Адамныњ этномѕдени даму мѕселелері
жүктеу/скачать 487.5 Kb.
|
| 5. Этностық стереотиптер.
Этностық стереотиптер- Әртүрлі этностық қауымдастықтардың өкілдріне тән моральдық,ақыл-ой,дене күш қаситтр туралы біршама орнықты түсніктер.Этностықм стереотиптердің мазмұнында,әдетте көрсетілген қасиеттер туралы бағымбаушылық пікірлр жинақталған.Бұған қоса,этностық стереотиптердің мазмұнында сол ұлт өкілдеріне қатысты іс-қимыл жөнінде нұсқамалар да,болуы мүмкін.Этностық стеротиптің мазмұнындағы бір шама тұрықты негізді осы халық өкілдерінің сырт келбеті туралы,оның тарихи өткені туралы, өмір салтының рекшліктері мен еңбек машықтары туралы түсініктер кешені және осы халықтың комуникативтік және моральдық қаситттері туралы бір қатар өзгерме пайымдауларды саралай білу керк.Бұл сапалық қасиеттерді бағандаулардың өзгергіштігі ұлтаралық және мемлетаралық қарым-қатыастардағы жағдайлардың өзгрмелілігмен тығыз байланысты.Этностық стереотиптрдң шындық болмысқа сәйкес болуы неғайбіл одан да гөрі этностық стреотиптр халықтардың қарым-қатынасының бұрығы жән қазргі жағымды н жағымсыз тәжірибесін,әсресе бұл халықтар неғұрлым белснді қарым-қатынас жасаған салалардың (сауда,ауыл шаруашылығы жән т.б.)тәжірибесін бйнлейтін ест ұстаған жөн. Қазіргі таңда халықаралық қатынасты құру практикасы үшін осы қатынастың бұқаралық тұрмыстық санада бейнелену формасы ретіндегі этникалық стереотипті зерттеу ерекше маңызды болмақ. Әлеуметтік және этнопсихологиялық әдебиеттерде этникалық стереотиптер , ең алдымен әр түрлі этникалық қауым өкілдеріне тән салыстырмалы түрде тұрақты болып келетін моральды ақыл-ой және физикалық сапалары ретінде анықталады. Сондай-ақ белгілі бір қасиеттер жинақталып қана қоймай, оларға деген құндылықты қатынастары да болады. Этникалық стереотиптер сондай-ақ адамның белгілі бір халықтарға қатынасы әрекетінің алдын-ала белгіленуін де қамтиды. Олардың барлығында этникалық өзіндік сананың құамды элементі ретінде өзінің бір этникалық қауымға жататындығы мен өзінің басқа этникалық қауымдастардан өзгешілігін сезінуге мүмкіндік беретін ұжымдық көзқарастар ретінде қарастыруға болады. Шиеленіс жағдайында топтар арасында өрістік бейнелер құралады. Т.Стефаненконың дәлелдеуінше өрістік бейнелер де әр этникалық топ өздерінен позитивті салаларды көріп, ал дұшпандарына негативті салаларды жүктейтін шиеленіс кезіндегі стереотиптерді түсіндіреді. Олай болса, стереотиптер қарама –қарсылық формасындағы топ аралық бөлектенудің индекаторы болып табылады. Бұл психологияда сипаттамасын «айналық бейне» феноменінің көрінісі. Бұлар өздерінің этникалық тобын жоғары моральды деп, ал бөтен топтарды агресивті қауіп төндірушілер ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Осыларға байланысты психологияда этностереотиптердің екі түрін бөледі: Автостереотиптер мен гетеростереотиптер. Автостереотиптер дегеніміз – бұл басқалар үшін өзінің этникалық тобының бейнесі. Респонденттер бұл орайда өздерінің этникалық топтарын бағалай отырып онысын басқа топтарға білдіргісі, көрсеткісі келеді, соған орай өздерін қабылдағандарын қалайды. Гетеростереотиптер – басқа этникалық топ туралы жағымды және жағымсыз бейнелер. Бұл сондай-ақ өзінің қатынасын жариялау болып табылады. Егер автостереотиптер жағымды түрде болса, гетеростеретиптер әрі жағымды, әрі жағымсыз немесе нейтралды болып келеді. Г.У.Солдатованың айтуынша, стереотиптер – бұл бір уақытта әрі проекцияның әрі шынайы айырмашылықтардың нәтижесі. Сондықтанда автостереотиптерге мәдени «құпталған» бегілер тән болса, гетеростереотиптер жағымсыз сапалар үшін резервуар болып табылады. Дегенмен, автостереотиптер мен гетеростереотиптерді автономды бірліктер деп анықтауға болмайды. Олар біртұтас құрылымның, әсіресе және топтық сананың компоннті болады.Этностық стреотип адамдардың арақатынастарын және қатыныстарын біріктіретін әлеумттік және психологиялық тәжірибе.Соның нәтижесінде жаратылысы бойынша тұрақты,эмоциялық,психикалық құрлымдықтар әлеумттік бйнлрді сезім деңгейіне жетізді.Жалпы этностық стеротип осылай бейнлнді. жүктеу/скачать 487.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|