3 Ɉԕɭɥɵԕɬɚԕɨɥɞɚɧɵɥԑɚɧɲɚɪɬɬɵɛɟɥɝɿɥɟɪ Грамматикалық материалдар
Мә тін ді ал дың ғы оқы лым мә ті ні мен са лыс ты ра тал даң дар. «Кө зің де гі от сөн бе сін!» мә ті ні
жүктеу/скачать 3.57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ɉɬɵɡɟɤɿɧɲɿԕɚɪɚɫԧɡ
| 3.
Мә тін ді ал дың ғы оқы лым мә ті ні мен са лыс ты ра тал даң дар. «Кө зің де гі от сөн бе сін!» мә ті ні Абай дың отыз екін ші қа ра сө зі Та қы ры бы Ав тор көз қа ра сы Көзделген ауди то риясы Құ ры лы мы мен тіл дік ерек ше лі гі Ɉɬɵɡɟɤɿɧɲɿԕɚɪɚɫԧɡ Бі лім-ғы лым үй рен бек ке та лап қы лу шы лар ға, әу елі, біл- мек ке рек. Та лап тың өзі нің бі раз шарт та ры бар. Олар ды біл- мек ке рек, біл мей із де ген мен, та был мас. Әу елі, бі лім-ғы лым та был са, он дай-мұн дай іс ке жа ра тар едім деп, дү ние нің бір қы зық ты нәр се сі не ке рек бо лар еді деп із де мек ке ке рек. Оның үшін бі лім-ғы лым ның өзі не ға на құ мар, ын тық бо лып, бір ға на біл мек тік тің өзін дәу лет деп біл сең, әр біл ме ге нің ді біл ген уа қыт та кө ңіл де бір ра қат хұ зур ха сил бо ла ды. Сол ра қат тан біл ге нің ді бе рік ұс тап, 120 біл ме ге нің ді та ғы да сон дай біл сем екен деп үміт тен ген құ мар, ма хаб бат пай да бо ла ды. Сон да әр бір ес ті ге нің ді, көр ге нің ді кө ңі лің жақ сы ұғып, анық өз су ре ті мен іш ке жай ғас ты ра ды. Егер дін кө ңі лің өз ге нәр се де бол са, бі лім-ғы лым ды тек со ған се беп қыл мақ үшін үй рен сең, он дай бі лім ге кө ңі лің нің мейі- рі мі асы рап ал ған ше шең нің мейі рі мі се кіл ді бо ла ды. Адам ның кө ңі лі шын мей ір лен се, бі лім-ғы лым ның өзі де адам ға мей ір- ле ніп, те зі рек қол ға тү се ді. Ша ла мей ір ша ла бай қай ды. Екін ші, ғы лым ды үй рен ген де, ақи қат мақ сат пен біл мек үшін үй рен бек ке рек. Ба қас қа бо ла үй рен бе, азы рақ ба қас кө ңі лің ді пы сық тан дыр мақ үшін за лал да емес, кө бі рек ба қас адам ды тү зе мек тү гіл, бұ за ды. Се бе бі әр бір ба қас шыл адам хақ ты шы ғар мақ үшін ға на ба қас қыл май ды, жең бек үшін ба қас қы ла ды. Он дай ба қас адам шы лық ты зор айт пай ды, бәл кім, азай та ды. Мақ са ты ғы лым да ғы мақ сат бол май ды, адам ба ла сын ша тас ты рып, жал ған сөз ге жең дір мек ші бо ла ды. Мұн дай қи ял бұ зық тар да бо ла ды. Жүз ту ра жол да ғы ны ша тас ты ру шы кі сі бір қи сық жол да ғы кі сі ні тү зет кен кі сі ден са да ға кет сін!.. Үшін ші, әр бір ақи қат қа иж ди һа тың мен кө зің жет се, со ны тұт, өл сең де айы рыл ма! Егер де он дай біл ген ді гің өзің ді же ңе ал ма са, кім ге пұл бо ла ды? Өзің құр мет те ме ген нәр се ге бө тен нен қайт іп құр мет кү те сің? Төр тін ші, адам ның ішін де бі лім-ғы лым ды кө бей ту ге екі қа ру бар: бі рі – мұ ла ха за қы лу, екін ші сі – бе рік мұ ха фа за қы лу… Бұ лар зо рай май, ғы лым зо рай май ды. Бе сін ші, осы сөз дің он то ғы зын шы ба бын да жа зыл ған «ақыл ке се лі» де ген төрт нәр се бар. Со дан қа шық бо лу ке рек. Со ның ішін де «уай ым сыз сал ғырт тық» де ген бір нәр се бар, со ған бек сақ бол, ол әу елі – құ да ның, екін ші – ха лық тың, үшін ші – дәу лет тің, төр тін ші – ғиб рат тың, бе сін ші, ақыл мен ар дың – бә рі нің дұш па ны. Ол бар жер де бұ лар бол май ды. Ал тын шы, ғы лым ды, ақыл ды сақ тайт ұғын «мі нез» де ген сау ыты бо ла ды. Сол мі нез бұ зыл ма сын! Көр се қы зар лық пен бі реу дің орын сыз сө зі не, кез кел ген қы зық қа шай қа лып қа ла бер сең, мі нез дің бе рік ті гі бұ зы ла ды. Онан соң оқып үй ре ніп те пай да жоқ. Қояр ға ор ны жоқ бол ған соң, олар ды қай да сақ- тай сың? Қы лам де ге нін қы лар лық, тұ рам де ге нін де тұ рар лық мі нез де аз ғы рыл майт ын ақыл ды, ар ды сақ тар лық бе рік ті гі, қай ра ты бар бол сын! Бұл бе рік тік бір ақыл, ар үшін бол сын! (Абай) |