25. ABC- дұрыс үшбұрыш АD-ны табыңыз
A) 4
B) 2,5
C) 
D) 9,5
E) 
МАТЕМАТИКА
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
ФИЗИКА
1. Бір қалыпты үдемелі қозғалыс кезіндегі жылдамдық проекциясы
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
|
2. Жұмысшы горизонталь 600 Н күш жұмсай отырып, жәшікті 3 м-ге жылжытқанда істейтін жұмыс
A) 200 Дж
B) 50 Дж
C) 0,005 Дж
D) 0
E) 1800 Дж
|
3. Бір-бірінен 3 см қашықтықта жатқан нүктелер арасындағы потенциалдар айырымы 120 В-қа тең. Өрістің кернеулігі
A) 2000 В/м.
B) 400 В/м.
C) 200 В/м.
D) 4000 В/м.
E) 600 В/м.
|
4. Егер 10 с ішінде 6 Ом кедергі арқылы 3 Кл заряд тасымалданғандағы кернеу
A) 1,8 В
B) 0,25 В.
C) 18 В.
D) 0,5 В.
E) 0,05 В.
|
5. Магнит ағынының өзгеру жылдамдығы 4 Вб/с. Орам саны 100-ге тең катушкадағы индукцияның ЭҚК-і
A) 400 В.
B) 0,04 В.
C) 25 В.
D) 2 В.
E) 4 В.
|
6. Математикалық маятниктің тербеліс графигі келтірілген. Тербеліс амплитудасы
A) 0,1 м
B) 0,5 м
C) 0,2 м
D) 0,4 м
E) 0,3 м
|
7. Толқын ұзындығының белгіленуі
A) 
B) 
C) 
D) Т
E) 
|
8. Жарық сәулесі айна бетіне 35° бұрышпен түседі. Түскен сәуле мен шағылған сәуле арасындағы бұрыш
A) 145°.
B) 55°.
C) 35°.
D) 90°.
E) 70°.
|
9.  ядросында бейтарап бөлшектердің саны
A) 3.
B) 4.
C) 0.
D) 10.
E) 7.
|
10. Радиустары R1=4 см және R2=12 см дискілер жиектерімен байланысқан. Егер бірінші дискінің бұрыштық жылдамдығы w1=15  болса, онда екінші дискінің бұрыштық жылдамдығы
A) 3.
B) 6.
C) 5.
D) 8.
E) 12.
|
11. 60 Н күш денеге 0,8 м/с2 үдеу береді. Осы денеге 2 м/с2 үдеу беретін күш
A) 240 Н.
B) 750 Н.
C) 120 Н.
D) 150 Н.
E) 96 Н.
|
12. Ай массасы Жердікінен 81 есе кіші, ал диаметрі Жердікінен 3,7 есе кіші. Айдағы еркін түсу үдеуі
A) 0,22g.
B) 0,05g.
C) 0,34g.
D) 0,10g.
E) 0,17g.
|
13. Массасы 2 т автомобиль горизонталь жолмен 72км/сағ жылдамдықпен қозғалып келеді. Қозғалыста кедергі күші оның салмағының 0,05 –ін құрайды. Қозғалтқыштың өндіретін қуаты (g = 10 м/с2)
A) 30 кВт
B) 40 кВт
C) 20 кВт
D) 25 кВт
E) 50 квт
|
14. 5 м/с жылдамдықпен жүгіріп келе жатқан массасы 60 кг адам, 2 м/с жылдамдықпен кетіп бара жатқан массасы 40 кг арбаны қуып жетіп, оған секіріп мінеді. Осыдан кейінгі арбаның қозғалыс жылдамдығы
A) 2,2 м/с.
B) 3,2 м/с.
C) 3,8 м/с.
D) 7 м/с.
E) 5 м/с.
|
15. T0 температурада идеал газ қысымы p0 болды. Тұрақты массада және тұрақты көлемде газ қысымын 1,5 есе арттырды. Осы кезде температура
A) T = T0 .
B) T =  T0 .
C) T =  T0 .
D) T =  T0 .
E) T =  T0 .
|
16. Көлденең қимасы 0,5 мм² болат сымның ұзындығы 2 м. Осы сымды
1 мм-ге созу үшін жұмсалатын күш (Еб = 2,16∙1011 Па)
A) 34 Н
B) 45 Н
C) 77 Н
D) 54 Н
E) 65 Н
|
17. Кернеу көзiне қосылған конденсатор астарларының ара қашықтығын 2 есе ұлғайтса, конденсатордың энергиясы
A) 2 есе азаяды.
B) 4 есе артады.
C) 4 есе азаяды.
D) өзгермейдi.
E) 2 есе артады.
|
18. Кедергісі 1,5 Ом жүктемемен жұмыс жасайтын, ішкі кедергісі 0,1 Ом ток көзінің ПӘК-і
A) 9,4%.
B) 107%.
C) 90%.
D) 100%.
E) 94%.
|
19. Біртекті магнит өрісінде тікбұрышты сым рама тұрақты жылдамдықпен айналады (сурет 1). 2-суретте көрсетілген графиктерден рамадағы ток күшінің уақытқа тәуелділігіне сәйкес келетіні
A) 1.
B) 2.
C) 3.
D) 4.
E) 5.
|
20. 10 Н күш әсерінен орнынан қозғалған, массасы 1 кг дененің 5 м жол жүргеннен кейінгі импульсі
A) 20 кг∙м/с
B) 50 кг∙м/с
C) 2 кг∙м/с
D) 1 кг∙м/с
E) 10 кг∙м/с
|
21. Массасы 2 кг сутегін 10 К-ге изобаралы қыздырғанда жұмсалатын жылу мөлшері ( ;  )
A) ≈ 4∙105 Дж.
B) ≈ 2·105 Дж.
C) ≈ 2·104 Дж.
D) ≈ 9·104 Дж.
E) ≈ 8∙105 Дж.
|
22. Моторлы қайық қозғалтқышының қуаты 80 кВт, ПӘК-і 30%. Егер қайық 20 км/сағ жылдамдықпен жүрген болса, онда массасы 1 т бензин жаққанда жүрген жолы (q=46∙106 Дж/кг)
A) 1000 км.
B) 960 км.
C) 750 км.
D) 450 км.
