А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5.1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Көкек мүгi және оның көбеюi
- Ашықтұқымдылар
| 26
Мүктер бөліміне көпшілігінде ма ңыз- ды екі мүше – сабақ пен жа пырақтары бо- латын өсімдіктер жатады. Алайда мүктердің арасында денесі тек спорангийі бар жасыл пластинадан тұратын қарапайым формала- ры да кездеседі. Мысалы, бауыр мүктер. Олар да жоғары сатыдағы өсімдіктерге жатады. Бауыр мүктерінің вегетативті дене құрылысының қарапайымдылығы, олардың ерте пайда бол- ғанын көрсетеді. Маршанциялар – бауыр мүктер класына жатады (102-суретті қараңдар). Мүктер – құрлықта өсуге бейім делген ал- ғашқы өсімдіктердің бірі. Бірақ оларда өткізгіш және тірек ұлпалары қалыптаспады. Сондық- тан мүктер аласа болады, тек ылғал жер лерде өседі. Олардың тамыры болмайды. Кейбірінде тамырдың қызмет ін ризоидтар атқарады. Ри- зоид – бірнеше жасушалардан тұратын жіңішке жіп тәрізді сыртқы қабықтың өсіндісі. Ризо- ид арқылы өсімдік топырақтан суды және онда еріген минералды заттарды бойына сіңіреді. Мүктер спорангийде жетілетін споралар арқылы көбейеді (18-сурет). қырықбуындар және плаундар бөлімі – бұл жоғары споралы өсімдіктер. Көпжылдық шөптесін өсімдіктер мен шала бұталар олардың қазіргі өкілдері. қы рықжа пырақтар жоғары споралы өсім- діктерге жатады. Олар ертеде жойылып кеткен риниофиттерден пайда болуы мүмкін. Қырық- жапырақтәрізділер ге ұсақ шөп тесін өсімдіктер болуына тамыр сабақтың пайда болуы, өткіз гіш және тірек ұлпа ларының қа лып тасуына мүм- кін дік берген жоқ. 300 млн-дай жыл бұрын ұзындығы 100 метрге дейін жететін алып қырықжапырақтар өсті. Олар дың көбісі жой- ылып, таскөмір қорын түзді. Қазақстан аумағындағы барлық қырықжапырақтәрізді- лер – көп жыл дық шөпте сін өсімдіктер. Бі рақ Ав стра лияның реликтілік ормандарында ағаш- 18-сурет. Көкек мүгi және оның көбеюi: 1 – аналық өсiм дiк; 2 – аталық өсiм дiк; 3 – мүктiң спора арқы лы көбеюi; 4 – қақ па ғы ашыл ған қа у а шақ; 5 – жас мүктің өcкiншеci 1 2 3 4 5 Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 27 тәрізді қы рық жапырақтар қазіргі кезде де өседі. Мүктәрізділер мен қырықжапы- рақ тә різділер споралы өсім діктерге жа- тады. Сондықтан олар ға көбею мү шесі – спорасы бар спорангий тән (19-сурет). Ашықтұқымдылар – көбею мү шесі ре тінде алғаш рет тұқымы, сондай-ақ нағыз мықты тамыры қалыптасатын өсімдік бөлімі. Ашықтұқымдылар дың шығу тегі – жойылып кеткен тұқым- ды қырықжапырақтар бол ды. Сонымен қатар көптеген ежелгі ашық тұқымдылар да жойылып кетті. Қазіргі ашықтұқымды өсімдіктер, негізі нен, қылқанжапырақтылар класы- нан тұрады. Оларға шырша, қарағай, балқарағай, арша және т.б. ағаштар жатады (20-сурет). Өсімдіктер дің осы бөлімінің маңызды ерекше лігі – көбею мүшесі ретінде тұқымының пайда болуы. Спорасы бар спорангий жойылып, оның орнына тұқымы бар бүр пай- да болады. Қылқанжапырақтылар класының маңызды белгісі – ерекше инетәрізді жапырақтары – қылқаны болып табылады. жүктеу/скачать 5.1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|