Аллоҳ суйган бандалар
жүктеу/скачать 1.18 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 9. Мукаммал исломий тарбия
| 7. Чиройли исм қўйиш
Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам кўрсатмаларини амалга оширган ҳолда мусулмон киши фарзандига энг гў- зал ва чиройли исм қўйиши керак. Абу Дардо разияллоҳу анҳу ривоят қилишича, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сизлар қиёмат куни ўзингиз ва оталарингизнинг исми билан чақириласиз. Шунинг учун чиройли исм қўйинглар”, деганлар 269 . Абдуллоҳ ибн Умар разияллоҳу анҳумо айтишича, На- бий саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Исмларингиз ичида Аллоҳ азза ва жаллага севимлироғи «Абдуллоҳ» ва «Абдураҳмон»- дир”, дедилар 270 . 8. Ақиқа Салмон ибн Омир Заббий разияллоҳу анҳу айтади: «Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бундай де- ганларини эшитдим: “Болага (туғилганида) ақиқа қилинади. Унинг номидан қон чиқаринглар ва (сочини олиш билан) ундан азиятни кетказинглар”» 271 . 268 Абу Довуд ривоят қилган. Шайх Албоний “Тахрижу ал-калими ал-тоййиб” китобида (124): “Санади Бухорий ва Муслим шартига биноан саҳиҳ”, деган. 269 Абу Довуд ҳасан санад билан ривоят қилган. 270 Муслим ривояти. 271 Бухорий «Ақиқа» китоби «Боладан озорни кетказиш» бобида ривоят қилган (“Фатҳ ал-Борий”, 9/590). Ўн учинчи сифат | Хотин ва зурриётнинг солиҳлигини тилаб дуо қилиш 199 Умму Курз Хузоийя разияллоҳу анҳо Пайғамбар саллал- лоҳу алайҳи ва салламдан ақиқа тўғрисида сўраганида у зот: “Ўғил болага иккита қўй ва қиз болага битта қўй сўйилади”, деб марҳамат қилганлар 272 . 9. Мукаммал исломий тарбия Бола тарбияси осон иш эмаслигини ота-оналар яхши билиш- лари лозим. Ёшликдаги тарбия боланинг келгусидаги ҳаёт тарзи ва хулқ-атворини белгилаб берувчи асосий омилдир. Шунинг учун тарбиячи, ота-она бўладими, ўқитувчи-устоз бўладими, тарбия ишига жиддий эътибор қаратиб, унинг қонун-қоидасига тўлиқ риоя этиши керак. Ўтмишда мусулмонлар фарзанд тарбияси учун энг илм- ли, гўзал хулқли, илм ва одоб беришда ўзига хос услуби билан ажралиб турган устоз-муаллимларни танлашар эди. Қуйида шулардан айрим намуналар келтирамиз 273 : • Айтишларича, Утба ибн Абу Суфён фарзандини тарбия- чига бераётиб бундай деган экан: “Болаларим тарбияси- ни аввало ўзингни ислоҳ қилишдан бошла. Болаларнинг кўзи сенинг кўзингга боғланган бўлади. Улар сен яхши деб билган нарсани яхши, сен ёмон деб билган нарса- ни ёмон дейдилар. Уларга ҳаким ва донолар ҳаёт йўли- ни, адиблар одоб-ахлоқини ўргат. Отангга айтиб бера- ман, деб уларни қўрқит, лекин менсиз жазола. Касалга ташхис қўймай туриб дори беришга шошилмайдиган табибдек бўл. Асло менинг кечиришимга суянма. Зеро, мен уларни сенга ишониб топширдим!” • Ибн Халдун “Муқаддима” китобида айтади: «Ҳорун ар-Рашид ўғли Аминни тарбиячи қўлига топширатуриб 272 «Сунан» асҳоблари ривоят қилган. Термизий саҳиҳ деган. 273 «Тарбияту ал-авлоди фий ал-ислом» китобига қаралсин (1/154-155). Аллоҳ суйган бандалар 200 бундай дейди: “Эй Аҳмар, мўминлар амири сенга ўз қалбини, жигарпорасини топширди. Унга меҳрибонлик кўрсат, уни сўзсиз ўзингга итоат этадиган қил. Унга мў- минлар амири белгилаб берган тартибда муомала қил: унга Қуръон ўқит, тарихдан хабардор қил, шеър ёдлат, суннатни ўргат, нутқ ва сўзлаш санъатини тушинтир, бемаврид кулишдан тий, унга фойда бўладиган ҳар бир соатни ғанимат бил, ақл-заковатини сўндириб қўядиган даражада уни хафа қилиб қўйма, айни чоғда жуда тал- тайтириб ҳам юбормаки, бекорчиликни ёқтириб қолма- син. Иложи борича ўзингга яқин тутиб ва мулойимлик билан уни тўғри йўлга сол. Агар мулойимликка кўнмаса, у ҳолда қаттиққўлликни ишга сол!” • Абдулмалик ибн Марвон ҳам ўғлининг тарбиячисига на- сиҳат қилиб, бундай деган эди: “Болаларга Қуръон ўргат- ганинг каби сидқни ҳам ўргат, уларни гўзал ахлоқли бў- лишга унда. Жасур ва олийжаноб бўлишлари учун уларга шеър айтиб бер. Уламолар ва ҳурматли кишилар билан ҳамсуҳбат эт. Одобсиз, пасткаш кишилардан ҳамда (ёмон хулқли) хизматкорлардан уларни узоқ тут. Одамлар ичи- да ҳурматини жойига қўй, холи қолганда тергаб-койиб тур. Ёлғон гапирсалар, таъзирини бер, чунки ёлғон бу- зуқликка, бузуқлик эса дўзахга етаклайди”. • Ҳажжож ўғилларининг муаллимига шундай деган: “Ёзишни ўргатишдан олдин сузишни ўргат, чунки ном- ларидан ёзиб берадиган кишини топсалар ҳам, ўринла- рига сузиб берадиган одамни топа олмайдилар”. • Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу Шом аҳлига ёзган мактубида бундай бир насиҳат ҳам бор эди: “Болаларин- гизга сузиш, ўқ узиш ва чавандозликни ўргатинглар”. • Донишмандлардан бири ўғлининг устозига деди: “Ол- ган илмларини мустаҳкам, пишиқ қилмай туриб, бошқа илмга ўтказма. Чунки икки илмнинг қулоқда тўқнашуви ва хаёлда тиқилиб қолиши фаҳмни чалғитади”. Ўн учинчи сифат | Хотин ва зурриётнинг солиҳлигини тилаб дуо қилиш 201 • Бола тарбияси тўғрисида донишмандлардан бири шундай дейди: «Бола билан бирга мактабида одобли, юриш-туриши гўзал болалар бўлиши муҳим аҳамият касб этади. Чунки бола боладан тез ўрганади, унга дар- ров тақлид қилади ва у билан зерикмайди» • Ҳишом ибн Абдулмалик ўғлининг тарбиячиси Сулай- мон Калбийга деди: “Фарзандим, кўзқорачиғим тар- биясини сенга топширяпман. Аллоҳдан қўрққан ҳолда зиммангдаги бу омонатни тўлиқ адо эт. Энг олдин бо- лага Қуръон ўргат, сўнг яхши шеърлар ёдлат. Сўнг араб қабилаларини таништир, уларнинг яхши шеърларидан олсинлар. Керакли миқдорда ҳалол-ҳаром масалалари, нотиқлик илми ва ғазотлардан хабардор қил”. жүктеу/скачать 1.18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|