Ахмет Байтұрсынұлы. Тіл – құрал
و » харфін алып, үстіне « ُ
жүктеу/скачать 2.67 Mb. Pdf көрінісі
|
| و
» харфін алып, үстіне « ُ » (үтір) қойып, « ۇ » жасап отырмыз. Бұл жерде айтып ескертерлік бір сөз бар, ол мынау: жоғарыда айтып едік, « و » харфі дауысты «о» дыбысы мен жарты дауысты у дыбысы үшін- екеуіне бірдей жүреді деп. Солай бола тұрса да осы үшінші пунктдағы « ۇ » дыбысы мен жарты дауысты « و » дыбысы – екеуінің үні жақын болғандықтан, оңайлық үшін жарты дауысты « و » орнында « ۇ » харфін жұмсаймыз. Асылында дұрысы арабтың жарты дауысты « و » харфін қазақ тілінде де жарты дауысты дыбыс үшін жұмсау. Бұлай айту араб әліппесін оқытқанда, балаларды шатастырмасқа да жақсы. Бұл туралы мұғалімдер һәм басқалар не пікір айтар екен? Араб харфі тура келмейтін дауысты дыбыс: тазы, тары, жабы деген сөздерде: 1-нші сөзде, з-ның соңында, 2-нші сөзде р-ның соңында, 3-нші сөзде б-ның соңында естілетін дыбыс. Бұл дыбыс орысша «ы» харфімен жазылады. Араб харфінен бұл үшін жарты дауысты « ى » (й) харфін арнап отырмыз. Мұны алудағы мәніс: әуелі, бұл екі дыбыстың үндері жақын; екінші жарты дауысты « ى » (ы) дауысты дыбыстан соң һеш орнында естілмейді. Солай болған соң дауысты харіфден соң тұрған « ى » (й) харфін «ы» дыбысы шығар деп күдіктенуге орын жоқ. 4) Араб харфі тура келмейтін дыбыс: мен, сен, жем деген сөздерде: 1-нші сөзде м-нің соңында, 2-нші сөзде с-ның соңында, 3-нші сөзде ж-ның соңында естілетін дыбыс. Бұл дыбыс орысша «э» харфімен жазылады. 36 Бұл дыбысты бұрын « ى » харфімен жазушы едік. « ى » харфі екі дыбысқа тел болып тұр. Оны да амалсыздықтан теліп отырмыз; енді үшінші дыбысқа телу қаншама амалсыздық дегенмен өте қолайсыз. Әсіресе қолайыз болатын себібі: «э» дыбысының « жүктеу/скачать 2.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|