6-тарау. Егіс айналымындағы топырақ өңдеу жүйесінің негіздемесі
Өңдеудің ең аз технологиясы
жүктеу/скачать 286.21 Kb.
|
| 8.2 Өңдеудің ең аз технологиясы
Күнбағыс өңдеудің ең аз технологиясында өңдеулердің ең аз саны және агрегаттың бір өтуінде бірнеше операцияларды біріктіруді білдіреді. Барынша өңдеуді азайту қажеттілігі энергетикалық және еңбек шығындарының төмендеуімен, топырақ құнарлылығының сақталуымен, саланың тиімділігінің артуымен негізделеді. Топырақ қорғау технологияларының әр түрлі нұсқалары тереңдікті, өңдеу жиілігін қысқартумен өңдеу, операцияларды біріктіру топырақ құнарлылығын қалпына келтіретін ресурс сақтау, қалпына келтіру деп аталды. Кесте 8.2.1-ең төменгі технология бойынша күнбағыс өңдеудің технологиялық картасы (1 га)
Соңғы уақытта дәнді-масақты дақылдардан кейін өсірілетін күнбағыс үшін топырақты қызметтен тыс өңдеу үлкен маңызға ие болады. Ол қопсытқыштарды-жалпақ кескіштерді, терең қопсытқыштарды, соқа тісті қопсытқыштарды, терең қопсытқыштарды, үйіндісіз тіреулерді, БИГ-3 типті тырманы және т.б. қолдануға негізделген. Бірқатар ғылыми мекемелердің зерттеулерінде топырақ қабатының өздігінен және ұсақ беттік өңделуі ластанудың артуына ықпал ететіні анықталды. Топырақты негізгі өңдеу жүйесінде агротехникалық әдістермен бірге АРАМШӨПТЕРМЕН КҮРЕСУДІҢ химиялық құралдарын қолдану қажет. Осы жапырақтарды тамыз-қыркүйек айларында дамытқан арамшөптердің жас өскіндерін өңдеу кезінде гербицидтерді енгізуден ең үлкен әсер алады, олардың тамыр жүйесіне қатты ағуы кезінде ассимиляциялық белсенділігі жойылады. Ассимилянттардың кетуімен бірге гербицидтер көпжылдық арамшөптердің тамырына түседі, олардың өлімін туындатады (арамшөптердің 90-96% дейін жойылады). Топырақты көктемгі өңдеу БИГ-3 бір немесе екі ізге тырмалауды, содан кейін гербицид енгізе отырып себу алдындағы дақылдауды қамтиды. Топырақ гербицидтерін (нитран,трефлан, прометрин және т.б.) себу алдында күнбағыстың біржылдық арамшөптермен ластануын айтарлықтай төмендетеді. Көпжылдық арамшөптермен ластанған алқаптарда раундап және 2.4-Д тобының гербицидтермен өңдеу тиімді. Егуді уақытылы және сапалы жүргізу-күнбағыстың жоғары өнімін алудың маңызды шарты. Күнбағыс егу үшін сортталған, калибрленген, зиянкестер мен ауруларға қарсы дәрілермен өңделген жоғары сұрыпты тұқымдар қолданылады. Себу топырақ температурасы 10-120С тереңдікте, 6-8 см тереңдікте, қатарлар арасы 70 см болғанда жүргізіледі. Егудің артық түсуі саңырауқұлақ ауруларының, оның ішінде ақ және сұр шіріктердің дамуына әкеледі. Сондықтан өсімдіктердің оңтайлы тығыздығын сақтау қажет, егіс кезінде норманы 25-30% - ға өсіру керек. Күнбағыс, қуатты тамыр жүйесі мен жер үсті массасы бар, бүкіл вегетация бойы топырақта қоректік заттардың (фосфор, калий және азот) қол жетімді түрлерінің болуына жоғары талаптар қояды. "ШҚНИИСХ" ЖШС