Ғылыми стильге тән тілдік құралдарды қолданып, оқылым мәтін- дерінің тезисін немесе аннотациясын жазың дар. 3

177
сақ тар ды ба ғын ды рып алу ды көз дей ді. Сөйт іп, сақ елі не ел ші 
ат тан ды рып, олар дың хан ша сы, сол кез де күй еуі өліп же сір 
отыр ған Тұ мар дың өзі не тұр мыс қа шы ғу ын сұ рай ды. Бұл – 
Кир дің сақ тар мен со ғы су ға із деген же леуі еді.
Тұ мар хан ша Кир дің ұсы ны сын қа был да май тас тай ды. 
Осы ны сылтау ет кен Кир өзі нің жау ын гер ле рін шы ғыс қа 
қа рай қап та та ды. Аракс да рия сы на же тіп, өзен үстінен қал-
қы ма көпір салуды әмір ете ді.
Өз де рін жау лап алу ға кел ген пар сы лар дың әр қа да мын 
алыс тан ба қы лап, бі ліп отыр ған Тұ мар хан ша олар дың 
да рия дан өту үшін кө пір сал ға лы жат қа нын ес тіп, Кир ге 
ар найы жау шы жі бе ре ді. «Ми дия лық тар дың пат ша сы! – дей ді 
жі бер ген жау шы сы ар қы лы Тұ мар хан ша Кир ге. – Ние тің нен 
қайт . Өн бес іс ті қу ма. Егер ал да-жал да со ғыс пай қой май мын 
де сең, он да кө пір са лып, уа қыт өт кі зіп, әу ре бол ма. Да рия ның 
біз жақ бе ті не шы ғып со ғы са мын де сең, біз үш күн ші лік 
жер ге ке тіп, жол ашай ық, ал да рия ның арғы жа ғын да со ғы-
са мын де сең, сен үш күн ші лік жер ге ше гін. Қа ла уы ңа қа рай 
өзің шеш».
Кир да рия ның сақ тар жа ғын да со ғы су ды ұй ға рып, ше шім-
де рін Тұ мар ға ха бар лай ды. Сақ тар уә де ле рін де тұ рып, үш 
күн ші лік жер ге ше гі ніп ке те ді. Олар дың кет ке ні не анық көз 
жет кіз ген нен кей ін Кир бү кіл әс ке рін да рия ның ар ғы бе ті не 
өт кі зіп, сақ тар дың ша бу ыл дау шы то бын ал дап қол ға тү сі ріп, 
тү гел қыр ғын ға ұшы ра та ды. Осы топ тың бас шы сы, Тұ мар 
хан ша ның ұлы Спар гап ты тұт қын ға ала ды. 
Сүй ік ті ұлы мен шеп бұ зар жау ын гер ле рі нің қай ғы лы 
ха ба рын ал ған Тұ мар Кир ге жау шы жі бе ріп, оған өзі нің соң ғы 
сө зін жет кі зе ді. «Қан құ мар Кир! Же ңіс ке же лік пе. Ай ла-
тә сіл мен бі раз жау ын ге рім ді опат ет ке нің ді қа на ғат тұ тып, 
ұлым ды өзі ме қай та р да, есен-сау ың да жө нің ді тап. Егер өйт-
пе сең, Тә ңі рдің аты мен ант етемін, қан ға қан ша ма той ым сыз 
бол саң да, адам қа нын шөлің қан ған ша іш кі зер мін!»
Бар аң са ры бі реу дің елін шау ып, ол жа ға ба тып, ата ғын 
шы ға ру ға ау ған Кир хан ша ақы лын тың да май, өзі нің шай қа-
са ты нын ай тып, Тұ мар дың жау шы сын ке рі қай та ра ды.
Тұт қын ға түс кен Тұ мар дың ұлы Кир ден аяқ-қо лын бо са-
ту ын өті не ді. Қол дан бұ ғау, аяқ тан кі сен алы ны сы мен, ол 
қа сын да тұр ған пар сы жау ын ге рі нің қа ру ын жұ лып алып, 
өзін-өзі өл ті ре ді. 

178
Ке ле сі кү ні екі жақ тың ара сын да бұ рын-соң ды көз кө ріп, 
құ лақ ес ті ме ген сұ ра пыл қыр ғын со ғыс бас тала ды. Ақы-
рын да да ла лық ұрыс тә сі лін ти ім ді пай да лан ған сақ тар пар-
сы лар дың әс ке рін тү гел дер лік жу са тып са ла ды. Қор шау ға 
тү сіп, бас сау ға лар мүм кін ді гі нен ай ырыл ған Кир дің өзі де 
жау ын гер ле рі мен бір ге ай қас ала ңын да қа за та ба ды. Тұ мар 
хан ша шай қас аяқ тал ған соң, сар баз да ры на Кир дің де не сін 
тап ты рып алып, ба сын кес ті ріп, қан тол ты рыл ған мес ке 
са лып тұ рып: «Ті рі қал дым, се ні же ңіп шық тым де ме сем, жар 
де ген де гі жал ғыз ұлым ды аяр лық пен қол ға тү сі ріп, сен ме нің 
тү бі ме жет тің, жау ыз! Ен ді Тә ңір ге бер ген сер тім ді орын дап, 
ба сың ды қан ға бөк ті ріп, шөліңді қан дыр ған нан бас қа ама-
лым жоқ», – дей ді. 
Осы лай ша күн гей сақ тар өз де рін жау лау ға жа са нып кел-
ген бас қын шы лар ды жеңіп, елі нің тәу ел сіз ді гін сақ тап қа ла-
ды. Тұ мар хан ша ел ба сы лық ұлы тұл ға сы мен, қол бас шы лық 
ас қан ер лі гі мен та рих қа ене ді.
(«а за стан» 'лт ты эн цик ло пе дия сынан)

жүктеу/скачать 3.57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: