А. Эбшкаев З. Бейсенбайкызы казак tijiih о к; ы т у 0Д1стемес1 Алматы, 2014

айкындалады. Бшм берудщ непзп сатысында казак тш н окытудыц 
максаты- ана тшшщ когамдык-элеуметтш мэнш тусшген, тшдщ кызметш 
зкуйел1 мецгерГен, катысымдык бшштшп дамыган тшдйс тулга даярлауга 
мумкшдйс тугызу. Бул - когамныц талабы. Осыган орай sp6ip оку пэш 
тэрбиелш, танымдык жэне практикалык максатгардыц б
1
рл
1
гшен тирады.
Казак тшшщ тэрбиелш мумкшшшп 
ерекше. Ана тш не деген 
суйспеншшйс пен курмет, оны мэдени кундылыктын 6ipi ретшде тану, 
сакгау, тшдйс карым-катынас куралы рспнде багалау т.т.пэннщ басты 
тэрбиелш мшде-ri болып табылады. Эдкггеме гылымында тэрбиешн 6ip- 
6ipiMeH байланысты: адамгершшш, 
енбек, патриоттык, эстетикалык, 
лингвоэкологйялык багытгары айкындалады. Окушыларды тзрбиенщ кай 
тур1не баулысак та, непзп каруымыз тш, тшдщ ойды беру мумкшшшп 
ек ет белгш. Окушылардын тшдйс кубылыска кезкарасын калыптастыру; 
тшдщ адам когамымен 6ipre жасасып, ем1р суретшш, котам ушш кажетп 
карым-катынас кур алы болатындыгын туащцру; 
тшдщ жан-жакты 
дамуына жасалып отырган жагдай казак тш не мемлекеттш дэреже беру 
актюмен дэлелдешп, окушылардын сешмш арттыру, кездерш жетмзу; 
окушылардын 
салт-дэстур 
сез1мдерш 
калыптастыру; 
казак 
тш
сабактарында ецбек тэрбиесш уагыздап, ецбек ардагерлер1 жайындагы 
маглуматтар аркылы енбекке баулу. Бул максатта окулыкта жатгагулар 
бершедь
Казак тшшщ пэн ретшдеп танымдык мацсаты окушыларда 
мэденитанымдык, 
тшдйс 
жэНе 
лингвистикалык 
кузыреттшйсп 
калыптастыру болып табылады. Казак тшшщ мемлекеттш стандартында 
керсетшгендей, казак мектебшдеп казак т ш пэнш окытуда «Танымдык 
багытга тшдщ ойлау формасы, кез келген танымдык эрекетгщ басты 
куралы ретшде кызмепмен катар, адамныц езш-ез! тануы мен езгеш 
танудыч когамдык кубылыстар мен в31 eMip cypin отырган орта, сондай-ак 
табигат кубылыстарын танып-бшудщ 6ip#en-6ip 
Her hi болатынын 
пайымдауга уйрету максат етйтсдо».
Танымдык-тэрбиелш багыт бойынша:
- окушыньщ лингвистикалык дуниетанымын калыптаетыру;
- тшдщ когамдык-элеуметтш мэнш игерту;
- казак тшшщ узак гасырлык тарихы бар Tin екенш таныту;
- окушыныц тшдш, шыгармашьшык кабшетгерш дамыту;
- окушыньщ танымдык белсендшй-ш арттыру;
- халыктыц 63iH-e3i тану куралы - этнолингвистикальщ атаулар мен 
угымдарды мецгерту;
- тш фактшер1 аркылы ултжандылык, отансуйпштш касиетгерш дамьпу;
- акыл-ой, интеллектуалдык кабшетй арттырып, дурыс тшдш карым- 
катынас жасау амалдарын уйр ететш шешендш сездердщ тарихы мен 
турлерш игерту;
- котам, тш, табигат туралы бшмдерш кецейту мшдеттслед1.
Пэннщ танымдык кызмеп мол. Окушылардыц ана тшне деген 
кызыгушылыгын арттыру, олардын байкагыштык, елес-болжамдык, ес,
23