E) 870 км.
|
23. Ұзындығы 10 см, индукция сызықтарына 300 бұрышпен орналасқан, бойынан 8 А ток өтетін түзу өткізгішке әрекет ететін күш 0,2 Н болса, магнит өрісінің индукциясы
A) 0,2 Тл.
B) 1,2 Тл.
C) 0,5 Тл.
D) 0,8 Тл.
E) 5 Тл.
|
24. Материялық нүктенің гармоникалық тербелісінің теңдеуі:  (м). Қозғалыс басталғаннан кейін 0,5 с уақыт өткенде үдеуі
A)  м/с
B) 8 м/с
C) - 8 м/с
D) 0
E) - м/с
|
25. Қараңғыда көп болған адамның көзі жаттыққан соң, сәуле толқындарының ұзындығы 500 нм, ал қуаты 2,110-17 Вт жарық қабылдайды. Көздің торына 1 с-та түскен фотон саны
(с = 3108 м/с; h = 6,6210-34 Джс)
A) 98.
B) 53.
C) 85.
D) 560.
E) 2004.
ФИЗИКА
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
ХИМИЯ
1. р-элементтер орналасқан қатар
A) Na, P, O
B) Rb,Al, Cu
C) N, S, C
D) Fe, Cr, Mn
E) Li, Ba, H
|
2. Хлор молекуласындағы ортақ электрон жұбының саны:
A) 7.
B) 1.
C) 3.
D) 4.
E) 2.
|
3. Металл катионы мен гидроксид анионына диссоциацияланатын зат
A) KOH
B) Cu(OH)2
C) Zn(OH)2
D) Fe(OH)2
E) NH4OH
|
4. Жану реакциясының белгісі —
A) қысым пайда болуы
B) тұнба түзілуі
C) заттардың сұйылуы
D) жылу мен жарық бөлінуі
E) ток пайда болуы
|
5. Нәтижесінде су түзілмейтін реакция
A) Fe(OH)3 →
B) Cu(OH)2+HCl→
C) NiO+H2→
D) Cu(OH)2→
E) Mg+HCl→
|
6. Диссоциация кезінде хлорит-ион түзетін зат
A) HClO4
B) HClO
C) KC1O2
D) KCl
E) KC1O
|
7. Судың тұрақты кермектігі осы тұздың болуымен анықталады
A) NaCl.
B) Ca3 (PO4) 2.
C) ВaSO4.
D) AlCl3.
E) CaSO4.
|
8. 2CH3OH + [O] 
реакцияда түзілген өнім
A) Алкандар класына жатады.
B) Альдегидтер класына жатады.
C) Спирттер класына жатады.
D) Эфирлер класына жатады.
E) Алкендер класына жатады.
|
9. Полимерлену дәрежесін көрсететін сан:
A) Макромолекула саны.
B) Полимердің макромолекуласында құрылымдық буын саны.
C) Балқу температурасы.
D) Қайнау температурасы.
E) Негізгі элементтің индексі.
|
10. Мына заттардың формулалары берілген: O3, S4, CaCO3, Na, H3PO4, P4, NaOH. Осылардың ішінде жай заттар саны және молекулалық массасы ең ауыр зат
A) 4 және S4.
B) 3 және CaCO3.
C) 3 және H3PO4.
D) 3 және NaOH.
E) 4 және P4.
|
11. Температура әрбір 100 С көтерілген сайын реакция жылдамдығы 3 есе артады. Реакция жылдамдығы 81 есе кемитін болса, температураның төмендеуі
A) 400 С
B) 300 С
C) 600 С
D) 500 С
E) 200 С
|
12. Массасы 50 г мыс (ІІ) сульфатының пентагидратын қыздырғанда буланған судың массасы
A) 18 г
B) 36 г
C) 72 г
D) 45 г
E) 90 г
|
13. Өзгерістер тізбегіндегі этаналь қатысатын стадия
Cu  Cu(NO3)2  Cu(OH)2  Cu2O  Cu
A) 1
B) 4
C) 1, 4
D) 2
E) 3
|
14. Барий гидроксидінің ерітіндісіне күкіртсутекті артық мөлшерде өткізгенде түзіледі:
A) Ba(SO4)
B) BaSO3
C) Ba(OH)2
D) Ba(HS)2
E) BaS
|
15. 568 г фосфор (V) оксидін алу үшін жұмсалатын оттектің (қ.ж.) көлемі:
A) 448 л
B) 56 л
C) 112 л
D) 100 л
E) 224 л
|
16. 32 г темір (ІІІ) оксидін көміртекпен тотықсыздандырғанда 21,28 г темір түзілді. Темірдің шығымы
A) 90%
B) 85%
C) 80%
D) 95%
E) 75%
|
17. Изомерлер:
A) 1, 2, 5.
B) 2, 4, 6.
C) 3, 4, 6.
D) 1, 2, 4.
E) 1, 3, 7.
|
18. Бутенді бром суымен өңдегенде пайда болатын өнімнің молекуласындағы элементтердің атом саны:
A) 13.
B) 12.
C) 16.
D) 14.
E) 15.
|
19. Метиламиннің 0,5 молі жанғанда түзілетін азоттың зат мөлшері
A) 1 моль
B) 0,5 моль
C) 0,25 моль
D) 0,75 моль
E) 0,125 моль
|
20. 10 г кальций карбонаты мен құрамында 14,6 г хлорсутек бар тұз қышқылы ерітіндісі әрекеттескенде түзілетін көмірқышқыл газының көлемі (қ.ж):
A) 11,2 л.
B) 44,8 л.
C) 2,24 л.
D) 56 л.
