Практикалық сабақтың мақсаты

Агрометеоролгия – климат пен ауа райының ауыл шаруашылық өндірісіне тигізетін әсерін зерттейтін ғылым. Ол арнайы мамандық және жалпы білім беретін пән емес, бірақ биологиялық және агрономиялық мамандық пәндермен тығыз байланыста. Егіншілік, энтомология, фитопотология, топырақтану, агрохимия, өсімдік шаруашылығы пәндерін толық игеру үшін алдымен агрометеорология пәнін оқып білу қажет.

• Ауыл шаруашылық дақылдарының өніп өсуіне;

  
  

• Ауыл шаруашылық дақылдарының аурулармен зиянкестерінің пайда болуымен таралуына;

  
  

• Микрооргнизімдердің дамуына;

  
  

• Топырақ құрамының қалыптасу үрдісіне және т.б. жағдайларға тигізетін әсерін бақылап отыру қажет.

  
  

Агрометеорологияның негізгі мақсаты ауа райы жағдайларын дұрыс бағалай білу. Өйткені дақылдардың географиялық таралуы ме орналасуы, себу мерзімі, қолданылатын агротехникамен егіс айналымы, ең соңында өнім алу климат пен ауа райына байланысты.

1. Атмсосфералық қысым (мм,мб);

   
   

2. Күн радиациясы (кал/см2,мин)

   
   

3. Ауа және топырақ температурасы (С0);

   
   

4. Бұлттану (балл);

   
   

5. Ауа және топырық ылғалдылығы (мм,мб,%);

   
   

6. Жауын шашын (мм), қар қабаты (см,г/см3);

   
   

7. Булану (мм);

   
   

8. Жел (м/сек,румбы);

   
   

9. Атмосфералық құблыстар (тұман,боран, найзағай,көк тайғақ және т.б.).

   
   

Әр бір аудандарда (аймақтарда) климаттың, ауа райының ауылшаруашылық өндірісіне тигізетін әсері әр түрлі. Ауа райының өзгеруі аталған метеоэлементтердің өзгеруіне байланысты. Сондықтан, әр бір ауылшарушалығы мамандары метеоэлементтерге бақылаулар жүргізіп, олардың өзгеруі ауа райының қалай өзгеруіне әкелетінін ертеректен білуі қажет. Қандай метеоэлементтіңөзгергені өсімдіктердің өніп өсуіне дұрыс жағдай жасады немесе қандай зияндарын тигізді. Сонымен қатар, метеоэементтерге бақылау жасау табиғаттың қолайсыз жағдайларын да ерте анықтап, олардың келтіретін зияндарына қарсы дайындалуға мүмкіншілік береді. Мысалы: құрғақшылық, үсік, қатты, суық, боран т.б. атмосфералық құбылыстардың болуын ерте болжауға болады. Өсімдіктердің зиянкестеріиен әр түрлі ауруларының пайда болуы ауа райына байланысты. Ауа райының өзгеруіне байланысты қандай зиянкестер мен аурулар пайда болатынын, олардың келтіретін зияндарын болжап, ерте күрес шараларына дайындалуға мүмкіндік береді.

Метеорологиялық элементтерге байқаулар жүргізу үшін әр ауданда, метеостанция немесе метеопост жұмыс істеуге тиісті. Олар өздерінің байқаудан алған мәліметтерін әрбір үш сағат (0,3,6,9,12,15,18,21) сайын, тәулік бойына сегіз рет белгіленген уақытта облыстағы метеостанцияға хабарлап отырады. Сол сияқты осы уақыттарда облыс Республикадағы гидрометеорологиялық станцияға хабарлайды. Жер шарындағы атмосфералық үрдістер бірімен бірі өте тығыз байланыста болады. Бір аймақта болып жатқан метеорологиялық өзгерістер басқа аймақтарға әсер етеді және оны білуіміз қажет. Сондықтан, барлық елдердің метеорологиялық жағдайларын Бүкіләлемдік Метеорологиялық ұжым ұйымдастырып отырады. Сонымен қатар, үлкен метеорологиялық орталықтар жұмыс істейді. Ол орталықтар Мәскеу, Мельбурн, Вашингтон қалаларында орналасқан, олар телетай арқылы бір бірімен метеорологиялық хабарлар алып отырады.

1. Ауылшаруашылық дақылдарының өніп-өсуіне және өнімділігіне климат пен ауа райының әсерін бақылау:

   
   

2. Метеорологиялық элементтердің және климаттық жағдайлардың географиялық аймақтарда қалыптасу заңдылығын зерттеу:

   
   

3. Жергілікті аймақта қолданылатын агротехникалық шараларға ауа райы және климат жағдайларының тиімді әсерін. Осы тәсілдерді өзгерту арқылы топырақтың жылу және ылғал режимдерін жақсарту:

   
   

4. Тыңайтқыштар енгізу тиімділігіне ауа райы және климат жағдайларының әсерін бақылау (мөлшері,мерзімі,ауа райына байланысты әр түрлі тыңайтқыштардың жиынтығы). Ауа райының және климаттың өсімдік өнімділігіне тигізетін әсерін мына зерттеулердің нәтижесінен байқауға болады. Картоп түйнектерінің өнімділігі тыңайтқыштарды әр түрлі топыраққа енгізгеннің әсері 9ц/га артты, ал бірдей топырақта әр түрлі климаттық аймақта отырғызылған картоптың өнімділігі 1га 20ц артты.

   
   

5. Ауылшаруашылық дақылдарының аурулары мен зиянкестерінің пайда болуына, көбеюіне ауа райы және климат жағдайларының әсерін зерттеу. Өсімдік зиянкестері мен ауруларының зияндылығы мен көбеюіне ауа райы тікелей әсер етеді. Мыслаы: көктем айлары салқын және ылғалды болса, кейбір зиянкестер мен аурулардың белсенділігі төмендейді, ал көктем құрғақ әрі жылы болса белсенділігі жоғары және қуыршақтары мен жұмыртқаларының тіршілік қабілеттілігі жоғарылайы. Ауа райы желді болғанда зиянкестер өсімдіктердің ішкі қабатына тығылып оның өсу нүктесін жояды.

   
   

6. Ауылшаруашылық дақылдарының зиянкестері және ауруларымен күресу мерзіміне, қолданылған шаралардың тиімділігіне климаттық жағдайдың әсерін бақылау. Зиянкестерге қарсы ауылшаруашылық егістерді өңдеу кезінде ауа райы жағдайын ескеру керек (температура, ауа ылғалдылығы, жел, жауын-шашын). Мысалы:ұшақпен әр түрлі улы заттарды шашқан кезде желдің жылдамдығы 2м/с – тан аспау керек. Тікұшақпен шашқан кезде 3м/с аспау керек, ал трактормен бүріккен кезде 4м/. Таңертең шық бар кезде бүркілген химикат өңделу тиімділігін 2-3 есе жоғарылатады. Улы заттармен өңдеу ауа райы құбылмалы кезінде жүргізілмейді, себебі жауын-шашын, жел химикаттардың тиімділігі нашарлатады.

   
   

7. Ауыллшаруашылық дақылдарын климаттық жағдайларға байланысты аудандастыру, яғни дақылдарды метеорологиялық элементтерге қажеттіліктерін ескере отырып оларды аймақтарға дұрыс бөліп, орналастыру. Дақылдарды осындай аудандастырған жағдайда алатын өнім ұлғая түседі.

   
   

8. Жылу және ылғалмен қамтамасыздандырылған жағдайда ауылшаруашылық дақылдарының әр түрлі өнімі мен даму кезеңдерін бағалау дәне болдау.

   
   

9. Үсіктер мен құрғақшылықты болдау және осындай қауіпті метеорологиялық жағдайлармен күресу тәсілдерін ойластыру.

   
   

10. Ауылшаруашылық өндірісін агромнтнорологиялық мәліметтермен қамтамасыз ету. Ауылшаруашылығына берілетін мәліметтер әрбір салаға бөлек жүргізіледі: астық, мақта, көкеніс және картоп, жеміс-жидек, мал шаруашылықтары және т.б.

    
    

Астық шаруашылығы: жылдың әрбір кезеңіне агрометорологиялық ұсныстар жасалынады:

4. 
   
   
   
   жүктеу/скачать 4.93 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: