Радиоактивтік ыдыраудың ауысу ережесі

Радиоактивтік ыдыраудың ауысу ережесі

1. α-ыдырау. α-ыдырау кезінде бастапқы элементтің ядросы өзінен α бөлшегін бөліп шығарады. Сондықтан, бастапқы элемент ядросымен салыстырғанда, түзілген элемент ядросының массалық саны 4 бірлікке, ал заряды 2 бірлікке кемиді. Сөйтіп, бұл элемент периодтық жүйеде 2 орын солға қарай ауысып орналасады.

2. ыдырау. ыдырау кезінде бастапқы элемент ядросындағы бір нейтрон протонға айланады да, бөлшегін немесе электрон бөліп шығарады.

n=p+

Осының нәтижесінде түзілген элемент ядросының массасы өзгермейтін болады, ал заряды бірге артады да, преиодтық жүйеде бір орын оңға қарай ауысып орналасады.

Протондарына қарағанда нейтрондары көп ауыр элементтердің ядролары ыдырауға бейім келеді.

ыдырау немесе позитрондық ыдырау. Позитрон немесе оң электрон – массасы электрон массасына тең оң зарядты бөлшек. Позитрондық ыдырауға ядросындағы нейтрондардың саны протондарынан аз болатын жеңіл элементтердің изотоптары ұшырайды. Позитрондық ыдырау кезінде элемент ядросының бір протоны нейтронға айланады.

ыдырау немесе позитрондық ыдырау. Позитрон немесе оң электрон – массасы электрон массасына тең оң зарядты бөлшек. Позитрондық ыдырауға ядросындағы нейтрондардың саны протондарынан аз болатын жеңіл элементтердің изотоптары ұшырайды. Позитрондық ыдырау кезінде элемент ядросының бір протоны нейтронға айланады.

p=n+

Позитрондық ыдырау кезінде бастапқы элемент ядросымен салыстырғанда түзілген элемент ядросының заряды бірге кемиді де (маасасы өзгермейді), ол периодтық жүйеде бір орын солға қарай ауысып орналасады.

4. Электрон қосып алу. Бастапқы элементтің ядросы жақын жатқан энергетикалық деңгейден бір электрон қосып алып бір протонын нейтронға айландырады.

Электрон қосып алу нәтижесінде түзілген элемен бастапқы элементпен салыстырғанда периодтық жүйеде бір орын солға қарай ауысып орналасады.

Табиғи радиоактивтілік

• Табиғи радиоактивтілік деп бір элементтің тұрақсыз табиғи изотобының өздігінен екінші бір элементтің изотобына айналуын, сонымен қатар қарапайым бөлшектер (электрон, позитрон, протон, нейтрон, т.б.) немесе жеңіл ядролар () бөліп шығаруын айтады.
• Радиоактивтілік ыдырау заңы:
• Белгілі бір уақыт ішінде ыдырайтын радтоактивті изотоптар ядроларының саны оладың жалпы санына тұра пропорционал болады.
• P=λ×Q
• Жартылай ыдырау периоды.
• Алынған радтоактивті заттың жартысы ыдырауға кететін уақыттың мөлшерін жартылай ыдырау периоды (деп атайды.
• Жартылай ыдырай периоды мен радиоактивтілік константасы арасында мынадай байланыс бар:
• (7,1 × жыл), ( тәулік), ().