E) 112 л.
|
21. 16 г мыс (ІІ) сульфаты ерітіндісіне 4,8 г темір ұнтағын салды. Түзілетін заттар мен олардың массалары:
A) 6 г Cu, 14 г FeSO4
B) 5 г Cu, 11 г FeSO4
C) 5,49 г Cu, 13,03 г FeSO4
D) 7 г Cu, 12 г FeSO4
E) 7,8 г Cu, 15,2 г FeSO4
|
22. (Қ.ж.) тығыздығы 0,715 г/л болатын көмірсутектің 4,8 грамын жаққанда 13,2 г көмірқышқыл газы түзілген болса, онда оның молекулалық формуласы
A) CH4
B) С2H6
C) C3H8
D) C4H10
E) C5H12
|
23. Құрамында 5 бромы бар 160 г бром суын түссіздендіретін этиленді алуға жұмсалатын этанолдың массасы:
A) 6,30 г
B) 5,30 г
C) 4,30 г
D) 3,30 г
E) 2,30 г
|
24. Массасы 810 г целлюлозаны толық эфирлегенде түзілетін целлюлоза триацетатының массасы:
A) 1440 г
B) 1667 г
C) 1223 г
D) 1334 г
E) 1556 г
|
25. Сутекпен әрекеттесетін қосылыстардың саны
1. O2
2. HCl
3.C2H2
4. Na2O
5. НСОН
6. Fe2O3
7. C3H4
8. С3Н7СОН
A) 8
B) 6
C) 4
D) 5
E) 7
БИОЛОГИЯ'>ХИМИЯ
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
БИОЛОГИЯ
1. Ботаника ғылымы зерттейді
A) Қарапайымдыларды
B) Құстарды
C) Балықтарды
D) Өсімдіктерді
E) Былқылдақденелілерді
|
2. Жасушада біртіндеп пайда болатын шырынға толы бөлік
A) Ядро
B) Қабықша
C) Цитоплазма
D) Вакуоль
E) Пластид
|
3. Паразитті қарапайымдыларға жататын
A) кәдімгі амеба.
B) кебісше-инфузория.
C) сәулелілер.
D) қабыршақты тамыраяқ.
E) қантышқақ амебасы.
|
4. Ширақ балапан шығаратын құстар:
A) Торғай
B) Көгершін
C) Қарлығаш
D) Тауық
E) Қараторғай
|
5. Қосжарнақты класының өкілі:
A) Үрмебұршақ.
B) Лалагүл.
C) Жүгері.
D) Бидай.
E) Інжугүл.
|
6. Ядросы жоқ, қызыл түсті қанның жасушасы.
A) Фагоциттер.
B) Эритроциттер.
C) Тромбоциттер.
D) Лимфоциттер.
E) Лейкоциттер.
|
7. Пиязшығынан көбейеді:
A) Қарақат.
B) Қойбүлдірген.
C) Раушангүл.
D) Сексеуіл.
E) Қызғалдақ.
|
8. Жемісі бұршаққынды өсімдік:
A) Көкнәр.
B) Асбұршақ.
C) Картоп.
D) Орамжапырақ (қырыққабат).
E) Үйеңкі.
|
9. Далалық қырықбуында фотосинтез процесі мына өркенде жүзеге асады
A) Күздік.
B) Қысқарған.
C) Жаздық.
D) Қыстық.
E) Көктемгі.
|
10. Тек қана толық түрленіп дамуға жататын сатысы
A) Жұмыртқа
B) Дернәсіл
C) Имаго
D) Қуыршақ
E) Нимфа
|
11. Қандауыршаның көбеюі мен дамуын зерттеген ғалым
A) И.И.Мечников
B) Д.И.Ивановский
C) А.О.Ковалевский
D) Р.Гук
E) Л.Пастер
|
12. Гуморальдық реттелу дегеніміз
A) Жүйке арқылы реттелуі.
B) Гормон арқылы реттелуі.
C) Ми арқылы реттелуі.
D) Жұлын арқылы реттелуі.
E) Тамақ арқылы реттелу.
|
13. Тамақ жұту, сөл бөлу, асқорыту рефлекстарын жүзеге асырады:
A) Мишық
B) Сопақша ми
C) Аралық ми
D) Ортаңғы ми
E) Ми көпірі
|
14. Бұлшықет ұлпасына тән қасиет
A) Қорғаныш
B) Қоректік
C) Жиырылғыштық
D) Қозғыш
E) Тұрақтылықты сақтау
|
15. Өкпенің тіршілік сиымдылығын өлшейтін құрал
A) динамометр
B) монометр
C) микрометр
D) спирометр
E) термометр
|
16. Ауызда қуысында ыдырайтын зат
A) ақуыз
B) аминқышқыл
C) майлар
D) көмірсу
E) минералды тұз
|
17. Нуклеин қышқылдары түзіледі
A) цитоплазмада
B) вакуольде
C) ядрода
D) центросомада
E) қабықшада
|
18. Тірі материя жаралымының ең төмен деңгейі
A) Биогеоценоздық
B) Биосфералық
C) Популяциялық
D) Жасушалық
E) Молекулалық
|
19. Жер бетінде тіршілік ең алғаш пайда болды:
A) Топырақ ортасында
B) Сулы ортада
C) Орманда
D) Ауада
E) Тау басында
|
20. Хлоропластары кездеспейтін ағза
A) Балдыр
B) Шаңжапырақ
C) Мүк
D) Саңырауқұлақ
E) Плаундар
|
21. Қағаз өндірісінде пайдаланылатын жасыл балдыр:
A) Ульва
B) Спирогира
C) Улотрикс
D) Кладофора
E) Каулерпа
|
22. Ашу процессі деп аталады:
A) Аэробты тыныс алу.
B) Гидролиз.
C) Анаэробты тыныс алу.
D) Тотығу реакциялары.
E) Гликолиз.
|
23. Митохондрия
A) май жинақтау органоиды
B) тұқым қуалау органоиды
C) ферменттерді жою органоиды
D) көмірсуларды синтездеу органоиды
E) энергия көзі органоиды
|
24. Генді химиялық жолмен қолдан синтездеуді алғаш жүргізген:
A) Дж.Беквит.
B) Х.Г.Корана.
C) Е.Сирс.
D) В.А.Струнников.
E) П.Берг.
|
25. Құрылысы мен шығу тегі бір атқаратын қызметі әртүрлі мүшелер
A) Атавизмдік
B) Аналогиялық
C) Регенерациялық
D) Рудименттік
E) Гомологиялық
БИОЛОГИЯ
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
ГЕОГРАФИЯ
1. Жер күнді бір рет айналып шығады
A) 364-366 күнде
B) 365 күнде
C) 369 күнде
D) 368 күнде
E) 362-663 күнде
|
2. Жерде әр түрлі бағыттың азимутын анықтайтын аспап:
A) Планшет
B) Термометр
C) Тұсбағар
D) Нивелир
E) Флюгер
|
3. Қазақстанмен шектесетін елдер:
A) Өзбекстан, Қытай
B) Ресей, Үндістан
C) Қытай, Монғолия
D) Ресей, Иран
E) Түркменстан, Үндістан
|
4. Қазақстандағы алтынның ірі кендері.
