Адамныњ этномѕдени даму мѕселелері
жүктеу/скачать 487.5 Kb.
|
| 4. Эгоцентризм.
Эгоцентризм-айналадағы болып жатқанды ескермей,адамның зейіні мн ойлауын тек өзін ғана бағыттауы арнауы.Эгоцентризм (лат ego – мен, centrum-шеңбер орталығы) өз мүдделерін ғана деттеген индивидтің тіпті ақпарат өз тәжірибесіне қарама-қарсы келіп тұрғанда да қайсы бір объектіге,пікірге не түсінікке қатысты өзінің бастапқы танымдық ұстанымын өзгерте алмаушылығы эгоцентризмнің түпкі негізі субъектінің басқадай қарама-қарсы көзқарас болуы мүмкін екендігін түсінбуі,басқа адамдардың психологиялық ұйымдастырылуы өзінікіне барабар дегн имплицитті снмілік болып табылады.Эгоцентризмнн арылту дцптрацияға дгн қабілеттілікті біртіндеп дамыту арқылы жүзге асырады.Эгоцентризм балалық кезеңінде нғұрлым айқын көрініп негізінен 12-14 жасқа қарай қалады.Эгоцентризімнң бр шама күшеюі қартайғанда да, байқалады.Нақты зерттеулрде эгоцнтризімнің әрқилы түрлері сараланады. 1.Қабылдау және ойлау процестерімен сипатталатын танымдық эгоцентризм. 2.Өзінен басқалардың моральдық іс-қимылы мен қылықтарының негіздерін ұғына алмаушылықты көрсететін моральдық эгоцентризм. 3.Субьктінің басқа адамдарға ақпарат беруі кезіндее тезаурустардың,ұғымдардың мағаналық толымдығын жән т.б.Елмеушіліктен көрнтін коммуникативтік эгоцентризм.Бұл салалардың әрқайсысында эгоцнтризмнн арылтуды бір-бірінн тәуелсіз тұрғыда жүзеге асыруға болады. Этноцентризм дегеніміз не? У.Самнердің көзқаратары. Халыөтардың салт-дәстүрлері туралы өзінің классикалық кітабында У.Самнер алғашқыладың бірі болып этноцентризмге анықтама берді.Ол этноцетризмді техникалық атау деп ұқты, Этноцентримде әркім өзінің тобын бәрінің орталығында деп санап топ өзінің абырой-мақтанышы мен атақ-даңқын қастерлейді де басқа топ мүшелеріне жек көрушілік пен қарай отырып, өздерін бәрінен жоғары санайды. У.Самнердің пікірінше этноцентризмнен топтардың провинциалимі және көзқарастарымен мәдениеттің тарлығы байқалады. Этноцентрлік тұлға өз мәдениетін қабылдауда ... Этноцентримге өзінің тобына деген жағымды құрылымдары мен бөлек әлеуметтік топтарға жағымсыз құрылымдарын қамтиды. Өз анықтамасының дұрыстығын дәлелдемек болып, У.Самнер өз топ мүшелеріне дұрыс көзқарас тудырып, ал басқа топтағылардың намысына тиіп беделін түсіруге дайын тұратындықтарын этнографиялық мәліметтер келтіреді. У.Самнердің пікірінше этникалық топтар басқаларда өздерінің құндылықтарына сүйене отырып бағалайды. Осы бағалаудың негізіне сүйенсек онда барлық халық этноцентрлік болып табылады. Ол құндылықтар өлшеу бірлігінің рөлін атқарады. Ұзақ уақыт бойы салыстырмалы түрде оқшауланып өмір сүрген этникалық топтарда этноцетризм күштірек байқалады. Мұндай топтардың өкілдері өздерінің мінез-құлық шаблондарын - дұрыс және табиғи деп, ал барлық ауытқуларын –қате деп әрі табиғи емес деп бағалайды. Этноцентризмде өз тобының мүшелерін нағыз адам деп, ал бөтендерді жағымсыз яғни варварлар, жабайылар және т.б. ретінде сипаттап, оларды аморальді және күлкілі тіршілік иесі деп қарастырады.Этноцентризм бөтен мәдениеттің киелі және культ немесе табудың заты болып табылатын кейбір элементтеріне ерекше ықпал етеді. Мұнда ең алдымен діни және басқада символдар туралы, отбасылық және басқада құндылықтар жайлы сөз болып тұр. Мысалы, күйеуі тірі болса тура әйелі онымен ажырасып екінші бір адамға тұрмыс құруға рұхсат беретін даниялықтарды қытайлықтар жағымсыз бағалайды. Әр түрлі ұлттар мен этностардың өкілдері басқа этностың өкілдерін жеке құндылықтар жүйесі позициясында қабылдайтындықтан осы этностарды бағалауда әр этникалық топтардың оларға деген көзқарастары әр түрлі болып келеді. Мысалы, армяндықтарды орыстар, француздар, түріктер, арабтар өздерінің түрлі құндылықтарымен этолондары арқылы салыстыра отырып әрқайсысы әр түрлі қабылдап әр түрлі баяндайды. Этноцентризмнен жеке және сонымен ұқсас расоцентризм кездесетіндіктен адамдар бір уақытта әрі этноцентрист, әрі расоцентрист бола алады. Мұндай адамдар неміс фашисттері ішінде көп болған. Олар өздерін армицстер және германдықтар ретінде санап, осы екі аспект арқылы басқалардан асып түсетіндіктеріне сенімді болды. жүктеу/скачать 487.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|