6 Қауыпсыздық шаралары
6.1 Жұмыстың практикалық бөлігін, зертханалық жұмыстың теориялық бөлігін оқып білгеннен кейін ғана, орындауға рұқсат етіледі.
6.2 Оқытушы мастердің, не оқытушының рұқсатынсыз білдекті қосуға тиым салынады.
6.3 Күйлеу мен реттеу тек түзу аспаппен жүргізіледі.
6.4 Білдектің кездейсоқ қосылуының аздаған мүмкіндігін болдырмас үшін, тісті алмасу дөңгелектерін орнатудың алдында білдекті желіден ағыту керек.
6.5 Тісті алмасу дөңгелектерінің қақпақтарының ашығында өңдеуді жүргізуге тиым салынады.
6.6 Тісті дөңгелектерді өңдеу уақытында білдекте қандай да болмасын бір жұмысты істеуге тиым салынады.
6.7 Тісті алмасу дөңгелектерін орнату уақытында маховикті бұруға тиым салынады.
6.8 Жоңқаларды алғаннан кейін, щеткамен жоңқаны сыпыру, білдекті ескі-құсқымен сүрту.
7 Есеп берудің мазмұны
7.1 Зертханалық жұмыстың мақсаты.
7.2 В қосымшасының В.1, В.2 кестелері мен берілген варианттың негізінде толтырылған реттеу картасы (А қосымшасы, А.1 кестесі); қырықаяқты модульді жонғыштың параметрлері.
7.3 Тік тісті дөңгелекті ойғандағы білдектің кинематикалық құрылымының талдауы.
7.3.1 Кесу (аунату) жылдамдығының қозғалысын ФV(В1В2) тудыратын кинематикалық топтың талдауы:
а) білдектің құрылымдық ықшамсызбасы;
б) траекторияны күйге келтіру;
в) жылдамдықты күйге келтіру;
г) бағыттауды күйлеу; 4.3 кестеден алынған ықшамсызбалар.
7.3.2 Беру қозғалысын ФS (П3) тудыратын кинематикалық топтың талдауы:
а) траекторияны күйлеу;
б) беру жылдамдығын күйге келтіру;
в) жолға және негізгі жайға күйлеу; реттеудің ықшамсызбасы (4.4 кестені қара).
7.4 Қиғаш тісті дөңгелекті ойғандағы білдектің кинематикалық құрылымының талдауы.
7.4.1 Кесу аунату жылдамдығының қозғалысын ФV (В1В2) тудыратын, кинематикалық топтың талдауы:
а) білдектің құрылымдық ықшамсызбасы;
б) кинематикалық топтың параметрлерін талдаудың қажеттігі туралы қорытынды;
7.4.2 Бұрама беру қозғалысын ФS (П3В4) тудыратын кинематикалық топтың талдауы:
а) траекторияны күйлеу;
б) беру жылдамдығын күйге келтіру;
в) бағыттауды күйлеу;
г) жолға және негізгі жайға күйлеу;
д) берілген вариант бойынша қиғаш тісті дөңгелекті өңдеуге сай 4.5 кестеден ықшамсызбалар.
7.5 Реттеудің картасы (А қосымшасының А.2 кестесі)
7.6 Өңдеудің нәтижесінде алынған жеке тік тісті және қиғаш тісті дөңгелектердің h, Sс, hс және W параметрлерінің шамасы; алынған дәлдіктің дәрежесінің тапсырмаға сәйкестігі туралы қорытынды.
8 Тексеру сұрақтары
8.1 Қырықаяқты модульді жонғыш не болып көрінеді? Тісті тәждің пішінін алудың принципін түсіндіру.
8.2 Тік тісті дөңгелектерді ойғанда қандай қалып құратын қозғалыстар туады және сонымен білдектің құрылымы қандай? Құрылымдық ықшамсызба бойынша түсіндіру.
8.3 Тісті тәждің пішінін алуды күйге келтірудің шарттары. Кинематикалық баланстың теңдігін құру.
8.4 Кесу жылдамдығын күйге келтірудің шарттары. Кинематикалық баланстың теңдігін құру.
8.5 Беру жылдамдығын күйге келтірудің шарттары. Кинематикалық баланстың теңдігін құру.
8.6 Қалып құруды түсіндіру:
- тісті тәждің тарамдалған ауытқымасы;
- адымның қателігі;
- тістің қалпының қателігі;
- жалпы нормалдың ұзындығы және оның тұрақсыздығы.
8.7 Қиғаш тісті дөңгелектерді ойғанда қандай қалып құратын қозғалыстар туады және сонымен білдектің құрылымы қандай? Құрылымдық ықшамсызба бойынша түсіндіру.
8.8 Қиғаш тісті дөңгелектің берілген бұрама сызығын алуды күйге келтірудің шарттары. Кинематикалық баланстың теңдігін құру.
Әдебиет
1 5310 мод. білдекті пайдаланудың нұсқауы.
2 Федотенок А.А. Металлкесу білдектерінің кинематикалық құрылымы. – М. : Машинажасау, 1970. – 407 б.