A) Сауыр-Тарбағатайда.
B) Каспий маңы ойпатында.
C) Тянь-Шаньда.
D) Жоңғар Алатауында.
E) Алтайда.
|
5. Қостанай облысында ... орналасқан:
A) Қорғалжын қорығы
B) Үстірт қорығы
C) Ақсу-Жабағылы қорығы
D) Наурзым қорығы
E) Марқакөл қорығы
|
6. Қазақстанмен шекарасы ең ұзын ел
A) Түрікменстан
B) Ресей
C) Өзбекстан
D) Қырғызстан
E) Қытай
|
7. Дүниежүзілік мұхиттағы ең терең шұңғыма
A) Ява
B) Кермадек
C) Мариан
D) Зонд
E) Пуэрто-Рико
|
8. Мүк пен қына, бұта өсетін мәңгі тоң таралған жерлер:
A) Тайга
B) Тундра
C) Шөлейт
D) Орман
E) Дала
|
9. Картаға қарағанда глобуста қашықтықты өлшеу дәлірек, себебі ... .
A) глобуста бұрмалау көп
B) глобуста бұрмалау аз
C) глобус өз өсінен айнала алады
D) глобуста меридиандар мен параллельдер көрсетілген
E) глобуста қашықтықты жіппен өлшеуге болады
|
10. Калахаридың халқы сусын ретінде пайдаланатын өсімдік
A) Жабайы қарбыз
B) Кофе
C) Құрма
D) Қауын
E) Банан
|
11. Мұғалжар тауының ең биік шыңы.
A) 600 м.
B) 320 м.
C) 657 м.
D) 450 м.
E) 475 м.
|
12. Алюминий заводтары СЭС-на жақын орналасу себебі:
A) Тұтынушы мен шикізаттың жақындығы.
B) Электрэнергиясын көп қажет етеді.
C) Магистральдың жақындығы.
D) Темір жолдарының жақындығы.
E) Еңбек ресурстары.
|
13. Барлық көлік түрлерінің жиынтығы:
A) Байланыс.
B) Мәдениет.
C) Көлік кешені.
D) Өнеркәсіп.
E) Ауыл шаруашылығы.
|
14. Халықаралық экономикалық қатынастардың несие беру қызметін... атқаруы:
A) Халықаралық сауда
B) Инвестиция
C) Географиялық еңбек бөлінісі
D) Қаражат және несие
E) Ғылыми-техникалық байланыс
|
15. Солтүстік Американың ең оңтүстігінде орналасқан мемлекет.
A) Панама.
B) Никарагуа.
C) Белиз.
D) Ямайка.
E) Коста-Рика.
|
16. Халықаралық ОПЕК ұйымын біріктіретін мемлекеттер:
A) Латын Америкасы елдері.
B) Еуропаның жоғары дамыған елдері.
C) Мұнайды экспорттайтын елдер.
D) Ауыл шаруашылық өнімдерін экспорттайтын елдер.
E) Араб елдері.
|
17. Бельцы мен Рыбницады ... орналасқан .
A) қант зауыттары
B) жібек-мата комбинаты
C) былғары аяқкиім фабрикасы
D) мақта-мата комбинаты
E) шарап жасау зауыттары
|
18. Қытайда кең тараған діндер
A) Ислам, будда.
B) Католиктік, конфуциялық.
C) Будда, синтоизм.
D) Будда, конфуциялық.
E) Христиан, синтоизм.
|
19. Африка материгінің аралдарын қоса есептегенде жалпы ауданы
A) 54 млн км2
B) 18 млн км2
C) 14 млн км2
D) 30,3 млн км2
E) 24 млн км2
|
20. Таулардағы табиғат зонасының алмасуы ... деп аталады
A) Табиғат зонасы
B) Таулы зона
C) Ендік зона
D) Биіктік белдеулік
E) Тауларда табиғат зоналары болмайды
|
21. Солтүстік Америка далалары
A) Пампа.
B) Тундра.
C) Пуна.
D) Тайга.
E) Прерии.
|
22. Шөлейт зонасының негізгі топырағы
A) Қара
B) Ашық қара қоңыр
C) Қоңыр
D) Қызғылт
E) Қызыл қоңыр
|
23. Есіл өзені басталатын тау
A) Ерейментау
B) Нияз
C) Ұлытау
D) Ақсораң
E) Қызыларай
|
24. Қазақстан аумағын 5 экономикалық ауданға бөлген орыс ғалымы:
A) В.Докучаев
B) Н.Потаин
C) И.Мушкетов
D) Л.Берг
E) H.Баранский
|
25. АҚШ-тың металлургиялық ірі орталығы.
A) Балтимор.
B) Портленд.
C) Даллас.
D) Денвер.
E) Питтсбург.
ГЕОГРАФИЯ
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
ДҮНИЕ ЖҮЗІ ТАРИХЫ
1. Ежелгі Қытайдағы ұсақ мемлекеттерді біріктіруді жүзеге асырған патша:
A) Конфуций.
B) Ашока.
C) Сыма Цянь.
D) Кир.
E) Цинь Шихуан.
|
2. Ежелгі Римнің қоғамдық-саяси өмірінде табысқа жетудің негізі болған өнер:
A) ақындық
B) шешендік сөйлеу
C) мүсіндік
D) актерлік
E) суретшілік
|
3. «Орыс қалаларының анасы» атанған қала:
A) Псков
B) Кострома
C) Мәскеу
D) Новгород
E) Киев
|
4. Үндістанды ашқан саяхатшы:
A) Христофор Колумб.
B) Америго Веспуччи.
C) Васко да Гама.
D) Фернан Магеллан.
E) Бартоломеу Диаш.
|
5. Англиядағы феодалдық топтар мен парламентті жақтаушылар арасындағы азамат соғысының басталған жылы:
A) 1642 ж.
B) 1641 ж.
C) 1644 ж.
D) 1643 ж.
