1
2
3
4
|
1 0
10
10 S1
10
|
1
2
|
10
10
|
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
|
9
9
9
9
9
9
9
8
8
8
8
8
7
7
7
7
7
7
7
6
6
|
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
|
9
9
9
8
8
8
8
7
7
7
7
7
6
6
6
6
6
|
|
|
20
21
22
23
24
25
|
5
5
5
5 S2
5
5
|
а) Q критерийнің эмперикалық мәнінің формуласын есептейміз. Q эмп=S1+S2=4+6=10
ә) Q критериннің критикалық мәнін анықтаймыз (кесте бойынша)
Q кр 7/ Р≥0,05 Q эмп = Q кр
9/ Р≥0,01
Яғни Но-теріске шығарылып Н, қабылданады
Жауап: Зерттелуші топтардың дәстүрлі мәдениет шкаласы мәліметтері арасында маңызды айырмашылық бар және ол статистикалық мәнділік деңгейіне еркін жетеді. (Р. 001)
5 кесте Поли және моноэтностық топ зерттелушілерінің "Қазіргі заман мәдениеті" шкаласы бойынша айырмашылықтарын анықтау.
№
|
Полиэтностық топ көрсеткіштері
|
№
|
Моноэтностық топ көрсеткіштері
|
1
2
3
4
5
6
|
7
7
7 S1
7
7
7
|
1
2
|
7
7
|
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
|
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
5
5
5
5
5
5
5
5
|
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
|
6
6
6
6
6
6
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
|
|
|
19
20
21
22
23
24
25
|
4
4
4
4 S2
4
4
4
|
а) Q критерийiнiң эмперикалық мәнiн анықтаймыз
Q эмп = S1+S2 = 6+7=13
ә) Таблица бойынша Q критикалық мәнін анықтаймыз.
Qкр 7/Р ≤ 0,05 Qэмп ≥ Qкр (Р ≤ 0,01)
9/Р ≤ 0,01
Яғни Но теріске шығарылып Н1 қабылданады.
Жауап: "Қазіргі заман мәдениет" шкаласы бойынша зерттелуші мәліметтері арасында маңызды айырмашылақ бар және ол статистикалық мәнділік деңгейіне жетеді. (Р ≤ 001 )
6 кесте. Поли және моноэтностық топ зерттелушілерінің "Динамикалық дамудағы мәдениет" шкаласы бойынша айырмашылықтарын анықтау
№
|
Полиэтностық топ көрсеткіштері
|
№
|
Моноэтностық топ корсеткіштері
|
1
2
3
4
5
|
10
1 0
10
10 S1
10
|
|
|
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
|
9
9
9
9
9
9
9
9
9
8
8
8
8
8
7
7
7
7
6
6
|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
|
9
9
9
8
8
7
7
7
7
7
7
6
6
6
6
6
6
6
|
|
|
19
20
21
22
23
24
25
|
5
5
5
5
5
5 S2
5
|
а) Q критерийнiң эмперикалық мәнiн есептейміз
Q эмп =S1 + S2 =5+7 =12
ә) Таблица бойынша Q критикалық мәнiн анықтаймыз
Q кр 7 ≤ 0,05 Q эмп ≥ Qкр (Р ≤ 0,01)
9 / Р ≤ 0,01
яғни Но терiске шығарылып Н1 қабылданады.
Жауап: Динамикалық дамудағы мәдениет шкаласы бойынша зерттелушілердің мәліметтері арасында маңызды айырмашылық бар және ол статистикалық мәнділік деңгейіне жетеді (Р ≤ о,о1 )
Эксперименттік бойынша тұжырым
Моно және Полиэтникалық мәдениет жағдайында өмір сүріп отырған адамның ұлттық сипатта дамуына қоғамдық өмірдегі өзгерістер әсер етеді әсіресе біздің полиэтникалық қоғамда өшіп жатқан экономикалық, әлеуметтiк-саяси мәдени демографиялық және басқа да процестер елiмiзде өмiр сүрiп жатқан барлық халықтардың ұлттық сана сезiмдерiнiң көтерiлуiмен түсiндiрiледi. Жеке бiр адамның және этностың этникалық сана сезiмiнiң деңгейi көп ұлтты қоғамның әлеуметтiк психологиялық және атмосферасын белгiлi бiр дәрежеде анықтайды. Этникалық сана сезiмдердiң құрылымы, этникалық эдентификация өз "Менiң" бастан кешiруi, әсерленуi өзiндiк қатынасты белсендiру, этнорухани мәдениетке ұлттық тiлге, халық творчествасына, дiнiне, әдет-ғұрпына мәдениетiне деген психологиялық орнықтылық сияқты белгiлермен анықталады. Этно факторлардың мәндi өсуi этникалық сана сезiмдердi күшейтедi. Этникалық сезiмдер индивидуалды қасиеттердiң және интеграцияланған индивидуалдықтың дамуының жүйелi орындайды әрi реттейдi.
Полиэтникалық жағдайда этникалық толеранттылық мәселесi де мәндi. Басқа этникалық мәдениеттердi қабылдау, силау үшiн ең алдымен өзiнiң мәдениетiңдi қабылдау силау оның позитивтi құндыц екенiн ұғыну оған идеген сенiмдiлiк басқа мәдениетпен жиi байланысқа түсу мiне осындай жағдайлар мәдени аралық толерантылықтық негiзiн құрайды. Мәдениет адам творчествасының өнiмi. Мәдениет жеке әлеуметтiк-экономикалық формацияда этникалық, ұлттық таптық, ьоптық мәдениет ретiнде дамиды. Мiнез-құлықтағы өзгерiс мiндеттi түрдегi мәдениеттегi өзгерiстi бiлдiредi. Әрбiр мәдениеттiң өзара әрекеттi олардың өзара рефлексиясымен өзара бейнелеулерi үшiн жағымды жағдайлар жасайды. Адамның қоршаған ортамен қатынасында адамзат бiрлестiгiнiң мәдени құндылықтары потенциясы байқалады. Ол медиатор белгiлi сөз символ, саят жоралар, этномәдени белгiлер, олар сонада халықтың тiршiлiк әрекетiнiң дамуымен ұйымдастыру тәсiлi жайлы бiлiм ретiнде белгiленiп болмысты жалпылап бейнелейтiн мәнге айналады. Солар арқылы ғана табиғи психикалық формалар идеалды адам қабiлетiне айналады. Нәтижесiнде индивид өз мәдениетiн меңгередi: мiнез-құлық мәдениетi, ойлау мәдениетi, сөз мәдениетi, психикалықтың реалды (табиғи) формасы идеаклды мәдени формасы бола бастайды. Бұл формалардың маңыздылығы поли және моноэтностық топтағы қарым-қатынас мәдениетiнiң ерекшелiктерiнiң психологиялық маңызын анықтайды.
Жалпы эмпирикалық зерттеулер нәтижелерін сандық және сапалық талдау нәтижесінде жұмыстың мақсат-міндеттеріне сай іріктелініп алынған әдістемелерді жүргізу мен оларды өңдеу, болжамдардың статистикалық сенімділігін тексеру нәтижесінде болжам толығымен дәлелденіп, тамамдау жұмысы өз мақсатына жетті деп айтуға толық негіз болады.
Достарыңызбен бөлісу: |