Арбитраждық іс жүргізуге қолданылатын құқық. Халықаралық коммерциялық арбитраждың қызметін пайдаланатын тараптар, арбитраждық іс жүргізудің рәсімдерін реттейтін ережелерді өздерінің еркімен таңдай алады. Халықаралық коммерциялық арбитраждың қатысушы- тараптары әртүрлі құқықтық жүйелерді қолданса, онда арбитраждық іс жүргізуді өткізудің ережелері осы жүйелер арасында ымыраластыққа келуге тура келеді.
Халықаралық коммерциялық айналым қатысушыларының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін заңнаманы таңдаудың 3 жолы көрсетілген:
а) халықаралық, яғни халықаралық коммерциялық арбитраж арбитраждық іс жүргізу елінің заңнамасымен байланысты емес, ол тараптардың өздері жасаған процедура негізінде жүзеге асырылады;
ә) арбитраждық іс жүргізу өтетін елдің заңнамасында халықаралық және ішкі арбитраждар арасында айырмашылықты көрсетеді. Халықаралық арбитраж арбитраждық іс жүргізу елімен әдетте байланысы аз, сондықтан заң шығарушы соттың араласуының аз негіздерін және халықаралық коммерциялық арбитраждық қызметін реттейтін императивті нормалардың санын шектеу мүмкін;
б) халықаралық та ішкі арбитраждың де қызметін реттейтін жалғыз заң бар.
Арбитраждық іс жүргізу елінің құқығы арбитраждың процедурасын реттейді және арбитраждың жүргізілуіне әсер ете алады. Арбитраждық іс жүргізу елінің құқығы соттардың арбитраждық іс жүргізу процесіне араласу мүмкіндігінің бар немесе жоқ екендігін көздейді, қандай даулар арбитраждық іс жүргізуде қаралады ал қандайлары жоқ.
Классикалық теория бойынша арбитраж іс жүргізу процедурасын реттейтін құқықты таңдауда ерікті. 1958 ж. 10 маусымдағы «Шетелдік арбитраждық шешімдерді тану мен орындау туралы «Нью- Йорк Конвенциясы тараптармен таңдалған арбитраждық іс жүргізу құқығы мен процедура ережелерін белгілеуде арбитраждық іс жүргізу елінің құқықтарына тең мәртебе береді.
«Халықаралық коммерциялық төрелік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 26- бабына сәйкес, «төрелік дауды қарағанда тараптар қолданылады деп таңдаған құқық нормаларына сәйкес дауды шешеді. Қандай да бір мемлекеттің құқығына немесе құқық жүйесіне кез келген сілтеме жасау оның қайшылықты нормаларына емес, осы мемлекеттің материалдық құқығына тікелей сілтеме ретінде түсіндірілуге тиіс. Тараптардың қолданылатын құқық туралы келісімі болмаған жағдайда, қолданылатын құқықты төрелік Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айқындайды. Нақты құқық қатынастарын реттейтін нормалар болмаған кезде, төрелік осы мәмілеге қолданылатын іскерлік айналымның әдет- ғұрыптарына сәйкес шешім қабылдайды».
Достарыңызбен бөлісу: |