E) 1640 ж.
|
6. Германияның «Барбаросса» жоспары бағытталған ел:
A) КСРО
B) Шығыс Еуропа
C) Англия
D) Франция
E) АҚШ
|
7. Бұл храмда 200-ден астам мүсіндер бар және төбелері алтын жалатылған тақтайшалармен қапталған:
A) Гелиополь храмы
B) Мемфис храмы
C) Фивы храмы
D) Ур храмы
E) Ниневия храмы
|
8. Ұлы Карлдың көрші елдерге жасаған жорықтарының саны:
A) 53
B) 47
C) 49
D) 48
E) 45
|
9. Император Юстиниан билік құрған жылдар:
A) 505-527 жж.
B) 520-560 жж.
C) 540-575 жж.
D) 530-565 жж.
E) 527-565 жж.
|
10. ХІ ғасырда Британ аралдарын жаулап алған Нормандия герцогі:
A) Вильгельм.
B) ІІ Генрих.
C) ІІІ Генрих.
D) Гарольд.
E) VI Генрих.
|
11. Санкт-Петербургтың іргетасы қаланған жыл:
A) 1713 ж.
B) 1709 ж.
C) 1732 ж.
D) 1722 ж.
E) 1703 ж.
|
12. ХІХ ғ. басында «Америкалық отарлар қоғамының» қара түстілерге қатысты ұсынған идеясы:
A) Африкаға қайтару
B) сайлау құқын беру
C) әлеуметтік қолдау жасау
D) жер беру
E) сауаттылығын ашу
|
13. Бенгалдық ақын және жазушы Рабиндранат Тагордың романы:
A) «Орман патшасы».
B) «Күйреу».
C) «Құмырсқалар елі».
D) «Біздің заманның ерлері».
E) «Азапты жолда».
|
14. 1919 жылы құрылған Ұлттар Лигасының негізгі міндеті:
A) Дүние жүзін бөлісуді реттеу.
B) Жаңа экономикалық аймақтар құру.
C) Революциялық-демократиялық қозғалыстардың ошақтарын құру.
D) Отарларды бөліске салу.
E) Бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
|
15. Англия отарлары стерлинг тобы атты ұйым мүшелігіне енді:
A) 1930 жылы
B) 1932 жылы
C) 1934 жылы
D) 1937 жылы
E) 1931 жылы
|
16. 1941 ж. Германияның КСРО-ға шабуылына Үнді Компартиясының көзқарасы:
A) пацифистік
B) Қолдаушылық
C) Айыптаушылық
D) реваншистік
E) Бейтараптық
|
17. Португалия Европалық Одақ мүшелігіне қабылданды:
A) 1977 ж.
B) 1986 ж.
C) 1988 ж.
D) 1987 ж.
E) 1980 ж.
|
18. “Уотергейт жанжалына” байланысты өз еркімен биліктен кеткен АҚШ президенті:
A) Р. Никсон.
B) Дж. Картер.
C) Р. Рейган.
D) Б. Клинтон.
E) Д. Кеннеди.
|
19. «Жақсы деген немене, жаман деген немене?» дастанының авторы:
A) С.Мұқанов
B) М.Шолохов
C) М.Горький
D) А.Твардовский
E) В.Маяковский
|
20. 1801 жылы Египетте жеңіліске ұшыраған мемлекет:
A) Ресей
B) Испания
C) Италия
D) Ұлыбритания
E) Франция
|
21. 1870 ж. 19 шілдеде ...
A) Екінші империя жарияланды
B) Париж Коммунасы орнады
C) Франция-Пруссия соғысы аяқталды
D) Франция-Пруссия соғысы басталды
E) Герман империясы жарияланды
|
22. 1906 ж. халықаралық кездесуде бұл араб елінің «тәуелсіздігін» құрметтеу туралы шешім қабылданды:
A) Марокконың
B) Египеттің
C) Араб әмірлігінің
D) Кувейттің
E) Алжирдің
|
23. 1921 ж. ауыл шаруашылығындағы ЖЭС бағытының мәні:
A) Ұжымдастыру.
B) Жерді жалға беруді тоқтату.
C) Ұсақ жеке шаруашылықтарды тарату.
D) Кулактарды тап ретінде жою.
E) Салғыртты салықпен ауыстыру.
|
24. 1969 жылы Референдумда Шарль де Голль ұсынған екі заң жобасы:
A) Францияның жаңа әкімшілік құрылысы туралы және Сенатты жаңарту туралы.
B) Өнеркәсіпті жетілдіру және карточкалық жүйе енгізу.
C) Экономиканы дамыту және отар елдерді бөлу туралы.
D) Басқару жүйесі және сайлау туралы.
E) Еуропалық бірлестік туралы.
|
25. 1958 ж. құрылған Біріккен Араб республикасының мүшелері:
A) Иордания мен Палестина
B) Сирия мен Египет
C) Бахрейн мен Катар
D) Алжир мен Ливия
E) Иран мен Ирак
ДҮНИЕ ЖҮЗІ ТАРИХЫ
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ
1. Ы.Сандыбайұлының ару қыздың сұлу сипатын аса нанымды етіп бейнелеп берген өлеңін көрсетіңіз.
A) «Қалдырған».
B) «Жаңғызтау».
C) «Арарай».
D) «Қарақат көз».
E) «Алай көк».
|
2. "Өмір сүргім келеді" деп аталатын шығарманың авторы кім екенін белгілеңіз.
A) С. Сейфуллин.
B) Б. Бұлқышев.
C) А. Жұмағалиев.
D) Қ. Аманжолов.
E) І. Жансүгіров.
|
3. Абай дүниеден өткенде Мұхтар Әуезов неше жаста екенін табыңыз.
A) 7 жаста.
B) 5 жаста.
C) 8 жаста.
D) 9 жаста.
E) 11 жаста.
|
4. М.Әуезовтің пьесасын белгілеңіз.
A) «Бақыт жолына».
B) «Мансапқорлар».
C) «Ш.Уәлиханов».
D) «Ант».
E) «Бәйбіше-тоқал».
|
5. Өлең ырғағының белгілерін анықтаңыз.
A) Тармақтың өз ішінде бунақтарға бөлініп айтылуы.
B) Өлеңнің буын саны, тармақ, ырғақ мен мағына жағынан ұйқасу үйлесімі.
C) Тармақтың соңғы сөздерінің дыбыстық жағынан үндесуі.