3 Проников А.С. Металлкесу білдектері мен автоматтары. – М. : Машинажасау, 1981. – 477 б.
Қосымша А
(ұсынылатын)
А.1 Кесте – Реттеу картасы. Ойылатын тісті дөңгелектердің ең басты параметрлері
№ п/п
|
Ойылатын тісті дөңгелектердің негізгі берілгендері мен ең басты параметрлерінің атауы
|
Параметрлердің белгісі
|
Параметрлердің шамасы
|
тік тісті дөңгелек
|
қиғаш тісті дөңгелек
|
1
|
Берілді
Дайындаманың материалы
|
|
түрлі-түсті қорытпа
|
түрлі-түсті қорытпа
|
2
|
Әдеттегі модуль
|
mn
|
|
|
3
|
Тістердің саны
|
Z
|
|
|
4
|
Негізгі контурдың пішінінің бұрышы, град.
|
αt
|
20
|
20
|
5
|
Тістердің еңкіш бұрышы, град
|
β
|
-
|
20
|
6
|
Тіс сызығының бағыты
|
|
-
|
сол
|
7
|
Тәждің ені
|
b
|
15
|
15
|
8
|
МЕСТ 1643-72 бойынша дәлдік дәрежесі
|
|
8-Bb
|
8-Bb
|
9
|
Радиалды саңылаудың коэффициенті
|
с
|
0,25
|
0,25
|
10
|
Есептелді
Кесіктік модуль
|
ms
|
|
|
11
|
Бөлуші диаметр
|
d
|
|
|
12
|
Тіс бастарының диаметрі
|
da
|
|
|
13
|
Тіс ойдымының диаметрі
|
df
|
|
|
14
|
Тістердің биіктігі
|
h
|
|
|
15
|
Тұрақты хорда
|
Sc
|
|
|
16
|
Тұрақты хордаға дейінгі биіктік
|
hc
|
|
|
17
|
Жалпы нормалдың ұзындығы
|
W
|
|
|
18
|
Өлшегенде қапсырылатын тістердің саны
|
Zn
|
|
|
19
|
Жалпы нормалдың тұрақсыздануына дәлдік шек
|
Tw
|
|
|
А қосымшасының жалғасы
(ұсынылатын)
А.2 кесте – Реттеу картасы. Білдекті күйлеу мен реттеу үшін берілгендер
1
|
Әдіптің шамасы (тістің биіктігі)
|
h
|
|
2
|
Өтудің саны
|
i
|
|
3
|
Екінші өтуге әдіптердің шамасы
|
h'
|
|
4
|
Кірекесудің биіктігі
|
a
|
|
5
|
Жонғыш айналдырғының өсінің орналастыру бұрышы
|
ββ'
|
|
6
|
Алмасу тістегеріштері
|
Аунату ауыстобының
|
|
7
|
Кесу жылдамдығының ауыстобының
|
|
8
|
Берілістер ауыстобының
|
|
9
|
Дифференциалдың ауыстобының
|
|
Қосымша В
(ұсынылған)
В.1 кесте – Есептеу картасы. Тік тісті дөңгелектер
Параметрлер
|
Белгілер мен есептеу формулары
|
Варианттары
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
Тістер саны
|
Z
|
40
|
45
|
50
|
55
|
60
|
65
|
Модуль
|
m
|
2
|
Пішін бұрышы
|
αt
|
200
|
Бас биігінің коэффициенті
|
ha
|
1,0
|
Тәждің ені
|
b
|
15
|
МЕСТ-1643-72 бойынша дәлдік дәрежесі
|
|
8-Bb
|
Бөлуші диаметр
|
d0 = m·Z
|
80
|
90
|
100
|
110
|
120
|
130
|
Тіс бастарының диаметрі
|
da = mZ +2 m
|
84
|
94
|
104
|
114
|
124
|
134
|
Тіс ойдымының диаметрі
|
df = d – 2,5 m
|
75
|
85
|
95
|
105
|
115
|
125
|
Тістің биіктігі
|
h
|
4,5
|
Тұрақты хорда
|
Sc
|
2,77
|
Тұрақты хордаға дейінгі биіктік
|
hc
|
1,495
|
Тісті дөңгелектің жалпы нормалының ұзындығы
|
W
|
27,690
|
33,734
|
33,874
|
39,918
|
40,058
|
46,104
|
Өлшегенде қапсырылатын тістердің саны
|
Zn
|
5
|
6
|
6
|
7
|
7
|
8
|
Жалпы нормалдың тұрақсыздануына дәлдік шек
|
Tw
|
0,12
|
0,14
|
0,20
|
В қосымшасының жалғасы
(ұсынылатын)
В.2 кесте – Есептеу картасы. Қиғаш тісті дөңгелектер
Параметрлер
|
