Адамныњ этномѕдени даму мѕселелері
В.В. Столиннің «Тұлғаның өзіндік қатынасын зерттеу» сұрақнамасы
жүктеу/скачать 487.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Шкала 2
- Шкала 4- өз
- Шкала 6
- Шкала 8
| 3. В.В. Столиннің «Тұлғаның өзіндік қатынасын зерттеу» сұрақнамасы
Моно және полиэтностық топтардағы студенттердің өз өзіне қатынасын анықтау мақсатында біз В.В. Столинннің «Тұлғаның өзіндік қатынасын зерттеу» сұрақнамасын алдық. Сұрақнаманы жасау үшін тоғыз өлшем алынған. Олар өзіндік қатынасты өзіндік «Менге» сезім ретінде сипаттайды. 1)«Меннің» саналығы 2)Өз өзін сыйлау және өзіндік сенімділік 3)Өзіндік басқару және «Меннің» реттілігі 4)Басқалардың үміттері 5)Шартсыз өзіндік қабылдау 6)Өз тұлғасының құндылығын уайымдау 7)Өзіндік «Менмен» байланыс сезімі 8)Өзіндік түсінбеушілік, «Меннің» даулығын сезіну 9)Өзіндік айыптау сезімі Осы тоғыз өлшем тоғыз шкалаға бөлінген: Шкала 1-ішкі шынайылық. Шкала 11 пунктен тұрады. Шкаланың төмен көрсеткіштері «Меннің» терең түсінелітінінің көрсеткіші. Жоғары мағыналар жабық және өзі жайлы мәліметті құпияда сақтау. Шкала 2- өз- өзіне сенімділік 14 пунктен тұрады. Шкаланың жоғары көрсеткіштері өз - өзіне сенімділікті көрсетеді. Төменгі көрсеткіштер өзіндік қанағатсыздықты көрсетеді. Шкала 3-Өзіндік басқару -12 пунктен тұрады. Белсенділіктің көзі адамның өзі екенін көрсетеді. Жоғары көрсеткіштер адам өзіндік «Менін» анық сезінетінін көрсетеді. Төменгі көрсеткіштер адамның өзіндік «Мені» уақытша жағдайларға тәуелді екенін көрсетеді. Шкала 4- өз - өзіне қатынастың айнасы-11 пунктен тұрады. Жоғары көрсеткіштер субьектке оның тұлғасының басқалар алдындағы дәрежесінің жоғары екендігін көрсетеді. Төмен көрсеткіштер кері сезімдерді күту үмітімен байланысты. Шкала 5 - өзіндік құндылық-14 пунктен тұрады.Жоғары көрсеткіштер өзіндік «Менге» қызығушылықты көрсетеді. Шкала өзіндік «Меннің» бағасын көрсетеді. Төменгі көрсеткіштер өзінің рухани «Менін» дұрыс бағаламауды көрсетеді. Шкала 6- өзіндік қабылдау-12 пунктен тұрады. Жоғары полюс өзіне достық қатынасты көрсетсе, төменгі полюс өзіндік қабылдаудың төмен дәрежесін көрсетеді. Шкала 7 - өзіндік байланыс-11 пунктен тұрады. Жоғары көрсеткіштер Мен- концепцияның ригидтілігін білдірсе, төмен көрсеткіштер кері тенденцияларды айқындайды: өзіндік өзгеріске ұмтылыс,өзі жайлы идеальді көрініске ұқсастыққа ұмтылыс. Шкала 8-ішкі даулық -15 пунктен тұрады. Жоғары көрсеткіштерішкі даулардың бар екендігін көрсетеді. Төмен көрсеткіштер мәселелерді жоққа шығаруға тырысу, жабық болу. Шкала 9- өзін-өзі кінәләу -10 пунктен тұрады. Жоғары көрсеткіштер интрапунитивтілікті көрсетеді. Шкала жағымды жақтардың жоқтығының себепшісі болып табылады. Зерттелінушіге 110 пункттен тұратын тестік буклет және жауаптардың стандартты бланкі беріледі. Әдістеме екі жауаптан тұрады: “келісемін”, “келіспеймін”, олар зерттелінушімен бланктің керекті жерінде белгіленеді. Шкалалық мағыналар арнайы трафареттің кілтімен бланкіге қою арқылы есептелінеді. Осындай шикі балдар арнайы кестемен стандартты бағаларға -“қабырғаларға” көшіріледі. Зерттелушінің өзіне, ұлтына, мәдениетіне эмоциялық-бағалық қатынасы – жалпы адамның (этнофордың) өзіне немесе өз тұлғасының, іс-әрекетінің жеке жақтарына т.с.с қатынасын көрсетеді және өзіндік сыйлауда, өзіндік намыс сезімінде, өзіндік бағада және қызығушылықтар деңгейінде көрінеді. Екінші компоненттің негізін өзіндік сыйлау немесе өзіндік намыс,өзіндік құндылық сезімі құрайды. Өзіндік сыйлау – бұл өз күші мен мүмкіндіктеріне сенім. Ол қандай да бір ауданмен байланысты емес және тек бағаны емес, сонымен қатар адамның өз - өзіне жалпы қатынасын көрсетеді. Өзіндік сыйлау- бұл өзіндік қабылдау, өзіне маххабат. «Өзіндік баға» ұғымына, атаудың өзінен көрініп отырғандай, бірінші планға дәл бағалау компоненті шығып отыр. Өзіндік бағалау – адамның өзін жалпы (жалпы өзіндік баға) және өз тұлғасының жеке жақтарын, іс-әрекетін, басқа адамдармен қатынастарын бағалауы. Өзіндік бағалау тұрақты бола алады, яғни әртүрлі жағдайларда ұзақ уақыт бойы сақталып отыратын және тұрақсыз. Даму үшін тұрақты және тұрақсыз өзіндік бағаның саналы үйлесілімділігі өте маңызды. Сонымен, жағдайдың шарттарының өзгеруінде тұрақты өзіндік бағаның сақталып отыруы, іс-әрекеттің және ондағы өзіндік жетістіктің жарамды жүзеге асуына кедергі келтіреді. Өзіндік бағаның күшті тұрақсыздығы «качели» бейнесіцндегі толқуларды тудырады- өзі жайлы көріністің ең биігінен ең кішкенесіне дейін. Адамзат тарихының қайғылы беттері осы ұғыммен байланысты. Халықтар мен мемлекеттер арасындағы ресурстар үшін саны жоқ соғыстар өзінің ұлттық(этностық) ерекшеліктері мен және өз қарсыластарының екінші деңгейлігінің басымымен жүргізілген. Фашизм идеологиясы осыған дәлел. Өзіндік баға қажеттіліктер деңгейімен, яғни адам өз алдына қоятын мақсаттардың деңгейінің қиындығымен тығыз байланысты ; ол оның қай жетістіктерді сәтсіз деп, ал қайсысын сәтті ретінде қабылдайтынын анықтайды. Нақты іс-әрекетте өзіндік баға және қажеттіліктер деңгейі жеткілікті орнатыла алады. Сондықтан нақты іс-әрекетке қатысты өзіндік баға және қажеттіліктер деңгейі жайлы – жоғары, орташа және төмен деп айтуға болады. Осы жағдайларда өзіндік бағаның адекваттылығы жайлы айтуға болады. Өзіндік баға, егер ол адамның іс-әрекетінің қандай да бір іс-әрекеттегі шынайы сәттілігіне сәйкес келетін болса, адекватты болып табылады. Адеватты емес өзіндік баға, іс-әрекеттің сәттілігіне сәйкес келмеген жағдайларында болады. Адеватты емес өзіндік баға көтермелі( субьект өзінің актуалды мүмкіндіктерін көрнекті көтерген кезде) және төмендетілген (ол оларды төмендеткен кезде). Сонымен қатар адекватты емес көтеріңкі және адекватты емес төмен өзіндік баға– жалпы дамудың және қандай да бір іс-әрекеттің сәттілігінің күшті тежеткіші болып табылады. Егер адам(этнофор) көтеріңкі өзіндік бағада болса және өз алдына аса жоғары, мақсаттың шынайы мүмкіндіктеріне сай емес мақсаттарды қойса, ол еріксіз сәттілікпен сәтсіздікке соқтығады. Мұндай уайымдар өте ауыр және олардан қашу үшін, ол өзіннің өзіндік бағасын төмендете отырып реттеу керек, немесе ең алдымен өз-өзіне бұл басқа адамдардың әділетсіздігінің әсерінен кездейсоқ пайда болды деп, сәтсіздікті қалайда қамтамасыз ету керек; ерекше күрделі жағдайларда ол өзіндік сәтсіздікті шеттетіп, байқамауға тырысады. Көбінесе бұл өзі үшін ерекше қорғаныс механизмдерінің әсерінен санадан тыс жүреді. Өз өзін төмен бағалау кезінде, тез жүзеге асатын мақсаттарға жетуде перспективті даму зонасы жоғалады. Бірақ мынаны түсіну маңызды, жоғары немесе төмен өзіндік баға жайлы нәтижелері қандай да бір үлгімен, эталонмен анықталатын, тек нақты қандай да бір іс- әрекетке қатысты айтуға болады. Тұлғаның дамуы үшін оптималды болып өзіндік сыйласымның, жалпы өзіндік бағаның жоғары деңгейі табылады. Өзіндік сыйласым деңгейі жоғары адам–бұл өзіндік намысы бар, өз-өзіне сенімді, өзін басқалар арқылы жүзеге асырмайтын, өзіндік мүмкіндіктері мен талпыныстарын жүзеге асыру арқылы нақтылайтын адам. Керісінше, өзіндік сыйласымныі төмен деңгейі, өзіндік кемшіліктің сезімімен, өзіндік махаббаттың ауырлығымен, өзін басқалар арғылы нақтылауға талпыныспен сипатталады. Төмен деңгейлі өзіндік көрінісі бар адамдар көбінесе қоршаған ортаның түкке тұрғысыз қалжыңын ауыр қабылдап, және олардың сынын одан да тіке қабылдайды. Олар түкке тұрмайтын өкпеге, тайталасқа бейім болады. Олар үшін басқа адамдардың алдында өз тұрақсыздықтарын көрсету үнемі қорқыныш туғызады. Әдістемені жүргізгеннен кейін, алған мәліметтердің нәтижесін кестеге орналастырдық. жүктеу/скачать 487.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|