Ақша мультипликаторы ақша массасы динамикасын бақылау үшін және
экономикаға коммерциялық банктердің несиелік салымдарының көлемдеріне
талдау жүргізу үшін пайдаланылады. Ақша массасы М3
ақша агрегаты бойынша
анықталады. Ақша мультипликаторы коэффициент ретінде банктік резервтерді
өзгерту жолымен жүретін айналымдағы ақша массасының өзгерісін сипаттайды.
Егер ақша айналымдары каналдары артық ақша массасымен толса,
сонымен
қатар мұндай ақша массасы сәйкес тауар массасымен қамтылмаса, яғни ақша
массасының өсу қарқыны тауар мен қызмет өндірісінің
өсу қарқынынан асса,
онда инфляция пайда болады.
Ақша массасы (агрегат М3 үшін) өсімінің факторлық талдауы:
Мұндағы,
М1, М0 – есепті жəне базисті кезеңдегі М3 агрегаты үшін ақша массасы;
- есепті жəне базисті кезеңдегі ақша мультипликаторы^
Б1, Б0 - есепті жəне базисті кезеңдегі ақша базасы.
Соның ішінде факторлардың əсер етуі есебінен:
А) ақша мультипликаторының өзгеруі:
ə) ақша массасының өзгеруі:
Ұлттық валютаны сатып алу
қабілеттілігінің есептелуі
1 теңгені сатып алу қабілеттілігі =1 тұтыну бағасы
Теңгенің сатып алу қабілеттілігінің номиналды индексін,
АҚШ долларына
қарағанда, теңге курсының өзгерістерін жəне жалпы ақша массасында шетел
валютасындағы ақша айналымының бөліктерін есепке ала отырып,
есептеуге
болады:
V = ЖІӨ / М3, мұндағы
Ақша айналымының саны жалпы ішкі өнімнің қызмет атқаруы үшін
кезеңдегі төлем қаражаттарының ақшалай бірліктерінің орташа
қайталамаларын сипаттау үшін қажет.
«Ақша массасының бір айналымының ұзақтығы» көрсеткішінің мәні және
оны
есептеу әдістемесі
Ақша массасының (t) бір айналымының ұзақтығы:
мұндағы,
Достарыңызбен бөлісу: