Асанова с. С., Калманова н. М
жүктеу/скачать 1.93 Mb. Pdf көрінісі
|
|
3.6 САЛЫСТЫРМАЛЫ АЙЫРМА ТӘСІЛІ Тек мультипликативті үлгілердегі нәтижелі көрсеткіш өсіміне факторлардың әсерін анықтауда ғана салыстырмалы айырма тәсілі қолданады. Бұл жерде коэффициент және пайыз түрінде өрнектелген факторлы көрсеткіштердің салыстырмалы өсімі қолданылады. Ү=авс түріндегі мультипликативті үлгі үшін осы факторлардың әсерін есептеу әдістемесін қарстырайық Нәтижелі көрсеткіштің өзгерісі келесідей анықталады: ΔҮ а = Ү 0 × Δа/ао ΔҮ в =(Үо+ΔҮ а ) × Δв/в о ΔҮ с = (Ү о + ΔҮ а + ΔҮ в ) × Δс / с 0 41 Ережеге сәйкес бірінші фактордың әсерін есептеу үшін нәтижелі көрсеткіштің базалы шамасын ондық бөлшек түрінде өрнектелген бірінші фактордың салыстырмалы өсіміне көбейту қажет. Екінші фактордың әсерін есептеу үшін нәтижелі көрсеткіштің базалы шамасына оның бірінші фактор есебінен алынған өзгерісін қосу қажет, сонан соң алынған соманы екінші фактордың салыстырмалы өсіміне көбейту қажет. Үшінші фактордың әсері ұқсас есептеледі: нәтижелі көрсеткіштің базалы шамасына бірінші және екінші факторлар есебінен алынған оның өсімін қосу қажет және алынған соманы үшінші фактордың салыстырмалы өсіміне көбейту қажет және т.б. 3.7 ҮЙЛЕСІМДІ БӨЛУ ЖӘНЕ ҮЛЕСТІК ҚАТЫСУ ТӘСІЛІ Кей жағдайларда нәтижелі көрсеткіш өсіміне факторлардың әсерінің шамасын анықтау үшін үйлесімді бөлу тәсілін қолдануға болады. Бұл аддитивті үлгімен Ү=∑х i және еселеу-аддитивті түрдегі үлгілермен жұмыс жасағанда тиімді: Ү = а/(в + с + d + ...+n) Ү = (a + в + с + d + ...+n)/k Бірінші жағдайда, Ү = а + b + с түрдегі бір деңгейлі үлгіде, есептеу келесідей болып жүргізіледі: ΔҮ а = ΔҮ жалп × Δа / (Δа + Δв + Δс); ΔҮь = ΔҮ жалп × Δв / (Δа + Δв + Δс); ΔҮ е = ΔҮ жалп × Δс / (Δа + Δв + Δс); Еселеу-аддитивті үлгісінде алдымен тізбекті ауыстыру тәсілін пайдалану арқасында алым және бөлім есебінен нәтижелі көрсеткіштің қаншалықты өзгергендігін анықтау қажет, сонан соң жоғарыда келтірілген алгоритм бойынша екінші реттегі факторлардың әсерін үйлесімді бөлу тәсілімен есептеу жүргізу қажет. жүктеу/скачать 1.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|