Қалқансерік бездері (околошитовидные железа).Сырт пішіндері тары түйіршігіндей олардың жалпы са-ны төртеу. Қалқанша безінің бүйір бөліктерінің артжағында екі-екіден жабыса жатады, жай көзбен қара-ғанда көрінер-көрінбес болады. Бұл бездің қанға бөлі-нетін гормоны (паратгормон) организмдегі кальций,фосфордың алмасуын реттейді.
Айырша без (вилочковая железа) төстің ішкі жа-ғында жабыса жатады, мұның өзі екі бөліктен түзілген.Бөліктерінің ортасы дәнекер тканімен байланысып оты-рады. Әрбір бөліндінің жоғарғы жағы сүйірленіп қал-қанша безге дейін жетсе, төменгі жағы толықтана келіпжүрек қапшығына дейін барады. Бөлетін гормоны-тимозин. Ол иммундық жүйе орталы,ы.Гипофункциясы кезінде иммунитет төмендейді.
Хромофинді немесе андреналинді бездер тобы.
Буй-рекусті безі (надпочечная железа)-- атына сай буйрек устінде орналаскан. Он жак буйрекусті безінін пішіні уш бурышты болып келсе, сол буйрекусті безі жарты ай тарізді. Олардын салмагы адам жасына карай озге-ріп отырады. Егер жас балада 6- 7 г болса, ересек адамда 20 грамга дейін барады. Буйрекусті безі сырт жарынан донекер тканьді фиброздык капшыкен кап-талган. Бездін сырткы ашыктау келген затын кыртыс заты, ішкі коныр тусті жумсактау келген затын милы заты деп атайды. Бул екі зат аткаратын кызметі жары-нан да, эрі курылысы жарынан да бір-бірінен езгеще келеді. Кыртыс кабаты май (липоид) туйіршіктерінен туратын холестерин клеткаларынан тузілген. Милы ка-баты хром туздарынын эсерінен саргыш туске боялган хромофиндік клеткалардан турады. Мунда
•коптеген нерв талшыктары мен ганглиоздык (симпатикалык) нерв клеткалары кездеседі. Буйрекусті безі екі (кыртыс жене милы) кабаттан турумен: байланысты екі белек без ретінде жумыс істейді. Милы кабаты канга адрена-лин гормонын беліп, кан тамырларын тарылтып жане симпатикалык нерв жуйесініц жумысын кушейтіп отырады. Кыртыс кабатый алсак, ол улы заттарды усыздандырумен бірге липоид (эсіресе лецетин, холестерин) заттарын тузіп отырады.
Қарынасты безінің эндокриндік бөлігі - Қарынасты безі күрделі көпіршікті без, мұның өзі екі түрлі қызмет атқарады. Он екі елі ішекке панкреат сөлін шығарып ас қорыту процесіне әсер етуін сыртқы секрециялық жұмыс дей- ді. Ішкі секрециялық жұмысы ерекше химиялық құры- лыста келген инсулин, глюкоген гормондарын шығару- мен байланысты. Бұл гормондар, углеводтың, көміртекті заттардын алмасуын реттейді. Қандағы қанттың мөлше- рінін артып кетпеуінен сактайды. Бұл ашылған гормон- дар ерекше құрылысты келген Лангерганс клеткала- рында пайда болады.
Достарыңызбен бөлісу: |