Белгілер мен есептеу формулары
|
Варианты
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
Тістер саны
|
Z
|
40
|
45
|
50
|
55
|
60
|
65
|
Әдеттегі модуль
|
mn
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
Тістердің еңкіш бұрышы
|
β, град
|
20
|
20
|
20
|
20
|
20
|
20
|
Кесіктік модуль
|
ms=
|
2,1283
|
2,1283
|
2,1283
|
2,1283
|
2,1283
|
2,1283
|
Тіс сызығының бағыты
|
|
сол
|
Радиалды саңылаудың коэффициенті
|
c
|
0,25
|
Тәждің ені
|
b
|
15
|
МЕСТ-1643-72 бойынша дәлдік дәрежесі
|
|
8-Вв
|
Бөлуші диаметр
|
d=ms·Z
|
85,134
|
95,775
|
106,417
|
117,059
|
127,700
|
138,342
|
Тіс бастарының диаметрі
|
da=msZ+2mn
|
89,134
|
99,775
|
110,417
|
121,059
|
131,700
|
142,342
|
Тіс ойдымының диаметрі
|
df=msZ-2,5mn
|
80,134
|
90,775
|
101,417
|
112,059
|
122,700
|
133,342
|
Тістің биіктігі
|
h
|
4,5
|
Тұрақты хорда
|
Sc
|
2,774
|
Тұрақты хордаға дейінгі биіктік
|
hc
|
1,496
|
Тісті дөңгелектің жалпы нормалының ұзындығы
|
W
|
33,812
|
33,98
|
40,051
|
46,122
|
46,289
|
52,362
|
Өлшегенде қапсырылатын тістердің саны
|
Zn
|
6
|
6
|
7
|
8
|
8
|
9
|
Жалпы нормалдың тұрақсыздануына дәлдік шек
|
Tw
|
0,12
|
0,14
|
0,2
|
0,2
|
Қосымша С
(анықтама беруші)
С.1 кесте – Аунату ауыстобының күйлеу
Ойылатын тісті дөңгелектердің тістерінің саны Z
|
Алмасу тісті дөңгелектері
|
Ойылатын тісті дөңгелектердің тістерінің саны Z
|
Алмасу тісті дөңгелектері
|
a
|
b
|
c
|
d
|
Z
|
a
|
b
|
c
|
d
|
20
|
60
|
-
|
-
|
50
|
49
|
24
|
-
|
80
|
40
|
21
|
60
|
30
|
40
|
70
|
50
|
24
|
-
|
-
|
50
|
22
|
60
|
-
|
-
|
55
|
51
|
40
|
-
|
-
|
85
|
23
|
24
|
-
|
-
|
23
|
52
|
30
|
-
|
-
|
65
|
24
|
24
|
30
|
35
|
70
|
53
|
24
|
-
|
-
|
53
|
25
|
24
|
-
|
-
|
25
|
54
|
40
|
-
|
-
|
90
|
26
|
60
|
-
|
-
|
65
|
55
|
24
|
-
|
-
|
55
|
27
|
40
|
-
|
-
|
45
|
56
|
30
|
-
|
-
|
70
|
28
|
60
|
-
|
-
|
70
|
57
|
40
|
-
|
-
|
95
|
29
|
40
|
50
|
60
|
58
|
58
|
24
|
-
|
-
|
58
|
30
|
40
|
-
|
-
|
50
|
59
|
24
|
-
|
-
|
59
|
31
|
40
|
50
|
60
|
62
|
60
|
24
|
-
|
-
|
60
|
32
|
30
|
-
|
-
|
40
|
61
|
24
|
-
|
-
|
61
|
33
|
40
|
-
|
-
|
55
|
62
|
24
|
-
|
-
|
62
|
34
|
24
|
-
|
-
|
34
|
63
|
40
|
90
|
90
|
70
|
35
|
40
|
50
|
60
|
70
|
64
|
30
|
-
|
-
|
80
|
36
|
30
|
-
|
-
|
45
|
65
|
24
|
-
|
-
|
65
|
37
|
24
|
-
|
-
|
37
|
66
|
20
|
-
|
-
|
65
|
38
|
60
|
-
|
-
|
95
|
67
|
24
|
-
|
-
|
67
|
39
|
40
|
-
|
-
|
65
|
68
|
30
|
-
|
-
|
85
|
40
|
30
|
-
|
-
|
50
|
69
|
24
|
92
|
80
|
60
|
41
|
24
|
-
|
-
|
41
|
70
|
24
|
-
|
-
|
70
|
42
|
40
|
-
|
-
|
70
|
75
|
24
|
-
|
-
|
75
|
43
|
24
|
-
|
-
|
43
|
80
|
24
|
-
|
-
|
80
|
44
|
30
|
-
|
-
|
55
|
85
|
24
|
-
|
-
|
85
|
45
|
24
|
-
|
-
|
45
|
90
|
24
|
-
|
-
|
90
|
46
|
24
|
92
|
80
|
40
|
95
|
24
|
-
|
-
|
95
|
47
|
24
|
-
|
-
|
47
|
100
|
24
|
-
|
-
|
100
|
48
|
25
|
-
|
-
|
50
|
110
|
45
|
55
|
20
|
75
|
Достарыңызбен бөлісу: |