D) Дауыстың белгілі дәрежеде қайталанып отыруы.
E) Сөздердің буын санының біркелкілігі.
|
6. «Асқардан асу», «Арғымақтар» жинақтарының авторын көрсетіңіз.
A) Ә.Қоңыратбаев.
B) М.Әуезов.
C) М.Мағауин.
D) О.Сүлейменов.
E) С.Қирабаев.
|
7. «Диуани лұғат ат-түрік» кітабының авторын табыңыз.
A) Ж.Баласағұн.
B) С.Сараи.
C) А.Яссауи.
D) Әл-Фараби.
E) М.Қашқари.
|
8. Жиреншеге қандай жаманат хабарға байланысты естірту айтылғанын табыңыз.
A) Баласы қайтыс болғанда.
B) Әйеліне уақыт жеткенде.
C) Анасы қайтыс болғанда.
D) Әкесі бақиға аттанғанда.
E) Туысы өлгенде.
|
9. Алпамыс батырдың әкесінің атын табыңыз.
A) Тоқтарбай.
B) Сарыбай.
C) Тұяқбай.
D) Байбөрі.
E) Қарасай.
|
10. "Таза мінсіз асыл тас
Су түбінде жатады.
Таза мінсіз асыл сөз
Ой түбінде жатады".
Қай жыраудың мұрасы екенін белгілеңіз.
A) Шалкиіз.
B) Жанақ.
C) Жанкісі.
D) Асан қайғы.
E) Бұқар жырау.
|
11. Сұлтанмахмұттың қазақ ауылындағы тәрбиесіздік, қоғамдық мешеулік тудырған жалқаулық, талапсыздық, шаруаға қырсыздықты сынайтын шығармасын көрсетіңіз.
A) “Кедей” поэмасы.
B) “Айтыс” поэмасы.
C) “Кім жазықты” романы.
D) “Қамар сұлу” романы.
E) “Адасқан өмір” поэмасы.
|
12. А.Құнанбайұлының өзі шығарған өлең-әндерінің санын анықтаңыз.
A) 10 шақты.
B) 20 шақты .
C) 30 шақты.
D) 25 шақты.
E) 15 шақты.
|
13. ²Аласыз қара көзі айнадайын² деген жолдағы тіл айшығын табыңыз.
A) Әсірелеу.
B) Астарлау.
C) Теңеу.
D) Кейіптеу.
E) Алмастыру.
|
14. …Жегіліп тартты үшеуі дүркін- дүркін… деген тармақтың А.Байтұрсынұлының қай шығармасынан алынғандығын табыңыз.
A) «Қасқыр мен қазы».
B) «Ат пен есек».
C) «Қасқыр мен тырна».
D) «Аққу, шортан Һәм шаян».
E) «Қартайған арыстан».
|
15. Б. Майлин оқыған "Ғалия" медресесі қай қалада екенін анықтаңыз.
A) Қазанда.
B) Омбыда.
C) Уфада.
D) Троицкіде.
E) Орынборда.
|
16. Жамбылдың шығармасын көрсетіңіз.
A) «Қазақ тілі».
B) «Өткен күн».
C) «Балалық».
D) «Өсиет».
E) «Ұршық».
|
17. Қайрош бейнесінің (²Қазақ солдаты²) ерекшелігін көрсетіңіз.
A) Бас пайдасын бірінші орынға қоятын адам.
B) Адал да аңқау, тіпті ақымақ баланың романтикалық келбеті.
C) Ғашығына жете алмай аh ұрған жан.
D) Соғыс кезіндегі тылдағы еңбек қайраткері.
E) Отанын шексіз сүйетін жастың типтік бейнесі.
|
18. Эпостық жанрды табыңыз.
A) Терме.
B) Мақал.
C) Жұмбақ.
D) Ән.
E) Тарихи жыр.
|
19. Қ.Бекхожиннің «Ақсақ Темір мен ақын» өлеңіндегі «Қаф тауы» деген ұғымның мәнін ашып көрсетіңіз.
A) Кавказ таулары.
B) Ертегіде кездесетін тау.
C) Белгісіз атау.
D) Арабиядағы тау.
E) Алтай таулары.
|
20. Мен таңқы мұрын, бадырақ көз, шұнақ құлақтау, жарбақтау, кірпі шаш, қырыс маңдай, қарасұр жігітпін, - деген Жүсіпбектің қай кейіпкері екенін табыңыз.
A) Жылтыр.
B) Төлеубай.
C) Тойбазар.
D) Мамырбай.
E) Мұқаш.
|
21. Міржақып Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романында Ғалидың әкесінің атын есіңізге түсіріңіз.
A) Дүйсебек.
B) Дүйсенбай.
C) Байжан.
D) Жұман.
E) Сәрсенбай.
|
22. «Құлагер» поэмасындағы Құлагердің мерт болуы суреттелетін тарауды табыңыз.
A) “Егес”.
B) “Ат шаңы”.
C) “Ас”.
D) “Ат қайтқанда”.
E) “Жалғыз қазық”.
|
23. ’’Абай жолы’’ романында Абай әкесі Құнанбайдың қаталдығын алғаш рет қай жерде көргенін анықтаңыз.
A) Бөжейдің асында.
B) Бөжейді сабататын тұста.
C) Әмірді өлтірмекші болған кезі.
D) Қодар мен Қамқа өлімінде.
E) Кәмшатты Айғыздан айыруы.
|
24. С.Мұқановтың ’’Өмір мектебі’’ шығармасы қандай роман деп аталатындығын табыңыз.
A) Трилогиялық.
B) Әлеуметтік роман.
C) Тетрология.
D) Психологиялық роман.
E) Дилогиялық.
|
25. Дулат Исабековтің «Дермене» повесіндегі “дермене” сөзінің мағынасын табыңыз.
A) Жапырақ түрі.
B) Ағаштың аты.
C) Жусанның түрі.
D) Шөптің тамыры.
E) Дәрінің атауы.
ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
АҒЫЛШЫН ТІЛІ
1. Орфографияға назар аудара отырып, ағылшын сөзін табыңыз:
пән
A) Subget.
B) Subject.
C) Subdgect.
D) Subjekt.
E) Budget.
|
2. ²Merry² сөзінің антонимы:
A) Borіng.
B) Excіtіng.
C) Funny.
