Ахмеди ысқАҚов қазіргі қазақ тілі морфология


-дайын, -дейін (-тайын, -тейін)



бет159/185
Дата01.06.2022
өлшемі2.43 Mb.
#458875
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   185
Ахмеди ыс А ов азіргі аза тілі морфология

-дайын, -дейін (-тайын, -тейін) жұрнактары да — аса өнімді жұрнактар. Бұл ж үрнақтар дай және -ы« деген қосымшалардан құралған қүранды жұрнақтар-Мысалы: Түлкідейін түн ңатып, Бөрідейін жол тартып

(Махамбет); Еділден асып айқара, Заулатты мені отар-ба, Жорғадайын іиайқала (Ж амбыл).





        1. -шалық (-ш а+лық), -шама (-ша-ғма) жұрнақта-ры сілтеу есімдіктерінен үстеу жасайды. Мысалы: осын-




  1. іиалың, осыншама, соншама, соншалық, мунша, мунша-лық т. б.




        1. Көсемшенің кұранды -лап, -леп (-дап, -деп, -тап, -теп) формалары косылған сөздің бәрі бірдей, әрине, үс-теу бола бермейді. Өте-мөте Еербалдық (етістікке тән жіктік форма қосылатын) жактық мағына білдіретін




      1. б. формалар үстеу болмайды. Олардың ішінен тек вербалдық мағына білдірмейтіндері ғана, демек, адвер-биалданған формалары ғана үстеуге жатады. Мысалы: Кырықтап, отыздап, жаяулап, темірлеп т. б.

        1. -шылап (-шілеп) жүрнағы. Бүл жұрнақбастап-к,ы -ша және -лап деген қосымшалардан құралған. Мы-салы: (сиыршылап, жылқышылап, Бейсеншілеп т. б.

        2. -қары (-кері) жұрнағы санаулы біраз сөздерге жалғанып үстеу жасанды. Мысалы: ішкері, сыртқары, тысқары, уіиқары т. б.

        3. -ын, -ін, -сын, -сін косымшалары тек біраз сөздер-ге ғана қосылып үстеу тудырады. Мысалы: қысын, жа-зын, жасырын, астыртын, үстіртін, ертеңгісін, кешкісін




      1. б.



    1. Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   185




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет