S = S0· Рm, кал/ см2/мин,
бұл жерде: S0 – күн сәулесiнiң тұрақты коэффициентi, оның мәнi 2,0 кал/см2/мин;
Р – атмосфераның тұнықтылығы, мәнi 0,6-0,7;
m – атмосфераның салмағы, мәнi күннiң биiктiгiне байланысты.
Келбеу бетке (S1) тура күн радиацияның интенсивтiгi төмендегi формуламен есептелiнедi:
S1 = S · sin h0, кал/ см2/мин
S – перпендикулярорналасқанбеткетүскентуракүнрадиациясыныңинтенсивтiгi;
S1 – көлбеубеткетүскентуракүнрадиациясыныңинтенсивтiгi;
h0 – көкжиекүстiндегi күннiңбиiктiгi.
Күнрадиациясыныңатмосфераменжәнеоныңқұрамындағымайдабөлшектерден, бұлттарданшашырапжербетiнетүскенбөлiгiншашырағанрадиациядепатайды (D).
Тiкжәнешашырағанрадиациялардыңбайланыстылығы:
1. Көкжиектенкүннiңбиiктiгiн – көкжиектенкүннiңбиiктiкбұрышыазайғансайыншашырағанрадиациякөбейедi детiкрадиацияазаяды, өйткенi күнсәулесiнiңатмосфераныңтөменгi қабатынан (әртүрлi элементтеркөпқабат) өтетiнқашықтығы (жолы) көбейедi, сондықтанкөпшашырайды.
2. Атмосфераныңтұнықтылығы – атмосферадаәртүрлi элементтер (бұлттар) азболғансайынтiкрадиациякөпте, шашырағанрадиацияазболады.
3. Атмосфераныңбұлттылығына – бұлткөбейгенсайыншашырағанрадиациякөбейедi де, тiкрадиацияазаяды.
4. Жербетiнiңтүрiне (цвет) – неғұрлымақшылболсажербетiненшағылысқанрадиациякөбейедi, солғұрлымшашырағанрадиациякөбейедi.
Тiкжәнешашырағанрадиацияларбiр-бiрiненсапалықайырмашылықтарыбар. Тiкрадиацияқұрамындақызыл, сары, қызғылт (оранжевый) жылулықәсерететiнұзынтолқындысәулелеркөп, алшашырағанрадиацияқұрамындакөк, күлгiн, ультрокүлгiнқысқатолқындысәулелеркөп. Бұлөтехимиялықбелсендi сәулелер.
Жиынтықрадиация (Q) деп, көлбеужазықтыққатүскентуражәнешашырағанкүнрадиациясыныңқосындысынайтады.
Q=S1+D, кал/ см2/мин;
Жиынтық радиация жер бетiнiң радиация балансының кiрiс бөлiмiн құрайды.
Шағылысқан радиация (R) деп, жер бетiнен шағылысып шыққан жиынтық радиацияның бiр бөлiгiн айтады.
Практикада жер бетiнiң радиацияны шағылыстыру мүмкiншiлiгiн өлшейдi, немесе альбедоны (А).
Альбедо дегенiмiз – шағылысқан радиацияның интенсивтiгiнiң жиынтық радиацияға қатынасы, бұл %-пен өлшенедi. Ол көрсеткiштер мына формуламен анықталады:
Достарыңызбен бөлісу: |