4 апта: Ғылыми зерттеулердегі әдістер 7-8 семинар: Талдау, синтез, дедукция, индукция, ғылыми индукция, аналогия, абстракция, жалпылау. Ресурс Теориялық әдістер
жүктеу/скачать 257.6 Kb. Pdf көрінісі
|
| 6. Синтез - біртұтас бөліктерге, қасиеттерге, қатынастарға біріктірілген, талдау арқылы
бөлінетін ақыл-ойдың қайта қосылуы. Ол әрдайым талдаумен байланысты, бұл тақырыпты зерттеудің бастауы. Синтез, талдау сияқты, танымның барлық сатысында жүзеге асырылады. Синтез жалпы және бірлікті болады, бірлік пен әртүрлілікті біріктіреді. Ойдың себеп- салдардан қозғалуы синтетикалық, конструктивті жол. Бұл тек жаңа фактілерді алуда ғана емес, сонымен бірге мәселелерді тұжырымдауда, болжамдар құруда, теорияларды дамытуда да үлкен маңызға ие, сонымен қатар әртүрлі теориялық тұжырымдарды біріктіруден тұрады, нәтижесінде білімнің жүйелік алмасуы жүзеге асырылады және жаңа білім пайда болады. Ғылыми зерттеулердегі синтез маңызды теориялық мәселелерді шешу кезінде қажет: 1) зерттеу пәнін маңызды жақтары көрініс тапқан байланыстардың үйлестірілген жүйесі ретінде ұсыну; 2) зерттелетін құбылыстардың біртұтас табиғатын, әр түрлі құбылыстардың ортақ маңызды элементтері болуын анықтау; 3) бір объектіге байланысты заңдар мен тәуелділіктер арасындағы қатынастарды анықтау. Синтез - бұл бөліктердің қарапайым қосылуы емес, идеялар, болжамдар жасау және оларды ғылыми теорияларға енгізу үшін зерттеу әдісі ретінде қолданылатын логикалық- конструктивті амал. Зерттеудің бірінші кезеңінде жалпы бағдар, мәліметтер жинау, мәселені нақтылау, болжамды дамыту, оқу процесінің компоненттерін талдау және олардың алдын- ала синтезі болған кезде қолданылады. Екінші кезеңде таңдалған элементтер әдетте өзгермелі, әртүрлі жағдайда зерттеледі. Бұл жерде элементтерді талдау басым болады. Үшінші кезеңде алынған нәтижелер жинақталады, тұтасымен салыстырылады, тұтас педагогикалық тәжірибе жүйесінде тексеріледі және сыналады. Бұл кезеңде синтез басым болады. 7. Жіктеу - қандай да бір түрдегі заттарды осы тектес заттарға тән және оларды басқа осы тектес заттарынан ерекшеленетін маңызды белгілерге сәйкес сатыға бөлу, бұл ретте әрбір саты өз кезегінде ішкі тармақтарға бөлінеді. Жіктеу дегеніміз - бөлімдердің жиынтығы болып табылатын тұжырымдаманың көлемін бөлудің логикалық амалдың қолданудың ерекше жағдайы (белгілі бір сатыны түрлерге бөлу, ол түрлерді әрі қарай тармақтап бөлу). Әдетте, бөлу үшін негіз болып осы белгілер үшін маңызды белгілер табылады. Бұл жағдайда жіктеу табиғи деп аталады, ол заттар арасындағы айтарлықтай ұқсастықтар мен айырмашылықтарды ашады және танымдық мәнге ие. Жіктеуді объектілерді жүйелеу үшін де қолдануға болады. Бұл жағдайда осы мақсатқа ыңғайлы, бірақ заттардың өздері үшін маңызы жоқ белгілер, мысалы, алфавиттік каталогтер таңдалады. Бұл жасанды жіктеу. Қорытындылай келе, ғылым үшін заңдар тануға, түрлер арасындағы байланысқа, даму процесінде бір түрден екінші түрге көшуге негізделген жіктемелер неғұрлым құнды болып табылады. Жіктеу белгілі бір логикалық ережелерге бағынады: 1) бір жіктемеде әр элементті бөлу үшін бірдей негіз болуы тиіс, мысалы, қандай да бір мектеп оқушыларын жасы, үлгерімі және сүйікті хобби сияқты негіздер бойынша бір жіктемеде қатар жіктеуге болмайды; 2) жіктеу мүшелерінің саны жіктелген популяция көлеміне сәйкес келуі керек, яғни жіктеу мүшелерінің жиынтығы жеткілікті болуы керек және одан аспауы керек (бөлудің сәйкестілігі талабы); 3) жіктеу мүшелері өзара айрықша болуы керек, яғни мүшелердің ешқайсысы екіншісінің аясында болмауы тиіс; 4) ең жақын ішкісанат арқылы ауыспай, негіз ретінде бөлінген белгінің біртіндеп өсу немесе әлсіреу желісі бойынша жүру. жүктеу/скачать 257.6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|