тәжірибелерінде алдыңғы дақылға органикалық тыңайтқыштарды (қи) енгізу 2-40 т/га дозада күнбағыстың өнімділігін 2-2-ге арттырды.5 ц/га. N20 P20, N20 P30 дозасында күнбағыс егістігімен бір мезгілде енгізілген минералды тыңайтқыштар 2.0-4.5 ц/га тұқым майының түсімін қосты. Тыңайтқыштарды күнбағыс астына жергілікті-таспалы тәсілмен енгізу СПЧ-6, SK - 6FSи тұқым себу аппараттарының көмегімен жүргізіледі. Тыңайтқыштарды өсімдіктермен толық көлемде пайдалану үшін топырақтағы ылғалдың жеткілікті болуы қажет. Алдыңғы күнбағыс дақылына енгізілген тыңайтқыштардың әсері ескеріледі. Күнбағыс өсірудегі негізгі қорғау іс-шарасы өсімдіктерді зиянкестер мен аурулардан қорғайтын дәрілеу алдында тұқымдарды өңдеу. Зиянкестер мен аурулардың пайда болуы мен дамуына күнбағыс егісін қарау осы жапырақтың 7-9 фазасында, гүлдену алдында және пісу кезеңінде жүргізіледі. Біздің аймақтағы өскіндер мен өсінділердің негізгі зиянкестері-шырмауық, кеміргіш қоңыздарының личинкалары және жалған шыбықтар, қара бұғы қоңыздарының личинкалары, бізтұмсық, құмды және жүгері ақшылдары. Бұл көпқырлы жәндіктер, күнбағыстың өскіндерін зақымдап, өсімдіктердің жойылуын және егістіктердің сиретілуін тудырады. Жапырақ түзілу және белсенді өсу кезеңінде егіс шабындық көбелегімен, жапырақ кеміргіш қалақтармен, тлдермен зақымданады. Күнбағыс себеттері мен тұқымдары Күнбағыс отынына, жоңышқа қалақшасын, қылқаламын зақымдайды. Зиянкестердің саны зияндылықтың экономикалық шегінен асып кеткен жағдайда егістіктерді инсектицидтермен (конфидор, каратэ, децис) өңдеу ұсынылады. Күнбағыс ауру қоздырғыштарының 40-тан астам түрімен, саңырауқұлақ, бактериялық және вирусты жолмен зақымданады. Біздің аймақта ең таралған және зиянды аурулар – сұр және ақ шірік, жалған ұн шығы, тот болып табылады. Ауру пайда болған кезде өсімдіктер фунгицидтермен (ровраль,пиктор және т.б.) өңделеді. Күнбағыс гүлдену кезеңінде өсімдіктерді өңдеу ұсынылмайды. АҚ және сұр шіріктердің дамуын болдырмау үшін, құрғақ тұқымдарды алу үшін өсімдіктерді тамырға – десикацияға (реглон, баста және т.б.) химиялық кептіру қолданылады. Күнбағыс жинауды кешікпеу өте маңызды, оны қысқа мерзімде жүргізу керек, жинау ұзақтығы 7-10 күннен аспайды. Жинау үшін ПСП-1.5, ПСП-10, ПСП-8 және т. б. құрылғылары бар СК-НИВА комбайндарын пайдаланады. Май тұқымдарының сапасын сақтау және сақтаудың сенімділігі мен ұзақтығын қамтамасыз ету үшін жинағаннан кейін бірден тазалау, кептіру және калибрлеу жүргізу қажет. Қажетті техника қолданылады, атап айтқанда: - шынжыр табанды тракт – ДТ-75 - доңғалақты трактор-К-700, МТЗ-80 Сепкіштер-СПЧ – 6, SK – 6FS Қопсытқыштар-– БИГ-3 - Қопсытқыш - КЧП-4.3, КПГ-250, КПЭ-3.8 – СК НИВА және ПСП-1.5 м, ДОН-1500 с ПСП-10, ДОН – 1200 С ПСП-8, Вектор және т. б. комбайндар. жүктеу/скачать 286.21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||