кесте - Өнім шығарылымына өнімнің сұрыптық құрамының

71 
Өнім 
сұрыпы 
Өнім бірлігінің бағасы, теңге Өнім құрылымы, % 
Құрылым есебінен 
орташа бағаның 
өзгеруі, теңге 
жоспар 
нақты +/- 
I 
6000 
28,6 
32,8 
+4,2 
+ 252,0 
II 
4500 
43,8 
41,4 
-2,4 
-108,0 
III 
2250 
27,6 
25,8 
-1,6 
-36,0 
Барлығы
100 
100 
— 
+108,0 
Өнім сапасының жақсарғанына (I-сұрыптың көбеюіне және II, III-
сұрыптың азаюына ) байланысты сатылған А-бұйымының орташа бағасы жо-
спарға қарағанда 108 теңгеге жоғары, ал нақтылы шығарылған өнім құны 
602640 теңгені (108,0 ×5580) құрайды.
 
 
5.5 ӨНДІРІС КӨЛЕМІНІҢ ӨСУ РЕЗЕРВІН ТАЛДАУ 
Өндіріс көлемінің өсу резерві - бұл ұйым ресурстарын пайдалану 
арқасында оның өсу мүмкіндігін сан түрінде өлшеу. Саралау арқылы ре-
зервтерді іздеу оңайға түседі.
Резервтерді толығымен санау ресурстардың негізгі тобын анықтауға 
байланысты. Негізгі топтар өндіріс шығындарының құрылымы бойынша 
бөлінеді, ол бойынша өндіріс материалсыйымды, энергиясыйымды, қор-
сыйымды немесе еңбексыйымды екені анықталады.
Шығарылатын өнім көлемінің өсіміне қандай фактор (резерв түрі) қалай 
әсер ететінін есептеу жолын қарастырып көрейік.
1. Қосымша жұмыс орнын ашу нәтижесінде өнім көлемінің өсімшесі: 
ΔШ(ЖО) = ΔМ × Ө
0
, 
мұнда ΔМ – қосымша жұмыс орны;
Ө
0 
– жұмысшының орташа жылдық өнімділігі, мың теңге 
 
2. Жаңа құрал-жабдықты іске қосудан өнім көлемінің өсімшесі: 
ΔШ(қж) = Σ Т
нi 
×Ө
нi
, 
мұнда n – іске қосылатын құрал-жабдықтың саны;
Т
фi
– құрал-жабдықтың әр түрінің пайдалы жұмыс уақыты, маши-
на- 
сағат;
Ө
нi 
– құрал-жабдықтың әр түрінің 1 машина-сағатта өндірілетін 
өнімі, теңге 
3. Жұмыс уақытын жоғалтуды болдырмаудан өнім өсімшесі:

72 
ΔШ(ЖБ) = Т
ысыр 
×Ө, 
мұнда Т
ысыр 
- жұмыс уақытында жоғалған сағат саны;
Ө - орташа сағаттық өнімділік. 
4. Құрал-жабдық жұмыс уақытын жоғалтуды болдырмаудан өнім өсім-
шесі 3 тармақтағы сияқты саналады.
5. Технологияны және өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру-
ден өнім өсімшесі:
ΔШ(ҒТС) = Σ Т
1i 
×Ө
1i
- Σ Т
0i 
×Ө
0i
 
мұнда Т
1i
 - i-түріндегі құрал-жабдықтың есеп беретін кезеңде жұмыс
істеген уақыты;
Ө
о
, Ө
i
–жаңа технологияны ендіргенге дейін және кейін өнім 
өнімділігі.
6. Өндіріс пен еңбекті (еңбек ресурстарын ) ұйымдастыруды жақсарту 
нәтижесінде өнім шығарылымының өсімшесі:
ΔШ(Ө
сағ
) = ΔӨ
сағ
× Т
1у
мұнда ΔӨ
сағ
- өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жақсарту нәтижесінде 
орташа сағаттық өнімділіктің өсімшесі;
Т
1у
- барлық жұмысшылармен атқарылған жұмыс уақыты.
7. Жаңа технология ендіру нәтижесінде шикізат пен материал мөлшер-
лерінің төмендеуінен өнім шығарылымының өсімшесі:
ΔШ(М) = Σ (М
1i 
- М
0i 
) × Б
0 
× Q
1
мұнда М
0i 
, М
1i 
- i-іс-шарасын ендіргенге дейінгі жоспар бойынша 
шикізат
пен материал мөлшері және оны ендіргеннен кейінгі мөлшер;
Б
о
 – шикізат пен материал бірлігінің бағасы; 
Q
1
– жоспарланып отырған өнім шығарылымы.
Әрбір бағыт және топ бойынша есептеу кешені жүргізіледі, оның нәти-
жесін кесте түрінде біріктіріледі (5.5.1-кестеде шартты сандар келтірілген). 
Жүргізілген талдау өнім шығарылымын көбейтуді ұйымдастыру мүмкіндігін 
бағалап, қаржы нәтижелерін төмендететін ресурстарды пайдалану сәйкес-
сіздігін анықтауға болады.
 

жүктеу/скачать 1.93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: