Қондырғының құрылысы және жұмыстың орындалу әдістемесі.
Қондырғының схемасы 6.4-суретінде көрсетілген. (ФПМ-05 “Айналма маятнигі). Суреттен көрініп тұрғандай, биіктікті реттеп тұратын төрт аяқшалармен жабдықталған (2) табанға (1) миллисекундомер бекітілген. Табанына вертикаль (3) қада орналасқан. Қада бойымен қысатын бұрандалардың көмегімен (4), (5) және (6) кронштейндерге болат сымдар
арқылы (7) рама ілінген. (5) кронштейнге (8) темір кесек қойылған, оған (9) фотоэлектрік датчик, (10) электромагнит және (11) бұрыштық шкала бекітіледі. Электромагнит кесектің үстінде орнын өзгерте алады, ал электромагнитке бекітілген жебе оның фотоэлектрлік датчикке қатысты шкала бойымен орналасуын көрсетеді. Раманың конструкциясы бір-бірінен сыртқы өлшемдері көп алшақтанатын қатты денелерді бекітуге лайықталынған. Денелер екі қозғалмайтын белдеушенің аралығында бағыттаушы арқылы орын ауыстыратын қозғалмалы белдеушелердің көмегімен бекітіледі. Белдеуше қозғалмалы белдеушеге орналастырылған қысқыш ұңғыларға гайка арқылы ұстатылынады.
6.4-сурет
Осы қондырғы айналмалы маятниктің тербеліс тәсілімен әртүрлі денені инерция моментін экспериментті түрде анықтауға жол береді. Бұл тәсілдің мәні мынада. Зерттелетін дене орнатылған айналмалы маятниктің дербеліс периодын мына түрде жазайық
Бұл жерде I I I p
Tkr
2
(6.14)
қатысты инерция моменті;
k дене тұрған рама ілінген сымның бұралу модулі.
Егерде k және I p -ның мәндері белгілі болса, зерттелетін дененің I инерция моментін мына өрнектен табыңыз.
k мен
4 2 p
I p ны тәжірибе бойынша анықтауға болады. Қондырғыға қабырғасы а-ға тең куб және табанында а
қабырғалы квадрат жататын биіктігі 2 a параллелепипед денелер
тобы кіреді. Бұл параллелепипедті қабырғасы а-ға тең екі кубтан тұрады деп есептеуге болады. Сондықтан мұндай параллелепипедтің оның массалар центрінен өтетін және үлкен жағына пернендикулар бағытталған оське қатысты инерция
моменті
InU кубтың қабырғаларына параллель және массалар
центрінен жарты қашықтықта a / 2 орналасқан оське қатысты кубтың екі еселенген инерция моментіне тең:
a 2
InU
2.Ik
2Ik 0 m. 2 . (6.16)
I k 0
кубтың массалары центрінен өтетін оське
қатысты инерция моменті;
m а қабырғалы кубтың массасы.
(6.16) Өрнекті қорытуға Гюйгенс-Штейнер теоремасы қолданылады. Бұл теорема массалар центрі арқылы өтетін өске қатысты қатты дененің инерция момнтіе осы дененің алдыңғы оське параллель және одан R қашықтықта орналасқан оське қатысты инерция моментімен байланыстырады:
0
I I m.R 2
(6.17)
Айналма маятник үшін мына тербеліс периодтарын жазамыз: Бос рама үшін
Tp 2
. (6.18)
Айналу осьі бетке перпендикуляр куб үшін
Tk 0 2
. (6.19)
Айналу осьі массалар центрінен өтетін және үлкен бетке перпендикуляр параллепипед үшін
T 2 . (6.20)
Егер қондырғыда көрсетілген
I p , I k , I n
тербеліс
периодтарын өлшесек, онда (6.16)-(6.20) теңдеулерін қолдана отырып, бос раманың инерция моментін және маятник ілінген сымның бұралу модулін табуға болады
ma 2
I .
2
T
pT , (6.21)
n
k
p
p 2 T 2 T 2 2T 2
2 2ma 2
k T 2 T 2 2 T 2
. (6.22)
n p k
Енді айналма маятниктің көмегімен дененің I инерция моментін анықтауға болады. Ол үшін рамаға бекітілген дененің T тербеліс периодын өлшесек және инерция моментін мына формула бойынша есептесек жеткілікті:
ma 2
I
2
T T 2
pT
. T 2 T 2 2 T 2
. (6.23)
n p k
Достарыңызбен бөлісу: |