88
6.2 ӘДЕТТЕГІ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША
ҰЙЫМНЫҢ ШЫҒЫНДАРДЫ ТАЛДАУЫ МЕН ЖІКТЕУІ
Шығындардың жіктелімі оларды есептеу мен талдауды дұрыс
ұйымдаструда маңызды болып келеді. Әдеттегі іс-әрекет түрлері
бойынша
ұйымның шығындарының жіктелімі 6.2.1.кестеде көрсетілген.
Келтірілген жіктелімге сипаттама берейік.
1. Экономикалық элементтері бойынша шығындар. Әдеттегі іс-
әрәкетінің түрлері бойынша шығындарды қалыптастырғанда келесі
элементтер бойынша олардың топтасуын қамтамасыз ету қажет.:
•
материалдық шығындар;
• еңбекақы шығындары;
•
әлеуметтік аударымдар;
• амортизация;
• басқа да шығындар.
2. Калькуляциялық баптары бойынша шығындар. Есептеу және
талдауда маңызды құрал болып табылатын
экономикалық элементтері
бойынша шығындарды жіктеу келесіне анықтауға мүмкіндік бермейді::
• көп номенклатуралық өндірісте кез келген бұйымның өзіндік
құнын;
• пайда болу орнына байланысты шығындардың көлемін (қай цехта,
телімде, қандай бұйымдардың және т.б..).
Осығавн байланысты шығындарды
калькуляция баптары бойынша
жіктелімі пайда болды, онда ең алдымен технологиялық
шығындар бөлек
көрсетіледі, яғни олар ең алдымен технологиялық үдерісте пайда болатынын,
одан кейін жалпы функцияны орындайтындар және нақты бұйымдарды
шығаруда байланысы аз болатын шығындар келтіріледі.
Достарыңызбен бөлісу: 