D) Іnterestіng.
E) Awful.
|
3. Артикльдің дұрыс нұсқасын қойыңыз:
He is…good worker
A) at
B) the
C) a
D) an
E) -
|
4. Қай реттік сан есімнің жасалуы ережеге бағынбайды?
A) Eleven.
B) Nіne.
C) Two.
D) Twenty.
E) Hundred.
|
5. Жақшадағы етістікті дұрыс шақта қолданыңыз.
Mary can’t come to the phone now. She …(do) her homework.
A) Is doing.
B) Is done.
C) Does.
D) Doesn’t.
E) Am doing.
|
6. Етістіктің дұрыс нұсқасын таңдаңыз:
There … twelve months in a year.
A) Is.
B) Was.
C) Be.
D) Are.
E) Been.
|
7. Берілген сөзге мағынасы сәйкес келетін сөзді көрсетіңіз.
Useful.
A) useless.
B) helpful.
C) concrete.
D) exact.
E) greenіsh.
|
8. Демеуліктің дұрыс нұсқасын таңдаңыз:
I must stay in bed … the rest… the day.
A) Of…of
B) Of…in
C) For…of
D) On…of
E) From…in
|
9. "Assіst" етістігінен зат есім жасаңыз:
A) Assіstіsn.
B) Assіsty.
C) Assіst.
D) Assіstіvіty.
E) Assіstance.
|
10. Берілген сөз қай сөз табына жатады?
Perfectly.
A) Үстеу.
B) Зат есім.
C) Сын есім.
D) Етістік.
E) Есімше.
|
11. Сөйлемді мағынасына сәйкес толықтырыңыз.
London іs one of the ... cіty іn the world.
A) bіg.
B) great.
C) bіgger.
D) greater.
E) bіggest.
|
12. Сөйлемді толықтырыңыз:
... farm іs as rіch as ... .
A) Ours | theіr.
B) Our | theіrs.
C) Hers | my.
D) Hіs | her.
E) Mіne | theіrs.
|
13. Зат есімнің көпше түрінің дұрыс нұсқасын таңдаңыз:
Piano
A) Piano.
B) Pianoes.
C) Pianoss.
D) Pianos.
E) Pianoies.
|
14. Зат есімнің жекеше түріндегі тәуелділік формасын таңдаңыз:
A) Planes’
B) Neighbours’
C) Aunt’s
D) Plants’
E) Dogs’
|
15. Сөйлемді ырықсыз етіске (Passіve Voіce) қойыңыз:
They іnvіte me to the party every year.
A) Me was іnvіted to theіr party.
B) І was іnvіted to theіr party.
C) Me іs іnvіted to theіr party.
D) І to be іnvіted to theіr party.
E) І am іnvіted to theіr party.
|
16. Дұрыс модальдық етістікті таңдаңыз.
It’s late, you ... go to bed.
A) Need
B) Must
C) Ought
D) May to
E) Could
|
17. Дұрыс жауапты таңдаңыз:
This is the house … I have been living all my life.
A) whom
B) which
C) that
D) where
E) who
|
18. Сөздің түрін анықтаңыз:
To be goіng.
A) Partіcіple I.
B) Іndefіnіte Іnfіnіtіve Actіve.
C) Contіnuous Іnfіnіtіve Actіve.
D) Gerund.
E) Partіcіple II.
|
19. Дұрыс жауапты табыңыз.
The Union Jack is ____ .
A) The flag of Scotland
B) The flag of Wales
C) The flag of England and Northern Ireland
D) The flag of the USA
E) The flag of the UK
|
20. Сан есімді оқыңыз:
$ 217.60
A) Two hundred and seventeen dollars and sіxty cent
B) Two hundred and seventeen dollar and sіxty cents
C) Two hundred and seventeen dollars and sіxty cents
D) Two hundred seventeen dollars and sіxty cents
E) Two hundreds and seventeen dollars and sіxty cents
|
21. Сәйкес есімдікті таңдаңыз
We stayed at the Grand Hotel,…Ann recommended to us.
A) where
B) what
C) who
D) this
E) which
|
22. Төлеу сөзі бар сөйлемнің дұрыс нұсқасын табыңыз:
He asked: ''How long have you been translating this article?''
A) He asked how long you had translated that article.
B) He asked how long have you translating this article.
C) He asked how long you had been translating that article.
D) He asked how long you have been translating that article.
E) He asked how long he has been translating that article.
|
23. Инфинитив subject(бастауыш) ретінде қолданылған:
A) To travel by sea is a pleasant thing.
B) It began to snow.
C) An old man stopped to talk to us.
D) I forget to shut the window.
E) I’m surprised to see you here.
|
24. Сөйлемде герундий бастауыш ретінде тұр:
A) І am fond of readіng.
B) He enjoys lіstenіng to the musіc.
C) Travellіng іs a very pleasant thіng.
D) He left the room wіthout sayіng a word.
E) І lіke your іdea of goіng to the cіnema.
|
25. Мәтінді оқып, сұраққа жауап беріңіз:
London іs a very musіcal centre. Every evenіng you can see or hear opera, classіcal musіc, ballet or rock musіc. The Royal Opera House іs famous all over the world for іts productіons and sіngers. But seat prіces are very hіgh. There are three concert halls near the Natіonal Theatre. Іn the summer there are one or two free open-aіr rock concert іn Hyde Park. An audіence of a quarter of a mіllіon people іs a usual thіng. Every summer concerts are held іn the Royal Albert Hall.
The largest provіncіal centres have orchestras whіch gave regular concerts. All these orchestras sometіmes vіsіt other places to gіve concerts.
What іs the most famous musіcal centre іn London?
A) The Royal Albert Hall.
B) The Hyde Park.
C) The Natіonal Theatre.
D) The provіncіal centres.
E) The Royal Opera House.
АҒЫЛШЫН ТІЛІ
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
НЕМІС ТІЛІ
1. Керекті етістікті қойыңыз:
… du in Hamburg?
A) Ist.
B) Hast.
C) Warst.
D) Seid.
E) Waren.
|
2. Eтістікті қойыңыз:
... mir das Wörterbuch!
A) Geben
B) Gieb
C) Giebe
D) Gebe
E) Gib
|
3. Қажетті сөзді қойыңыз:
„ … du mir bitte helfen?“ - „Ja,gern.“
A) Können.
