18
Plan №5
Сабақтың тақырыбы: Friction in nature.
Сабақтың мақсаты: оқушыларға табиғат пен техникадағы үйкелістің
мағынасын ашу.
Көрнекілігі: оқулық, сұрақтар жазылған карточкалар.
Сабақ түрі: танымдық сабақ
Пәнаралық байланыс: биология
Сабақ барысы:
I.Organizational moment
- Good morning, students! How are you? Is anyone away today? Write the date
on the board, please. Get ready for the lesson. Today we are going to talk about
friction in nature.
II.Learning material.
Табиғат пен техникада үйкелістің алатын орны көп. Үйкеліс пайдалы
әрі зиянды болуы мүмкін. Үйкеліс пайдалы болғанда оны үлкейтуге
тырысамыз, зиянды болғанда кішірейтеміз. Бірнеше мысалдар
қарастырайық.
Табиғатта тыныштық үйкеліс күші болмаса адамдар, жануарлар жер
бетін басып жүре алмас еді. Жол бойымен жүрген адамдардың аяқтары
таймас үшін жолға құм төсейді. Бұл мұз бен адам аяғы арасындаға үйкеліс
күшін көбейтеді. Үйкеліс болмаса қолымызға ұстаған кез келген заттар
сырғып түсіп кетер еді.
Үйкеліс күші машинаның қозғалысын тоқтатуға
көмектеседі. Тыныштық үйкеліс күші болмаса машина
қозғалысын бастай алмас еді. Машинаның
дөңгелектері айналып, бірақ машина өзі қозғалмас еді.
Үйкелісті көбейту үшін машиналардың дөңгелектерін
кедір-бұдырлы етіп жасайды.
Қысқы мезгілде машина
дөңгелектеріне арнайы бүртабандар (шипы)
қолданылады.
Кейбір жануарлар мен өсімдіктерде ұстап алуға арналған дене
мүшелері бар. (өсімдіктің мұртшалары, пілдің тұмсығы, өрмелейтін
жануарлардың құйрықтары). Бұларда ұстауға ыңғайлы және үйкелісті
арттыруға арналған кедір-бұдырлы пішін болады.
Ойланып көріңіздер: табиғатта үйкеліс жоқ болып кетсе не
болады?(оқушылар өз ойларымен бөліседі)
FASCINATING FRICTION FACTS
Friction depends on the characteristics of the surfaces – how flat,
round or rough they are. Friction is also dependent of what kind of medium
the surfaces are in, if it is wet or dry, or what particles there are in the
medium.
