Арман -пв баспасы
жүктеу/скачать 3.91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Міне,қызық!
- Кітап–асылқазына
- Үйдеорында Білгенгемаржан АРМАН -ПВ баспасы
- Отызүшіншісөз
| Білгенүстінебілетүс
Ғылым (араб. علم (ілім) – бі лім, та ну; лат. scientia – бі лім) – адам ның та би ғат пен қо ғам ту ра лы объ ек тив ті бі лі мін қа лып тас ты ру ға, жүй елеу ге, бол жау ға, же тіл ді ру ге, тү сін ді ру ге мүм кін дік бе ре тін та ным ның ең жо ғар ғы көр сет кі ші. Жал пы ма ғы на сы: жүй елік бі лім мен тә жі ри бе. Ар найы ма ғы на сы – ғы лы ми жол мен жи нақ тал ған бі лім жүй есі, со ны мен қа тар зерт теу мен кел ген рет ті бі лім жи на ғы. Не гі зі нен ғы лым ды екі са нат қа бө ле ді: • Жа ра ты лыс құ бы лыс та рын (био ло гия лық өмір ді қо са) зерт тей тін жа ра ты лы ста ну ғы лы мы. • Адам зат өмі рі мен за ман ты ны сын зерт тей тін гу ма ни тар лық ғы лым. «Қазақэнциклопедиясы» Міне,қызық! Ғалым Ра би ға Сыз ды қо ва ның зерт теуін ше Абай шы ғар ма ла рын да «оқу» де ген сөз ді 54 рет, «ғы лым» де ген сөз ді 111 рет, «бі лім» де ген сөз ді 31 рет, «өнер» де ген сөз ді 46 рет қол дан ған. Кітап–асылқазына 1. Абай (Иб ра һим) Құ нан ба ев. Шы ғар ма ла ры ның екі том дық то лық жи на ғы. – Ал ма ты: Жа зу шы, 2002. 2. Ра би ға Сыз ды қо ва. Абай дың сөз өр не гі / Абай жә не қа зақ тың ұлт тық әде би ті лі. – Ал ма ты, 2004. 3. Орыс шақа зақ ша тү сін дір ме сөз дік: Әлеу мет та ну жә не сая сат та ну бо йын ша / Жал пы ре дак ция сын бас қар ған э.ғ.д., про фес сор Е.Арын – Пав ло дар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. Үйдеорында Білгенгемаржан АРМАН -ПВ баспасы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 45 Отызүшіншісөз Ке рек іс боз ба ла ға – талап ты лық, Әр түр лі өнер, мі нез, жақ сы қы лық. Абай Абайатамызөнерлінінегежоғарыбағаладыекен? «Отыз үшін ші сө зін де» (1895 ж.) Абай «Егер де мал ке рек бол са, қо лө нер үй рен бек ке рек. Мал жұ тай ды, өнер жұ та май ды. Ал дау қос пай, адал ең бе гін сат қан қо лө нер лі – қа зақ тың әулие сі сол» деп, «он сау са ғы нан өнер там ған» қан дай ша ру аға бол ма сын ике мі, бей імі бар кә сіп қой адам ды әулие са най ды. Абай за ма нын да дү ние-мү лік мал мен өл шен ген дік тен, «Егер де мал ке рек бол- са» де ген сөз ді «ақ ша ке рек бол са» деп ұғы ну ке рек. «Мал жұ тай ды, өнер жұ та- май ды» де ген сөз дің ас та рын да үл кен ма ғы на бар. Ата-ба ба дан қал ған мал да, қа ра жат та, бай лық та уа қыт өте ке ле тау сы луы мүм кін, ал бел гі лі бір кә сіп пен шұ ғыл да нып, өнер үй рен ген адам еш уа қыт та тар шы лық көр мей ді. Абай «Он бе сін ші сө зін де» ақыл ды адам мен ақыл сыз адам ның бір не ше түр лі ай ыр ма шы лы ғын са на ма лап көр сет се, «Отыз бі рін ші сө зін де» ақыл мен ғы лым ға зи ян кел ті ре тұ ғын төрт түр лі ке сел ді атап бер ген еді. Ал «Отыз үшін ші сө зін де» қо лө нер ше бер лі гі не зи ян кел ті ріп, ке рі әсер ете тін талап- сыз дық, ерін шек тік, та мыр шыл дық ке сел дер ді ай тып бе ре ді: «Әу елі – бұл ісім ді ол ісім нен асы рай ын деп, ар тық іс мер лер із деп жү ріп, кө ріп, бі раз іс тес бо лып, өнер арт ты рай ын деп, түз ден өнер із де мей ді. Осы қо- лын да ғы аз-мұ зы на мақ та нып, осы да бо ла ды деп, бая ғы қа зақ тың талап сыз- ды ғы на тар тып, жа тып ала ды» деп, ең ал ды мен талап сыз дық ты, бой күйез дік ті сы най ды. «Екін ші – ерін бей іс тей бе ру ке рек қой. Бір-екі қа ра тап са, мал ға бө ге қал ған кі сім сіп, «ма ған мал жоқ па?» де ген дей қы лып, ерін шек тік, сал дау- сал ғырт тық қа, кер без дік ке са лы на ды» деп азын-ау лақ та бы сы на мәз бо лып маң ғаз сын ған то ғы шар, жан-тә ні мен бе рі ліп жұ- мыс іс те мей тін, ал ға ұм тыл май тын, ке ле ше гін ой ла май тын дү бә ра, ерін шек адам ды сы най ды. «Бір-екі қа ра тап са» де ге ні – бі рер си ыры бол са де ген сөз. Демек, азын-ау лақ та быс қа мал дан бай, ерін бей ең бек етіп, кә сі бін же тіл ді ріп, жан дан ды- ру ды тү сін ді ре ді. «Үшін ші – «дар қан сың ғой, өнер лі сің ғой, шы ра ғым» не ме се «ағе ке, нең ке те ді, осы ға нам ды іс теп бер!» де ген де «ма ған да бі реу жа лы нар- лық қа жет кен екен мін» деп мақ та нып ке тіп, пай- да сыз ал дау ға, қу тіл ге ал да нып, өзі нің уа қы тын өт кі зе ді. Жә не ана ған дү ние нің қы зы ғы ал дау ды біл ген де гі зіп, кө ңі лін де мақ тан ды рып ке те ді» деп, жас кез де гі өнер үй ре ну ге жұм сай тын ал тын уа қыт ты бос қа өт кі зіп ал мау ды ес кер те ді. Бұл жер де Абай еш кім ге қа рас пай, же ке өз пай даң ды Абаймузейіндегіқобыз жүктеу/скачать 3.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|