B) Kann.
C) Kоnntest.
D) Kannst.
E) Könnt.
|
4. Артикльдi қойыңыз:
Das ist . . . Mädchen. Das Mädchen heiβt Irma.
A) einen
B) eine
C) ein
D) einer
E) eines
|
5. Сан есімді қойыңыз:
Der 2. Mai ist kein Feiertag.
A) zweiter
B) zwei
C) zweite
D) zweit
E) zwei punkt
|
6. Қажеттi сөздi қойыңыз:
Die Kinder dürfen in der Klasse nicht ... .
A) sitzen.
B) lesen.
C) übersetzen.
D) schreiben.
E) springen.
|
7. Етістіктің дұрыс түрін қойыңыз:
Peter, Uwe … nach Moskau.
A) Fahrten.
B) Fuhrt.
C) Führen.
D) Gefahren.
E) Fuhren.
|
8. Сөйлемді толықтырыңыз:
Der Buchdruck wurde … Johann Gutenberg erfunden.
A) Von.
B) Durch das.
C) Bei dem.
D) Mit dem.
E) Von den.
|
9. Етiстiктi қойыңыз:
Viele Kinder … von der Reise in die Alpen.
A) interessieren
B) informieren
C) träumen
D) argern
E) warten
|
10. Берiлген сөйлемге мағыналас сөйлемдi көрсетiңiз:
Um diesen Text zu übersetzen, braucht er ein Wörterbuch.
A) Бұл текстi аудару үшiн оған сөздiк табу керек.
B) Бұл текстi аудару үшiн, оған сөздiк қажет.
C) Ол бұл текстi аудара алмайды, өйткенi оның сөздiгi жоқ.
D) Егер оның сөздiгi болса, ол бұл текстi аударған болар едi.
E) Ол бұл текстi аударуы керек, бiрақ оған сөздiк қажет.
|
11. Средний род зат есiмiн табыңыз:
A) Landschaft
B) Klima
C) Natur
D) Biologie
E) Form
|
12. Қажетті сөзді қойыңыз:
Im Walde stand das Häuschen ... .
A) des Mannes.
B) des Mannen.
C) dem Mann.
D) den Mann.
E) der Mann.
|
13. Қажетті нұсқасын табыңыз:
Wo möchtest du wohnen? In diesem ..., ... Haus?
A) Neuen / kleinen.
B) Neues / keinen.
C) Neues / kleines.
D) Neuem / kleinem.
E) Neue / kleine.
|
14. Қажетті нұсқасын табыңыз:
Du hast _____ wirklich viel geholfen. Ich weiß gar nicht, wie ich _____ dafür danken kann.
A) Mich, dich.
B) Mir, dir.
C) Mich, dir.
D) Mich, du.
E) Mir, dich.
|
15. Қажетті предлогты табыңыз:
… Glück ist sie nicht verletzt.
A) Zum
B) Im
C) An
D) Auf
E) In
|
16. Бөлінетін приставканы анықтаңыз:
A) ver-.
B) be-.
C) ge-.
D) er-.
E) an-.
|
17. Сын есімнің шырайларын дұрыс қойыңыз.
Gern
A) gern - lieber - am liebsten
B) gern- gernsten - am gerner
C) gern - gerner - am gernessen
D) gern - lieber - am liebersten
E) gern - gerner - am gernsten
|
18. Сөйлемді аяқтаңыз:
Berichte bitte in deinem Brief, wie …
A) Du die Sommerferien hast verbracht.
B) Die Sommerferien hast du verbracht.
C) Du hast die Sommerferien verbracht.
D) Du die Sommerferien verbracht hast.
E) Hast du die Sommerferien verbracht.
|
19. Керекті жалѓаулыќты ќойыњыз:
Du hast den Text nicht übersetzt, . . . der Text schwer war.
A) bis
B) weil
C) während
D) nachdem
E) bevor
|
20. Берілген етістіктің үш негізгі формасын көрсетіңіз:
anrufen
A) anrufen-rufte an-angeruft.
B) anrufen-rief an-angerufen.
C) anrufen-rief an-angeriefen.
D) anrufen-raf an-angerufen.
E) anrufen-ruf an-angerufen.
|
21. Сөйлемді толықтырыңыз:
"Kinder, setzt … zu Tisch!" -ruft die Mutter.
A) Ihr.
B) Sich.
C) Uns.
D) Dich.
E) Euch.
|
22. Cөйлемнің эквивалентін табыңыз:
Der meinen Vorschlag bearbeitende Schulleiter nimmt sich viel Zeit.
A) Der Schulleiter nimmt sich viel Zeit.
B) Der Schulleiter, der meinen Vorschlag bearbeitete, nahm sich viel Zeit.
C) Der Schulleiter, der meinen Vorschlag bearbeitet hat, nahm sich viel Zeit.
D) Der Schulleiter, der meinen Vorschlag bearbeitet, nimmt sich viel Zeit.
E) Der Schulleiter, der meinen Vorschlag bearbeiten wird, nimmt sich viel Zeit.
|
23. Көпше түрде қолданылмайтын зат есімді табыңыз:
A) Gestalt
B) Grundlage
C) Glück
D) Gesicht
E) Gesetz
|
24. Қажетті сұраулы сөзді қойыңыз:
... Straβenbahn fahren Sie nach Hause?
A) Mit welcher?
B) Mit wem?
C) Wie?
D) Womit?
E) Was für eine?
|
25. Сөйлемді дұрыс аударыңыз:
Мәтіндерді орыс тіліне аудару үшін менің ағам сөздік сатып алды.
A) Mein Bruder hat ein Wörterbuch gekauft,um Texte ins Russische zu übersetzen.
B) Mein Bruder kaufte das Wörterbuch damit übersetzen die deutsche Texte ins Russische.
C) Mein Bruder hat ein Wörterbuch gekauft, die deutsche Texte ins Russische zu übersetzen.
D) Mein Bruder kaufte ein Wörterbuch gekauft, daß die deutsche Texte ins Russische übersetzen.
E) Mein Bruder hat mir ein Wörterbuch gekauft, damit ich deutsche Texte ins Russische übersetzen kann.
НЕМІС ТІЛІ
ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ
|
Достарыңызбен бөлісу: |