ойлау, сейлеу кабшеттершщ дамуына жол ашу, тшдк проблемаларды 
ездер! шеше алатындай дэрежеде уйрету, тш фактшсршс, кубылыстарына 
жан-жакты, жипакты турде карау кабшетш, ез бепмен тш фактшерш 
талдау юкерлкш калыптастыру.Тш аркылы окушыныц акыл-ойы, ойлау 
кабшетс дамиды, коршаган ортаньщ зандылыктарын тусшуге мумкшдк 
жасалады. Тшдщ калыптасу, даму ерекшелктерш, оньщ когам ем
1
ршдеп 
манызын, тшдщ курылымын, жуйесш, б1рлктершщ 6ip-6ipiMeH тыгыз 
байланыстылыгын тусшедь Оцыту урдюшде окушылар лингвистиканыц 
гылым ретвде непзш, непзп нысаны мен зерттеу эдютерш, оныц непзш 
салган зерттеуии галымдардыц ецбепмен танысады.
А л практикалык максаты мынадай:
- окушылардыц оки, жаза бшу дагдысын калыптастыру;
- здеби тшдщ ауызша жэне жазбаша нормаларын игерту;
- катысымдык icKepniri мен дагдысын жетщщру;
- сездк коры мен сез байлыгын дамыту; ойын дурью жетюзе бiлуге 
уйрету;
- тшдщ стилистикальщ мумкшшшгш игерту;
- тшдщ ойды бсрудеп керктеуип тэсшдерш мецгерту;
- сейлеу этикетш игерту;
- мэтшмен жумыс icTeft бшуге калыптастыру, акпараттарды ецдеу, 
кайта 
куру 
тэсшдерш бшу;
- орфографиялык сауаттьшык пен кырагылыкты калыптастыру.
Осы стандартта «окушыныц логикалык ойлауын дамыту» мшдеп 
жэне «тш мен сананыц, сейлеу мен ойлаудыц 6ipnirme непзделген 
философиялык тужырымдарды басшьшыкка ала отырып, окушыларга 
эдеби тшдщ байлыгы мен нормалары мецгертшуЬ> мшдеп айкын жэне 
накгы керсетшгеш де казак тш нщ жаца баскыштарга шыга алуыныц Heri3i 
болып табылады. А л практикалык тургыдан басты мшдетгерЫ) толык 
сауатгы адамдар даярлау; 2) окушылардыц шыгармашылык, танымдык 
кабшетш, ездичнен жумыс icrey дагдыларын дамыту болып табылады. 
Кандай адамды сауатты дейм1з? Тшдщ e3i мен оныц грамматикалык 
курылысы туралы бипмнщ белгш 6ip жиынтыгын мецгерген адамды; ана 
тш нщ барлык мумкшдктерш пайдалана алатындай болып каруланган 
адамды; эдеби тшмен дурыс сейлеудщ, мэнерлеп окудыц дагдысын 
игерген, грамматикалык жэне стилистикальщ тургыда ауызша, жазбаша тш 
устартуды жаксы игерген адамды толык сауатты адам деп есептейм1з.
Аталган максаттар мен мшдеттер окушыныц катысымдык, тшдк жэне 
лингвистикалык, мэденитанымдык кузыретгерш калыптастыру жэне 
дамыту урдюшде юке асады.
Тш дк катынас (12) кузыреттшп окушыдан сейлеу эрекетшщ барлык 
турш, тщдщ ауызша жэне жазбаша нормаларын, твдц кажети жагдаятта 
жас ерекшелкше карай колдана алу 1сксрлт мен дагдысыныц болуын 
талап етед1. Тш дк жэне лингвистикалык крыреттшк тш туралы бшм, 
оныц курылымы, непзп кызмет1, эдеби тшдщ нормалары, олардыц 
турлер1, лингвистиканыц 
гьшым ретшде сездк кордыц, тшдщ
24

грамматикалык курылысынын толыгу жолдарын, тшдк фактшерд1 талдау 
жэне багалау кабшетшщ калыптасуын талап етедь
Мэденитанымдык 
кузыретгшк 
тщщ 
халкымыздыц 
мэдени 
кундылыгы ретшде Тану, тшд1 халыктын тарихымен байланыстыру, сейлеу 
этикеп нормаларын иТеру т.т. байланысты.
Казак тшш окытудьщ киын да курдел1 мшдеггерш шешу мына 
жагдайларме» (мектептщ жалпы материалдык базасынан баска) ткелей 
байланысты: 6ip жагынан мугатмнщ теориялык жэне практикалык 
даярлыгы дэрежесше, тэж1рибесше; екшпи жагынан, мугал1мшн колында 
(Казак тш н оКшуды жаксы жолга кою уыпн) кажетп куралдардын болуы. 
Мундай куралдардьщ катарына мыналар жатады: а) багдарлама (тусшк 
C03i бар). Ол окылатын материалдын, мазмуны мен келемш аныктайды, 
материалды сынып-сыныпка белуд1 реттейд1; э) окульщтар мен оку 
куралдары (кернер куралдар). Оны окушылар сыныпта (езднгшен жумыс 
icTey 
ушш) сабакта жэне уйде пайдаланады; б) кемеюш куралдар ( окыту 
тэж1рибесше непзделе гылыми талданган 
эдктемелк нускау жэне 
дидактикалык материалдар).

жүктеу/скачать 6.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: