Алматы қаласы әкімдігінің № қаулысымен бекітілген Алматы қаласыЖолаушыларкөлігібасқармасының

Мақсат: 1.1.Жолаушыларды және жүкті тасымалдауды дамыту

2012 жылы Алматы қаласының бағыттар жүйесі 115 бағытты қамтыды, оның ішінде 103 автобус, 10 троллейбус және 2 трамвай бағыт бойынша жоспарға сәйкес 1630 автобус, 20 трамвай, 101 троллейбус жұмыс істейді..

Қоғамдық көліктің инфрақұрылымын дамыту мақсатында диспетчерлік пункттер мен соңғы аялдама пункттерін салу үшін 6 айналмалы алаң салынды. Қалалық көлік инфрақұрылымы үшін тағы 3 жер учаскесін бөлу бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Қоғамдық көлікте халықта қорғалмаған топтарына атаулы көмек ретінде жолақыға жеңілдіктер ұсынатын жол жүру билеттерінің жүйесі енгізілді. Соңғы өзгерістерді ескере отырып, қаладағы жолаушылар тасымалына арналған жаңа тариф белгіленді.

Тасымалдаушылардың арасындағы бәсекелестікті күшейту мақсатында газбен жұмыс iстейтiн 200 автобусқа арналған муниципалдық автопарк құрылды. Қазіргі таңда 200 автобусқа және 200 таксиге арналған екінші муниципалдық автопарктің ЖСҚ-сы әзірленуде. Сондай-ақ Алатау ауданында ЖЭО-2-нің оңтүстiгінде үшінші муниципалдық автопарктiң құрылысы үшiн 12, 8 га жер телiмiн бөлу мәселесі қарастырылуда.

Өткiзiлген жұмыстардың нәтижесінде, 2011 жылы жолаушылар тасымалы 2010 жылмен салыстырғанда 22, %-ға өстi. Қала бойынша 3 898,843 миллион жолаушылар барлық тасымалдаған, оның iшiнде:

- электр көлiгімен - 15, 3 миллион жолаушы,

- такси - 704, 8 миллион жолаушы,

- метрополитенмен - 708 243 мың жолаушылар.

Халықаралық жол тасымалдаулар жүйесі бойынша тасымалдауларда қазіргі таңда шамамен 4650 автокөлік жұмылдырылған. Жүктерді тасымалдау үшін жыл сайын 39 Еуропа және Азия елдерiмен рұқсат ету бланкілерін алмасу жүргізіледі, олардың саны шамамен 109 мың дана.

Тұрақты қатынас бойынша 3 халықаралық, 50 облысаралық және 115 қалалық тұрақты жолаушылар бағыты бар.

Автокөлiктер паркі жоғары тозумен сипатталады - 12 жылдан аса пайдалануда тұрған автокөлік құралдарының меншікті салмағы 63 % құрайды, соның iшiнде 57% автобустар, 59% жеңіл көліктер және 84% жүк таситын автокөлiктер.

Осыған байланысты, Қазақстан Республикасында стационарлық көздерден атмосфераға зиянды шығарындылардың шығарылуы шамамен жылына 2,5 миллион тоннаны құрайды, ал көлiк шығарындылары жылына 1 миллионнан асады.

Еуро стандарттарды кезең-кезеңімен енгізу тозған автомашиналарды әкелуді шектеуге, қазақстандық автомобиль жинайтын кәсiпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, сонымен бiрге шығарылатын және импортталатын отынның сапасын арттыруға мүмкiндiк бередi.

Сонымен қатар 2015 жылы 12 жылдан аса жұмыс iстейтiн автокөлiк құралдардың санын 63%-тен 35%-ға дейін төмендету жоспарланады.

Қазіргі уақытта Алматы қаласында шаң, көмiртектiң оксидi, азот оксиді және диоксиді, фенол, формальдегид секілді ластаушы заттардың шығарындыларының рұқсат етілген нормалардан асып кетуі қан айналу жүйесі, жүйке және эндокрин жүйесi органдарының, тыныс алу және көз органдары, туа біткен ауытқулар (дамыту кемiстiктерi) ауруының санын өсіреді. Қаланың көлiк мәселелерi қаланың негізгі магистралдары Солтүстік айналым мен Рыскұлов даңғылының ішкіқалалық көлік ағындарының едәуір бөлігін өткізетіндігінен және қала көшелерінің рөлін бұрыннан орындап келетінімен күрделенеді. Магистралдық көшелердің және қала көшелерінің қолданыстағы жүйесі көлік жолы қозғалысының қарқынды түрде өсуінен күрт қалып келеді. Мысалы, егер 1990 жылы қалада шамамен 100000 автомобиль тіркелген болса, ал 2011 жылы 532000 асып кетті, яғни автокөліктердің саны сондай жол параметрлерінде 5,3 есеге өскен. Жыл сайын осы көлік саны көбеюде және қаладағы қиын көлік жағдайына негізгі себеп болып табылады. Жол полициясының мәліметтері жеңіл автокөліктің көптеген паркінің құрылымын қорлайсыз өзгерту динамикасы туралы куәландырады: мұнда шағын және орта сыныпты автокөліктердің саны қысқарады, ал үлкен сыныпты автокөліктердің меншікті салмағы өсуін жалғастыруда. Бұл көлік ағындарындағы қосымша шиеленісті тудырады, автокөліктерді сақтау және тұрақтатуға арналған жер ресурстарының жоғарылаған қажеттілігіне түрткі болады, энергия ресурстарының шығынын арттырады, атмосфераға зиянды заттардың тасталған шығарындысына әкеліп соғады.

Қабылданып жатқан шараларға қарамастан, жолаушылар тасымалының жағдайы халықтың талаптарына жауап бермейді. Бұл туралы халықтың жолаушылар көлігің нашар жұмысына деген көптеген шағымдары куәлік етеді. Мысалы, жолаушылар көлігі бөліміне орнатылған тек тікелей желі телефонына шамамен 1000 шағым мен ұсыныстар келіп түскен. Мұнда себептері әртүрлі және бірнешеу:

- жолаушылар тасымалын ұйымдастырудың қажетті инфрақұрылымының болмауы: - соңғы аялдама пункттерінің жабдықталған айналмалы алаңдары және санитарлық-тұрмыстық объектілері, қала маңындағы жолаушылар тасымалын реттеуге мүмкіндік беретін автостанциялар, тасымалдаушылар арқылы орындалған жұмыстар көлемдерінің есебін жүргізуге мүмкіндік беретін диспетчерлік пункттер.

- жеңілдіктерді пайдаланатын тасымалданған жолаушылардың өңделген нақты схемаларының болмауы, бұл орындалған жұмыс бойынша тасымалдаушының шығындарын дәлелдеуге және олардың тасымалы үшін өтемақыны бюджеттен алуға мүмкіндік бермейді.

- білікті жүргізуші кадрлардың тапшылығы және оларды орталықтан дайындаудың реттелген жүйесінің болмауы, оларды дайындауды қаржыландырудың болмауы қазіргі таңда жүргізуші кадрларының жетіспеуіне әкеліп ұшыратты, саны шамамен 600 адамды құрайды.

1. 
   Әлеуметтік маңызы бар ішкі қатынастар бойынша жолаушылар көлігін ұйымдастыру:
   

Қоғамдық көліктің бағыттық желісі 115 бағыттан тұрады: - 103 автобус, 10 троллейбус және 2 трамвай бағыты. «ККҒЗИ» ЖШС мәліметтері бойынша 2011 жылы жұмыс күндері күн сайын қоғамдық көлік қызметтерін шамамен 1,4 млн. жолаушы пайдаланған. Барлық бағыттардағы жолақы төлемі бірыңғай және бір жол жүру үшін 80 теңгені құрайды. Сондай-ақ барлық бағыттарда құны 4500 теңге тасымалдаушылардың бірыңғай жол жүру билеттері жарамды. Бұдан басқа, Алматы қаласы мәслихатының шешіміне сәйкес азаматтардың жекелеген санатына жол ақы төлемі бойынша жеңілдіктер берілген, олар бірыңғай жеңілдігі бар жол жүру билеттерін алу арқылы іске асырылады. Мұндай билеттерді күн сайын 130 000 қала азаматы пайдаланады. Осылай, қолданыстағы бағыттық желі қаланың тіршілікті қамтамасыз ету - қалалық шаруашылықтың әлеуметтік маңызы бар инфрақұрылымының ажырағысыз бөлігі болып табылады.