А. М. Саидов, Н. Д. Жангабылова, Б. Аманжол
жүктеу/скачать 1.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Элементтердің ӛзара орналасуы. Бұл белгілер құрылғының жеке
элементтерінің, түйіндері мен бӛлшектерінің кеңістіктік орналасуын сипаттайды. Мысалы, еден плиталарының ӛнеркәсіптік ғимаратта орналасуы негізінен кӛлденең, ал инертті материалдарды ерітінді бетон түйіндеріне беру галереясында әрқашан кӛлбеу аймақ болады. Элементтің немесе тұтастай құрылғының орындалу формасы, геометриялық пішін. Түйіндер мен бӛліктердің бірдей жиынтығы бар кӛптеген құрылғылар бар, оларды бірдей деп атауға болмайды, ӛйткені бірдей түйіндердің ӛзіндік дизайн ерекшеліктері болуы мүмкін. Мысалы, темірбетон бағанының немесе қадалардың кӛлденең қимасының пішіні дӛңгелек, шаршы, тікбұрышты және т.б. болуы мүмкін, дегенмен олар бірдей материалдардан (монолитті бетон және арматура) жасалған. Құрылғының ерекше геометриялық формасы сонымен қатар оның ерекшеліктерін сипаттай алады, мысалы, конустық немесе пирамида тәрізді қадалар белгілі бір топырақ жағдайларында жүктеме кезіндегі жұмыс сипаттамаларына сәйкес цилиндрлік беті бар қадаларға қарағанда әлдеқайда тиімді; ілулі қадалар үшін шеңберге қарағанда квадрат немесе тіктӛртбұрыш тиімді болады. Элементтер арасындағы байланысты орындау формасы. Құрылғы элементтері арасындағы байланыс формасы бүкіл құрылғының сипаттамаларына айтарлықтай әсер етеді. Мысалы, бағандар мен тіректер немесе бағандар мен іргетастар арасындағы қосылыстар топсалы немесе қатты қысылған тізбектер арқылы жасалуы мүмкін. Бұл ғимараттың осы элементтерінің кӛлденең қималарының геометриялық ӛлшемдеріне айтарлықтай әсер етеді Элементтердің параметрлері және басқа сипаттамалары және олардың ӛзара байланысы. Бұл белгі құрылғының жеке элементтерінің, түйіндері мен бӛлшектерінің геометриялық ӛлшемдерінің байланысын сипаттайды. Бұл, атап айтқанда, осы қатынастарды сипаттайтын математикалық ӛрнектерді қамтиды. Мысалы, Арка конструкцияларының құрылымы алгебралық теңдеумен сипатталады, оған аралықтың ұзындығы мен арка кӛтергішінің жебесі параметрлер ретінде кіреді. Бұл параметрлер арасындағы байланыс арканың жүк кӛтергіштігіне де, оның массасына да айтарлықтай әсер етеді. 94 Элемент немесе құрылғы тұтастай жасалған материал; элемент функциясын орындайтын орта. Егер құрылғының жекелеген элементтерінің, бӛлшектері мен тораптарының материалы оның жұмыс қабілеттілігіне және ӛнертабыстың техникалық нәтижесіне қол жеткізуге әсер ететін болса және оны басқасымен еркін алмастыруға болмайтын болса, онда оны ӛнертабыстың Елеулі белгілерін тұжырымдау кезінде ескеру қажет. Мысалы, металл ағаш фермаларын салу кезінде оның созылу деформациясын бастан кешіретін элементтері металлмен (кӛбінесе арматуралық шыбықтар түрінде), ал сығымдалған элементтер ағаштан жасалады. Бұл жағдайда ферманың созылған элементтерінің материалын ағаштан металға ауыстыру техникалық нәтижеге қол жеткізуге, яғни ферманың жүк кӛтергіштігін арттыруға және үлкен аралықты жабуға айтарлықтай әсер етеді. Сонымен қатар, мысалы, 4 м аралықтағы ағаш арқалықты металл Арқалыққа ауыстыру қарапайым құрылымдық материалды таңдау болып саналуы керек. Ғимараттың іргетасы астындағы топырақ негізі-ол тұрған орта. Қалыпты жағдайда бұл ортаны ғимараттың элементі деп санауға болмайды. Бірақ егер ғимараттың құрылысы алдында топырақ негізі, мысалы, тығыздалса, онда бұл орта ғимараттың элементі болып саналуы керек. Ӛнертабыс объектілері ретіндегі әдістерге материалдық объектілердің кӛмегімен материалдық объектілерге іс-әрекеттерді орындау процестері жатады. Егер әдіс бірнеше әрекеттерді қамтыса, онда процесті тек ӛзара байланысты әрекеттер жасай алады. Бұл жағдайда әдіс белгілерінің қатарында олардың реттілігін, бір мезгілде немесе басқа жолмен, оның ішінде әртүрлі әрекеттер режимдерінің ӛзара байланысы, алдыңғы әрекеттен келесіге ӛту шарттары түрінде кӛрсету арқылы осы әрекеттердің ӛзара байланысын сипаттайтындар болуы керек. Ӛнертабыстың объектілері ретінде әдістердің үш тобы бар: - ӛнімдерді (бұйымдарды, конструкцияларды, заттарды және т. б.) дайындауға бағытталған тәсілдер; - материалдық әлем заттарының жай-күйін ӛзгертуге бағытталған тәсілдер (басқару, реттеу, тасымалдау және т. б.); - материалдық әлем объектілерінің жағдайын анықтау әдістері (ӛлшеу, диагностика және т.б.). Әдістерді сипаттау үшін келесі белгілер реттеледі: - әрекеттердің немесе әрекеттер жиынтығының болуы; - мұндай әрекеттерді уақытында орындау тәртібі (дәйекті, бір уақытта, әртүрлі комбинацияларда және т. б.); - іс-қимылдарды жүзеге асыру шарттары (режимі) заттарды (бастапқы шикізатты, реагенттерді және т.б.), құрылғыларды (жабдықтарды, айлабұйымдарды, құралдарды, аспаптар мен ӛлшеу құралдарын және т. б.) пайдалану. жүктеу/скачать 1.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|