеді. Үлкен жіліншіктің алдыңғы артериясы (a. tibialis anterior) Кіші жіліншіктің басы мен үлкен жіліншіктің түбер- шігінің (tuberositas tibia) ортасын тобықтардың ортасымен қосатын сызық бойы. Үлкен жіліншіктің артқы артериясы (а. tibialis posterior) Жоғарыда - үлкен жіліншіктің медиалды қырынан 1 см артта жатқан нүктеден, төменде ішкі тобық пен ахилл сіңірінің ортасына бағытталған сызық бойы. Шонданай нерві (n.ischiadicus) Шонданай төмпегі мен үлкен ұршықты қосатын анзан сызықтың ортасын (дәлірек - оның медиалды және ортанғы бөлігі арасын) тақым шұңқыры ортасымен қосатын сызық бойы. Үлкен жілішік нерві (п. tibialis) Жоғарыда - os tibia-ның медиалды қырынан 1 см л артындағы нүктені медиалды тобықпен, ахилл сіңірінің ортасын қосатын сызық. Терең кіші жіліншік нерві (n. peroneus profundus) Tuberositas tibia мен кіші жіліншік басы арасын екі тобық арасымен қосатын сызық. Сан нерві (п. femoralis) Сан артериясының проекциясынан (Кэн сызығы) 2 - 3 см сыртқары жүргізілген сызық бойымен 10 - 12 см-дей ұзындықта. Етікшілер бұлшықетінің haq выра939/1 медиалды қыры. Жапқыш нерві (n. obturatorius) Кэн сызығынан медиалды, шап байламынан 10 - 12 см төмен, сан қантамырларынан ішкері жерде. 27.Аяқтың жарақаты кезіндегі қан тоқтату әдістері. 14 Қанның тамыр арнасынан тысқары шығуы қан кету деп аталады. Қан кетудің ішкі және сыртқы түрлері болады. Сонымен қатар қан кетудің; артериялық қан кету, веналық қан кету, капиллярлық қан кету, паренхималық қан кету түрелі болады. Қан кетуді тоқтатудың 2 тәсілі бар: уақытша және біржолата. Қан тоқтатудың уақытша әдістерінің барлығы да механикалық болып табылады. Оларға мыналар жатады: қыл бұрау салу, артерияларды саусақпен басу, аяқ-қолды мейлінше бүгу, қысып таңу, жараға тығын салу, аяқ-қолды жоғары ұстау, қанап тұрған тамырға қысқыш салу, уақытша шунттау. Қыл бұрау салу. Қан тоқтатудың сенімді тәсілі. Көрсеткіштері:аяқ-қолдағы артериялардан қан кету; аяқ-қолдағы кез-келген масситві қан кету. Қан кетуді түпкілікті тоқтатудың әдістері табиғатына орай механикалық, физикалық, химиялық және биологиялық болып бөлінеді. Мысалы: Қан тамырын көктеп тігу. Қан тамырын бүрау, қысып езгілеу. Жараны тығындау, қысып таңу, Тамыр ішіне эмбол енгізу (эмболизация). Қан тамырын тігу және тамыр реконструкциясы. Аяқ жарақаты кезінде қан тоқтаудың бңр әдісі тамырды саусақпен басу. Мысалы: Төменгі аяқтың зақымдалған негізгі тамырларын қысу келесі нүктелерде жүзеге асырылады — - феморальды артерия-пупарт байламының ортасынан төменгі жақ сүйегінің көлденең тармағына дейін; - поплитальды артерия-поплитальды фоссаның ортасында феморальды сүйектің артикулярлық ұшына; - аяқтың артқы артериясы-білек буынынан төмен сыртқы және ішкі білектер арасындағы қашықтықтың ортасында; - артқы тибия артериясы - ішкі білектің артқы бетіне. жүктеу/скачать 1.71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|