Иррационал сандар Иррационал сан деп π = 3,141592… немесе иррационал сандар 2= 1,4… сандары тәрізді бөлшек бөлігі шексіз, периодты емес цифрлардан құралған сандарды атаймыз. Иррационал сандар жиының Q деп белгілейміз.
Нақты сандардың қасиеттері. Анықтама: Нақты сандар жиыны деп барлық– натурал, бүтін, рационал және иррационал сандардан құралған сандар жиының атаймыз. Және бұл жиынды Z әрпімен белгілейміз.
Кез келген нақты санды шексіз ондық бөлшек түрінде жазу мүмкін. Периодты шексіз ондық бөлшек рационал санды, ал периодты емес шексіз ондық бөлшек иррационал санды өрнектейді.
Мысалы,
Нақты сандар жиынының тәртіптелгендігі.
Кез келген екі нақты сандар х және у үшін х=y ,xy үш арақатыстың тек қана біреуі орындалады. Сонымен қатар, егер xТығыздық қасиет.
Рационал сандар жиынындағы тығыздық қасиет нақты сандар жиынында да болады. Бұны мына теорема түрінде тұжырымдауға болады.
Теорема. Өзара тең емес кез келген екі нақты сан х және у-тің арасында жататын нақты сан табылады.
Үзіліссіздік қасиет.
Нақты сандар жиынындағы қималар да рационал сандар жиынындағы сияқты анықталады.
Пайыздар. Пайыздарды есептеу - бұл сыныпты немесе тек өмір сүруді үйренудің негізгі математикалық дағдысы! Пайыздар автомобиль және үй төлемдерін жасау, кеңестерді есептеу және тауарларға салық төлеу үшін қолданылады. Пайыздық есептеулер көптеген сыныптар үшін, әсіресе ғылым курстары үшін іргелі болып табылады. Міне, пайыздық есептеу әдісі бойынша қадамдық оқыту.
Пайыздық деген не?
Пайыз немесе пайыз «жүзге шаққанда» дегенді білдіреді және санның 100% немесе жалпы сомасының үлесін білдіреді.
Пайыз белгісі (%) немесе «pct» аббревиатурасы пайызды белгілеу үшін пайдаланылады.
Пайызды есептеу әдісі
1. Жалпы немесе толық соманы анықтаңыз.
2. Нөмірді жалпы пайызбен білдіретін бөліңіз.
Көптеген жағдайларда, кіші сандарды үлкенірек санға бөлесіз.
3. Алынған мәнді 100-ге көбейту.
Мысал пайыздық есептеу
1. Қала тұрғындарының 40% -і А депутатқа дауыс берді,қалдандары В депутатқа дауыс берді.Қала тұрғындарының неше проценті В депутатқа дауыс берді?
Шешуі: 100% - 40% =60%
Жауабы: Қала тұрғындары 60% процент В депутатқа дауыс берді.
2. Жеміс сусынын дайындау үшін алынған кептірілген жемістердің 35% - і алма, 30%- і алмұрт, 25% - і өрік,қалғаны алхоры.Кептірілген жемістердің неше проценті алхоры?
Шешуі: 100% - ( 35%+ 30% + 25%)=10%
Жауабы: Кептірілген жемістердің 10% проценті алхоры.
Екі қатынастың теңдігі пропорция деп аталады.
Мысалы, бұл пропорция.
Пропорция немесе а : b = с : dтүрінде жазылады, мұндағы а, d – шеткі, b, с– ортаңғы мүшелері деп аталады.
Пропорцияның шеткі мүшелерінің көбейтіндісі ортаңғы мүшелерінің көбейтіндісіне тең, яғни немесе а : b = с : dболса,a · d = b · c болады.